BERCHOLT

(1337 Bercholt, Bertholt, 1532 Barkolth, 1556 Bartholdek, 1558 Barcholczkowa dziedzina, 1559 Bergholth, Bergholcz, 1574 Berkholcz, Berczkholcz, 1944 Birkholz), obecnie Brzeźniak, 7 km na N od Człopy.

1. 1532 pow. wał. (MS 4/2 nr 16 277); 1619 n. par. Człopa1Hipoteza Nowackiego dot. istnienia parafii w B. przed Reformacją (Now. 2, 395) oparta na przekazach omówionych w Uwadze, wydaje się wątpliwa, pow. pozn. (Tab. 2, 64v).

2. 1558 B. graniczy z m. → Człopa (PG 102, 176v); 1559 wzgórze Raweberg dzieli opust. B. od wsi Gołęża [obecnie Golin] (WG 1 k. 139, 237); 1563 spór gran. Tuczyńskich z Czarnkowskimi z → Czarnkowa dotyczy m.in. północnej gran. B. (PWc. 2, 102v-109v) 1574 granica opust. wsi Gołęża z wsią B. idzie od znajdującego się nad rz. Płociczną narożnika tych wsi z dobrami Tuczno do roli zw. Sloien (PG 21, 467).

3. Własn. szlach., dobra → Tuczno, później → Człopa; 1337 wieś opust. 64 ł., w ziemi Tentzik [Tuczno] Lud[wika] de Wedel (Raumer 105, Golmert 28); 1532 Mac. Tuczeński de Wedel odstępuje ss. Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi dobra Tuczno, w tym m. in. wieś B. (MS 4/2 nr 16 277); 1556 Wojc. Sędziwój Czarnkowski s. Sędziwoja otrzymuje od brata Stan. Sędziwoja m. in. części B. (WG 1, 47-48); 1559, 1560 B. wieś opust. (WG 1, k. 139, 237; PG 104, 187v, → Człopa); 1574 Wojc. Sędziwój Czarnkowski [s. Sędziwoja] sprzedaje Wedigerowi Osten 1/2 m. Człopa oraz m.in. 1/2 B. (PG 21 466-468v); 1578 wdowa po Wojc. [Sędziwoju] Czarnkowskim wydaje przyw. dla B. (Schultz Geschichte 230).

5. 1628 B. z kaplicą wybudowaną niegdyś przez innowierców należy do par. Człopa (AV 7, 14).

Uwaga: Fals. następujące przekazy odnoszone w literaturze do B. dotyczą zapewne wsi Kosobudy (1944 Birkholz), 5 km na SW od Złocieńca na terenie Nowej Marchii: 1333-1340 Diderik (Diriko, Tydeko) z Berchholt albo Berkholte, wasal Wedlów (Schultz Geschichte 76); 1349 par. Bercholc wymieniona obok innych parafii położonych w Nowej Marchii: Guntirshagen [dziś Lubieszewo], Voltirstorp [dziś Linowno], Zulezhager [dziś Suliszewo] i Ditardestorf [dziś Bobrowo] (Wp. 2 nr 1284); 1511 pleban Wawrzyniec (Faber?) prowadzi przed konsystorzem pozn. spór z Maciejem Anklam dziedzicem i jego ż. Elżbietą [manowie o nazwisku Anklam występowali m. in. w Bronikowie i w Miłogoszczy] (ACC 88, 36v; Now. 2, 395).

1 Hipoteza Nowackiego dot. istnienia parafii w B. przed Reformacją (Now. 2, 395) oparta na przekazach omówionych w Uwadze, wydaje się wątpliwa.