BIEŻYN

(1371 or. Bezan, 1393 Biezen, 1446 Byescheny, 1475 Byeszen, 1476 Byeszyen, 1478 Byesen, 1510 Byezyn, 1563 Byezyny) 9 km na W od Dolska.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 127); 1510 n. par. Lubiń (LBP 108).

2. 1181 fals. ok. 1230 oraz 1258 jez. Besan [→ Bieżyń jez.] należy do wsi → Mościeszyce [obecnie Mościszki], posiadłości bened. lub. (DBL nr 1, 23; Wp. 1 nr 368); 1371 do nowo lokowanej wsi B. opat lub. dołącza role i zarośla zw. Łagowiec [od strony wsi Łagowo?] oraz [błoto?] Słubiec [od strony wsi Lubiń, Nowy Dwór i Zbęchy]; jez. Bieżyn w B., droga [z B.] do Cichowa, granica z Łagowem → p. 4; 1473 wzm. XVIII w. granica B. z Bielewem (Lub. C 38, k. 139v, 140v); 1479 kop. XVIII w. odnowienie znaków granicznych między B. a Bielewem: począwszy od pala narożnego znajdującego się w środku błota między ostrowem zw. Rybitwy, nal. do dóbr lub., a wsią Bielewo granica biegnie wzdłuż 4 pali środkiem błota do kopca narożnego, na końcu błota, dzielącego wsie B., Łagowo i Bielewo (Lub. C 38, 70v).

3. Własn. bened. lub. 1371 Wojciech, opat lub., lokuje wieś B. → p. 4. 1393 Władysław Jag. zwalnia od wszelkich ciężarów na rzecz króla wsie klasztoru w Lubiniu, zniszczone przez wrogów Królestwa Polskiego, m.in. wieś B., na tak długi czas, na jaki opat zwolni te wsie z czynszów i świadczeń dla klasztoru (DBL 122); 1471 pracowici Stanisław i Mikołaj, ss. Ciecha (Czyech) kmiecia z B., odstępują swą ojcowiznę i macierzyznę w B. bratu Michałowi, który powinien zapłacić im po 2 grz. oraz przejąć obowiązek utrzymania ojca dożywotnio (DBL nr 287); 1478 Mikołaj s. młynarza z B. zawiera ugodę ze swym zięciem Mikołajem z Cichowa (DBL nr 320).

1510 wieś B. opata lub.: 2 sołectwa po 1 łanie, 3 ł. os. i 2 ł. opust. (LBP 108); 1530 pobór z 5 kwart roli (ASK I 3, 127); 1563 pobór od 5 1/4 ł., 2 karczem, 1 wiatraka i od szynkowania gorzałki; sołtysi płacą z 2 ł. (ASK I 4, 173v; 1566 pobór od 5 1/4 ł, 2 karczem, 1 wiatraka i z 2 ł. soł. (ASK I 4, 263v); 1571 opat. lub. płaci pobór od 5 1/4 ł. kmieć, 2 ł. soł., karczmy, wiatraka, rybaka i komornika (ASK I 5, 425v); 1580 tenże płaci pobór z 5 1/4 ł., 2 ł. soł. i wiatraka; karczmarz nie płaci z powodu pożaru (ŹD 76; ASK I 6, 251 v).

4. 1371 Wojciech opat lub. sprzedaje opatrznemu Wojciechowi sołectwo w B. za 14 grz. w celu lokowania tej wsi na wielkich łanach na pr. niem.; do wsi opat dołącza role i zarośla zw. Łagowiec z jednej strony a Słubiec z drugiej strony wsi; opat ustala prawa i obowiązki mieszkańców wsi: po 14 1. wolnizny będą dawać z łanu wielkiego po 4 ćw. żyta, 4 ćw. owsa, 2 ćw. pszenicy, 2 ćw. jęczmienia, 1 wiard. czynszu i 1 wiard. dzies. oraz 30 jaj, połeć mięsa wartości 8 sk. oraz 2 kurczaki, 1 ćw. chmielu, będą orać [dla klasztoru] przez 3 dni, a ponadto kmiecie mają dać posiłek (prandium) 2 razy w roku na wielkich sądach lub po wiardunku za każdy posiłek; sołtys otrzymuje 2 ł. wielkie, 2 ogrody, karczmę, w której ma sądy odprawiać, łąkę osobno leżącą między drogą [z B.] do Cichowa a posiadłościami Piotrka z Łagowa; sołtys ma prawo zbudować wiatrak, założyć jatki piekarnicze [albo stępę? oryg.: pistrinum], rzeźnicze, szewskie, osadzić kowala, pobierać trzeci denar z opłat sądowych, a inne opłaty m.in. przysiężne pobierać w całości, wypasać 400 owiec, polować na zające za pomocą sieci (precinctum?) i 2 wyżłów oraz na bażanty i kuropatwy, łowić ryby małymi sieciami w jez. Bieżyn na własną potrzebę; sołtys ma obowiązek służyć opatowi na koniu wartości 2 grz. oraz dać raz w roku posiłek (prandium) na wielkich sądach lub 1 wiard. zamiast posiłku (Wp. 3 nr 1649; DBL nr 103 regest nieścisły); 1439 Maciej, niegdyś sołtys w B., zeznaje, że brat jego Stanisław [sołtys w B.] zapłacił mu za sprzedaną cz. wspomn. sołectwa (DBL nr 182); 1446 Marcin sołtys z B., zapisuje ż. Katarzynie, c. sołtysa z Dalewa, na 1/2 ł. swego sołectwa 10 grz. posagu i 6 grz. wiana (Ks. Lub. nr 4452; DBL nr 203); 1471 Tomasz opat lub. dokonuje podziału majątku po zm. Wawrzyńcu sołtysie z B.: sołectwo obejmuje średni s. Jan, który ma spłacić rodzeństwo: 4 grz. dla Wojciecha, 7 grz. dla Szymona i 5 grz. dla Barbary (Ks. Lub. nr 4471; DBL nr 286); 1475 prac. Jan, sołtys w B., zapisuje ż. Gertrudzie 5 grz. posagu i 5 grz. wiana na swym sołectwie (DBL nr 310); 1476 świadkowie: sołtysi z B. (DBL nr 314); 1482 prac. Wojciech, sołtys z B., zw. Kątny (Kathim, Kathni) w obecności sołtysa Jana Gołębia (Gołąb) [z B.?], urzędującego w tym roku, oraz 2 ławników zawiera ugodę z siostrą swą Agnieszką, ż. Wawrzyńca sołtysa w Ostrowiecznie, i daje jej 14 grz. tytułem ojcowizny i macierzyzny (DBL nr 328); 1485 tenże zapisuje ż. Agnieszce po 5 grz. posagu i wiana na swej cz. sołectwa w B. (DBL nr 333); 1510, 1563, 1566, 1571 2 sołectwa albo 2 ł. soł. w B.→ p. 3; 1520, 1576, 1606 kolejni opaci lub. potwierdzają przywilej z 1371 r. dla sołtysa w B. (DBL nr 103); [1524-36] Stanisław ze wsi Zbęchy i Błażej z Dolska, bracia zamordowanego w Krzywiniu Wojciecha Gołębia (Golamb), sołtysa w B., zgłaszają pretensje do sołectwa w B.; Stanisław obejmuje sołectwo i przyjmuje obowiązek utrzymania wdowy po Wojciechu i ich s. Jana, który może w przyszłości objąć sołectwo w B. pod warunkiem spłacenia stryjowi 30 grz. za koszty swego wychowania, licząc po 2 grz. rocznie (Ks. Lub. nr 4480).

5. 1371 dzies. od kmieci dla opata lub. → p. 4; 1510 kmiecie z B. płacą meszne i stołowe plebanowi w Lubiniu (LBP 108).