BODZEWO

(1337 kop. 1729 Bodzewo, 1393 or. Bodzewo, Bocznewo!, Bodzegewo!, 1396 Bodczewo, 1435 Maius Bodzewo) 5,5 km na SE od Gostynia.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 96v); 1510 n. par. Strzelce Wielkie (LBP 111).

2. 1400 Marcin Choryński [s. Wincentego, bratanek Jana Łódzkiego, → p. 3] zapowiada pastwiska, lasy, drogi oraz zbiory i użytki w swych dziedzinach: Choryń [k. Kościana], Kleszczewo [k. Krzywinia], Kokoszki [k. Krobi] i 1/3 B. (Lek. 2 nr 2597); 1435 Jan Koszatka, Mikołaj i Janusz z B. rozgraniczają B. ze wsią Grabonóg Łukasza i Wyszoty Górków: woźny zeznaje o sypaniu i konserwacji kopców (KoścZ 11, 4); 1441 [fals.] Władysław [Warn.] ustanawiając cło w Poniecu zabrania kupcom udawać się na Śląsk przez B. lub przez Chociszewice (MS 3 suppl. nr 131); 1491 łan Wołowski → p. 3; 1521 narożnik wsi → Bodzewko, B. i Szelejewo (KoścZ 24. 175v); 1581 obl. 1582 Andrzej stryj oraz Stanisław z ż. Anną, siostrą zm. Ostafiego [Eustachego] Miąskowskiego [z B.], Krzysztof, Marcin, Sebastian [bratankowie] Krajewscy i Stan. Radzewski dokonują podziału gruntów wspólnych w B. [poza rolami, które były zapewne podzielone wcześniej]: dąbrowy ciągnącej się od Bodzewka do Szelejewa, chrostów, odłogów; obiekty w B.: chmielnik, ogród kowalski, rola karczemna, Janowska rola, Żeleńska płosa, Bielawy1Por. → Bodzewko p. 2: równina Bielawy Wilczy Szczar odłogi, bród przedni oraz bród grandowy koło wspomn. dąbrowy, dół zw. Wielki lub Wilczy, kał w polu, droga zw. miecisko w dąbrowie oraz krzyż na rostaniach in. dróg, drzewo zw. Sowi Dąb, obiekty nieokreślone: Sady Kierz, Bobrawki albo Bobrówki (KoścG 36, 349); 1589 bracia Stanisław, Marcin i Sebastian Krajewscy dzielą się dobrami Krajewice, Ziółkowo i B.: Marcin otrzymuje dwór w B. oraz 4 kmieci os., rolę karczmarską i odłogi, Stanisław 3 kmieci os. i 1/3 zapustu z gruntem w B. przy granicy Bodzewka, a Sebastian 2 kmieci os., cz. zapustu i 1/4 dąbrowy w B. (KoścG 43, 115); 1597 na granicy B. i Siedlca obiekty nieokreślone: Paprotne Gorki i Suchy Szdzar (K 5, 131, 367; cytowanego aktu, rzekomo obiaty dokumentu z 1420 r., nie udało się odszukać); 1601 las Dąbrowa w B. (KoścZ 84, 65).

3. Własn. szlach. 1337 (wg SLP 1332) komes Mikołaj, dz. Gostynia, s. Wojciecha posiada (?) B. → p. 4.

1393-96 Pietrasz (Piotr) Bodzewski z B. (WR 1 nr 182; WR 3 nr 26); 1393 tenże przegrywa proces o 1/3 B. z Janem Łódzkim i ma mu tę cz. B. wydzielić (Lek. 1 nr 1648).

1393 Jan Łódzki wygrywa proces z Jackiem [Krajewskim] o wydzielenie Łódzkiemu 1/3 B. (Lek. 1 nr 1695); 1394 Jan Łódzki z bratankami uzyskuje w sądzie zapewnienie, że Machna, matka Sułka z B., dzieci Fili, Andrzej i Gwiazdosza nie będą mu szkodzili w jego cz. B. (Lek. 2 nr 1634); 1394 tenże pozwany przez Jacka [Krajewskiego] działającego w imieniu Gwiazdoszyny [z B.] o bydło (Lek. 2 nr 1672); 1395-96 tenże w sporze z Piotrem Bodzewskim o sołtysa, którego Piotr wygnał z cz. B. należącej do Łódzkiego2W 1397 r. nastąpiła ugoda między wdową po Jacku Krajewskim a Janem Łódzkim w sprawie dot. sołtysa de Cracvicz [zapewne chodziło tu o Krajewice]. Może było to zakończenie sporu o sołtysa wypędzonego z Bodzewa (Lek. 2 nr 1959), oraz o szkody: 16 grz. zgłoszone przez Piotra z B. i 14 grz. zgłoszone przez Jana Łódzkiego (WR 3 nr 30; Lek. 2 nr 1811, 1820, 1873, 1933); 1400 Marcin Choryński [bratanek Jana Łódzkiego] w B. → p. 2.

1396 Piotr Bodzewski w sporze z Maciejem z Borowa [k. Czempinia] z powodu wwiązania się Macieja w dziedzinę [B.?] Piotra (Lek. 2 nr 1943); 1396-97 Janusz z B. (Lek. 1 nr 2222, 2454); 1398 Laszka Roszkowska zastawia [Sarze] ze wsi Sroki [pow. pyzdr.] 2 ł. opust, w B. za 8 1/2 grz. (Lek. 2 nr 2169).

1403-07 Hinczka Wezenborg, [dz. Gostynia] w sporach o B.: 1403 z Jaśkiem Krajewskim (ZSW nr 591); 1406 z Janem Bodzewskim (ZSW nr 1091); 1407 z Jaśkiem Krajewskim, który dowodzi, że kupił 1/3 B., i został z niej siłą przez Hinczkę usunięty (WR 3 nr 351).

1407-29 śwd. Jan Bodzewski (WR 3 nr 339, 754, 1381); 1409-15 Domasław Bodzewski h. Korab (MHP nr 94; ZSW nr 1368; WR 3 nr 395, 424, 489, 558); 1409 Andrzej Rycerz Bodzewski (WR 3 nr 395, 428, 573); 1415 Mik. Bodzewski (WR 3 nr 532); 1420 Bartosz Wezenborg z Gostynia dowodzi w sporze z Mikołajem pisarzem starosty gen. wlkp. i jego żoną, że ślady w B., na których siedzą kmiecie Jan Kurkowa i Wojko Berkowic oraz 1 1/2 śl. opust. zw. Laskowskie od ponad 33 lat należały do jego przodków, a ksiądz! Mikołaj pisarz nie miał do nich prawa (WR 3 nr 772, 779); 1420 Wichna z B.3W początkach XV w. była również Wichna Bodecka w → Buczu i jej nazwisko zapisywano też jako: Bodzewska (KoścZ 8, 24v); 1435 Bartosz [Wezenborg] z Gostynia sprzedaje Katarzynie, ż. Szczepana z Krajewic łany z karczmą w B. za 100 grz. (PG 1, 96v); Jan Koszatka, Mikołaj i Janusz [dziedzice] B. → p. 2; 1450 Michał Koszatka z B. (Koz. Nieznane nr 46, 81).

1446 Mikołaj ze Strzelec Wielkich zapisuje ż. Jadwidze po 60 grz. posagu i wiana na cz. B. (PG 2, 152v); 1464 Janusz ze Strzelec Wielkich zapisuje [synowej] Helenie, ż. Mikołaja po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 Strzelec Małych i na cz. B. (PG 7, 269); 1469 Wojciech z B. z bratankami (nepotes) Piotrem oraz [małol.] Wincentym i Jadwigą, dziećmi zm. Jana z B., sprzedaje Dorocie, wd. po Mikołaju z B. 1 ł. opust. w B. za 27 grz. (PG 8, 5v; BR 176, 96); 1474? wd. Jadwiga Bodzewska wysyła swego sługę na posp. rusz. (ExpBel. nr 666); 1476 Helena, ż. Mikołaja Strzeleckiego, daje bratankom Mikołajowi, Janowi, Jadwidze, Annie i Agnieszce, ss. i cc. Wojciecha ze Strzelec Wielkich, 1/3 ze swej oprawy 200 grz. zapisanej jej przez teścia [w 1464 r.] na 1/2 Strzelec Małych i 1/3 B. (PG 9, 64v); 1479 altaria Wniebowzięcia NMP, Wszystkich ŚŚ. w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu, a od 1482 w kat. pozn. ufundowana przez altarystę gostyńskiego Piotra Zaparto, uposażona była w czynsz 7 grz. z B. i Kobylina (Now. 1, 364); 1481 Mikołaj, Janusz i Wojciech [ss. Wojciecha] ze stryjem Mikołajem Strzeleckim zapisują matce Annie po 200 grz. posagu i wiana na cz. B. i na 1/2 folw. w Strzelcach Wielkich (PG 9, 131v); 1482 Jadwiga wd. po Mik. Strzeleckim daje c. Annie, wd. po Stan. Smogorzewskim swój posag i wiano wartości 120 grz. oprawione na cz. B. (PG 9, 153v); 1489 Mikołaj, Jan i Wojciech ze Strzelec Wielkich [ss. Wojciecha] zapisują Andrzejowi zw. Kiczka, altaryście w m. Koźminie, na Strzelcach Małych i cz. Bodzewa 5 grz. czynszu od sumy 60 grz. (PG 10, 105); 1491 Anna Włostowska, ż. Jana Bodzewskiego [s. Wojciecha Strzeleckiego?] kupuje od Bartosza Bodzewskiego 1 ł. opust. zw. Wołowski z siedliskiem (area) (PG 10, 155); 1493 działy Strzeleckich ze → Strzelec Wielkich [ss. Wojciecha]: Mikołaj i Wojciech obejmują Strzelce Wielkie, Strzelce Małe i 1/3 B., a Jan obejmuje → Bielewo [k. Krzywinia] (PG 10, 187v); 1497 Aleksy z B. z ż. Jadwigą ze wsi Prusy [pow. kal.] (ExpBel. nr 361).

1484 Filip Strzelecki ze Strzelec Wielkich sprzedaje z pr. odkupu Janowi Łaszczyńskiemu 8 1/2 ł. w B., a Jan Łaszczyński zapisuje ż. Barbarze po 50 grz. posagu i wiana na sumie 180 zł w B. (PG 10 k. 6v, 34); 1485 Jadwiga, wd. po Tomaszu Bodzewskim [albo Strzeleckim]4Jeżeli Jadwiga sprzedawała swoje części po ojcu i matce w B., to jej mąż Tomasz mógł pochodzić z zewnątrz i przyjąć nazwiska żony, sprzedaje Janowi Łaszczyńskiemu części po ojcu i matce w B. za 200 grz., a Jan Łaszczyński tejże Jadwidze zapisuje na 4 ł. w B. 2 kopy gr czynszu rocznego z pr. odkupu za 30 grz. (PG 10, k. 20v, 55v); 1487 Jan Łaszczyński sprzedaje Annie Smogorzewskiej, wd. po Stanisławie, [c. Mikołaja i Jadwigi Strzeleckich], 4 ł. os. w B. za 100 grz. (PG 10, 89v); Winc. Szczerkowski [ze wsi Szczerków, pow. pyzdr.] zapisuje ż. Katarzynie po 30 grz. posagu i wiana na 4 ł. os. w B. (PG 10, 66v); 1488 Filip Strzelecki sprzedaje Wojc. Miaskowskiemu 1/3 B. i 1/2 ł. soł. albo 9 1/2 ł. os. za 200 kop gr (PG 10, 100v – 2 transakcje); 1489 Wojc. Miaskowski zapisuje altarii w Strzelcach Wielkich czynsz roczny 5 zł węg. od sumy 60 zł węg. na cz. B. (PG 10, 115); 1491 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 400 zł węg. posagu i wiana na Koszkowie, 1/2 Miaskowa [obecnie Miąskowo] i cz. B. (PG 10, 135).

1517 Stan. Krajewski kupuje od Agnieszki, ż. Szymona Złotowskiego, miecznika kal., cz. B. za 100 grz. (BR 176, 93v); 1519 tenże z bratem Piotrem kupuje od Jana Łęckiego z Łęki [Wielkiej k. Ponieca] cz. B. za 100 grz. (BR 176, 94-96); 1528 Stan. Krajewski kupuje od Wawrz. Strzeleckiego cz. B. za 110 grz. (BR 176, 96v); 1529 tenże sprzedając części wsi → Bielewo i cz. wsi Zgaliny Andrzejowi Pogorzelskiemu zastrzega sobie pr. wyrębu drzewa w lesie nal. do dziedziny Bielewo na potrzeby dworu i poddanych w Krajewicach i w B. M. (BR 176, 98).

1510 cz. plebana ze Strzelec Wielkich: 5 1/2 ł. os., 3 ł. opust., karczma i zagrodnik; cz. Wojc. Miaskowskiego: 8 ł. os., sołtys na 1 1/2 ł. i karczma; cz. Anny: 3 ł. os., 1 ł. opust. i nie uprawiany, karczma; cz. Czerwonczyny [ż. Czerwonki?]: 2 ł. os., 2 ł. opust.; cz. Dąbrowskiego: 1 ł. uprawny; wiatrak [nie wiadomo, do kogo należy] (LBP 111); 1530 pobór z 8 ł. i karczmy, in. łany zniszczone przez grad (ASK I 3, 133); 1535 pobór zaległy z 1/2 ł. opust. w B. (ASK I 5, 142); 1563 pobór z cz. Jana Miaskowskiego od 1 ł. i 1 komornika, z cz. Eustachego Miaskowskiego od 3 1/2 ł., z cz. Stan. Krajewskiego od 11 1/2 ł., 2 komorników i 2 rzem. (ASK I 4, 195); 1566 pobór z cz. Jana Miaskowskiego od 1 ł. kmiec. i 4 zagr., z cz. zm. Eustachego Miaskowskiego od 2 1/2 ł. os., 3/4 ł. soł., 1 zagr. i 2 komorników, z cz. Krajewskich od 10 1/2 ł. kmiec. kowala i kołodzieja, z cz. Gostyńskich [dziedziców Bodzewka] od 2 zagr. (ASK I 4, 279).

4. 1337 (wg SLP 1332) komes Mikołaj, dz. Gostynia, s. zm. Wojciecha podporządkowuje [swoje] wsie w okolicy Gostynia, m.in. B., sądom gen. [pr. niem.] odbywanym 3 razy w roku [w Gostyniu] (Wp. 2 nr 1169); 1395 Piotr z B. wygnał sołtysa osiadłego w cz. B. nal. do Jana Łódzkiego → p. 3); 1488, 1510, 1566 sołtys kolejno na 1/2 ł, 1 1/2 ł, 3/4 ł. w części B. należącej do Miaskowskich → p. 3.

5. 1510 dzies. z 4 ł. oraz całe meszne i stołowe dla pleb. w Strzelcach Wielkich, a wiard. dzies. [z pozostałych łanów → p. 3] dla bpa pozn. (LBP 111); 1564 wiard. dzies. z 11 1/2 ł. należą do uposażenia klucza Krobia bpa pozn. (IBP 309).

6. 1371 Marcin Bodzewski, rajca w Gostyniu (Wp. 3 nr 1651).

Uwaga: Nie ma pewności, czy pochodził z B. występujący w r. 1409 Jan Spruch (WR 3 nr 338; ZSW nr 1339); z B. łączył go Kozierowski, ale informacji tej nie potwierdziły cytowane źródła (KObceRyc. 161). W 1597 r. Bartłomiej i Jerzy Bodzewscy posiadali sołectwo w Bodzewku (KoścZ 79, 83v).

1 Por. → Bodzewko p. 2: równina Bielawy Wilczy Szczar.

2 W 1397 r. nastąpiła ugoda między wdową po Jacku Krajewskim a Janem Łódzkim w sprawie dot. sołtysa de Cracvicz [zapewne chodziło tu o Krajewice]. Może było to zakończenie sporu o sołtysa wypędzonego z Bodzewa (Lek. 2 nr 1959).

3 W początkach XV w. była również Wichna Bodecka w → Buczu i jej nazwisko zapisywano też jako: Bodzewska.

4 Jeżeli Jadwiga sprzedawała swoje części po ojcu i matce w B., to jej mąż Tomasz mógł pochodzić z zewnątrz i przyjąć nazwiska żony.