BOGDANKA

(1257 kop. XVIII w. Rudnik, 1404 or. Bogdanka, Bogdanca, 1410 Bogdencke, 1455 Flisscha, 1495 Flisse!, 1507 Flissa) rz., lewy dopływ Warty k. Poznania, wypływa z Jez. Kierskiego (Gilly) obecnie płynie w części zmienionym korytem, a na terenie zabudowanym w podziemnym kanale.

[Pow. pozn.]

1257 ks. Przemysł [I] zatwierdza nadanie swego brata, ks. Bolesława [Pob.] dla kl. dominikanów w Poznaniu młyna położonego nad rz. R. pod(prope) Poznaniem (Wp. 1 nr 352; Wp. 3, 777)1Identyfikacja rz. Rudnik z rz. B. (Wp. 3, 777) mimo dość ogólnikowego określenia położenia młyna dominikanów jest wielce prawdopodobna i znajduje uzasadnienie w fakcie, że w pobliżu miasta i kl. dominikanów nie było innej rzeki poza B; 1382 n. → też Poznań – młyny: Bogdanka mł. [na rz. B.], pod zamkiem w murach miasta; 1404 Tomasz młynarz [w Poznaniu] wygrywa proces z swoimi siostrami o 1/4 cz. połowy młyna [→ Bogdanka [w:] Poznań-młyny] k. [rz.] B. (KP nr 1694, 1695) 1410 Tomasz Mulner sprzedaje Mik. Guntirowi swój mielcuch położony na [rz.] B. (MPoznań D 599); 1449 dziedzina Jakuba Czumpa zw. Jaszewski, położona za cegielnią miejską naprzeciw orti canalium k. Hanusza zw. Bory, przy drodze do Kokundorfu w pobliżu (penes) rzeki [B.] (AR nr 407); 1455 uczc. Agnieszka wd. po mieszcz. Kassypyotrek, z s. Janem, zawiera ugodę z mieszcz. pozn. Wojc. Gerlinem: Agnieszka zezwala na przeprowadzenie przez swój dom za pomocą rynien wody z rz. F., płynącej przez miasto [Poznań] do domu Wojciecha (woda ma być używana do warzenia piwa i in. potrzeb domowych); obie strony mają ponosić po połowie koszty utrzymania rynien od rzeki [F.] aż do domu Wojciecha; dom Agnieszki stoi przy ul. Wronieckiej po lewej stronie, gdy idzie się z Rynku do mł. Bogdanka; dom Wojc. Gerlina stoi w Rynku [między ulicami Wroniecką a Rynkową] (in acie in Circulo eundo ad moniales [Ś. Katarzyny] in sinistra manu; AR nr 633); 1485 sław. Kasper Heyda, burm. pozn., sprzedaje sław. Barbarze, ż. Gotarda Goczałka mieszcz. pozn., łaźnię zw. Bogdanka w m. Poznaniu położoną pod zamkiem k. rzeki B. za 1000 zł węg. (PG 10, 40); 1495 mielcuch Seweryna mieszcz. i ławnika pozn., położony k. [mł.] Bogdanki w narożniku (am ecke) nad rz. F. (AR nr 1600); 1507 Tomasz Bogdanka sprzedaje miastu Poznaniowi mł. wodny, słodowy położony na strumieniu F. w pobliżu (iuxta) zamku wewnątrz murów miasta, za 3000 zł węg. (PG 13, 131); 1536 wykusz (propugnaculum) [w murach] m. Poznania nad rz. F. między [mł.] Bogdanką a zamkiem (MS IV 3 nr 23 343); 1564 mł. słodowy [Bogdanka] położony na strudze F., w posiadaniu miasta [Poznania], woda doprowadzona do niego z wielkimi kosztami (LWK 1, 126).

Uwaga: Rz. B. płynęła od Jez. Kierskiego w kierunku SE i dalej wzdłuż wsi Kokundorf (→ wyżej 1449), dochodząc od W do Poznania u podnóża zamku, gdzie przed murami miejskimi tworzyła większy staw (dziś Plac Wielkopolski). Od tegoż stawu jej odnoga wpływała na teren miasta za murami, pod którymi tworzyła drugi mniejszy staw (nad nim stał mł. Bogdanka) i dalej przepływała przez północno-zachodni kraniec miasta (→ wyżej 1455, 1507), uchodząc przez mury do fosy miejskiej z lewej strony Bramy Wronieckiej. Na odcinku Poznania główny nurt strumienia opływał od N mury miasta, tworząc jego fosę, którą uchodził w pobliżu kl. dominikanów do rz. Warty. Nazwa B. dla tej rz. pochodząca już w XV w. od przezwiska młynarza dotyczyła przede wszystkim odcinka przepływającego przez miasto; równorzędnie używana też była jeszcze w XVI w. nazwa Flisa. Przebieg rzeki k. wsi Kokundorf (Kundorf) widoczny (oprócz mapy Gilly’ego) m.in. na planie okolic Poznania z r. 1795, a na terenie miasta wewnątrz jego murów, na planach Poznania z 1761, 1784, 1785 (ŹrKart. Pozn. nr 10, 13, 14, 17).

1 Identyfikacja rz. Rudnik z rz. B. (Wp. 3, 777) mimo dość ogólnikowego określenia położenia młyna dominikanów jest wielce prawdopodobna i znajduje uzasadnienie w fakcie, że w pobliżu miasta i kl. dominikanów nie było innej rzeki poza B.