(1310 trans. 1446 Bonikowo, 1400 or. Bonicowo, 1404 Banicowo!, 1408 Bronicowo!, 1440 Kunikowo!, 1504 Bonykowo, 1507 Bonykow, 1510 Bronykowo!, 1564/65 Bunikowo, 1571 Bunkowo) 4,5 km na N od Kościana.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 300 120v); 1419 n. par. własna; 1510 dek. Kościan (LBP 133; Now. 2, 427).

2. 1400 drogi boczne w B. → p. 3; 1401 Wyszak Gryżyński pozywa Dzierżka z Sepna i braci oraz siostry rodzone o ujazd graniczny między B. a Sepnem (KoścZ 2, 14); 1408 woźny sąd. zeznaje, że gdy Wyszak Gryżyński rozjeżdżał granice między B. a Sepnem Małym, Mik. i Budziwoj Sepieńscy przy kopcu węgielnym przeszkodzili dalszemu ujazdowi; sąd wyznacza termin do poprawienia kopców między Sepnem Małym a B. (ZSW nr 1262; K 2, 38); 1504 król wyznacza komisarzy dla ustalenia granic między dobrami król. B., tenuty kośc, a wsią Łęki Małe, należącą do Zygmunta Łęckiego kustosza łęcz. i kan. pozn. oraz jego bratanków, Winc. i Jana (MS 3 nr 1205); 1564/65 w B. las olszynowy, do którego w lecie nie można dojechać, tylko w zimie (LWK 1, 160).

3. Własn. mieszcz. lub m. Kościana (?), potem szlach. lub podzielona (?), następnie król., stwo → Kościan¹Ze źródeł do pierwszej ćwierci XV w. nie wynika jasno, do kogo B. należało. Kozierowski stwierdził, że było własn. król. także już w pocz. XIV w., a Gryżyńscy byli tam tylko tenutariuszami (SzPozn. 26); również Cieplucha 122 przypuszczał, że Wyszek Gryżyński posiadał B. tytułem zastawu, a po 1414 wieś ta należała już stale do stwa kośc. (Cieplucha 122). W gruncie rzeczy pierwszą pewną wiadomością o przynależności B. do tenuty kośc. jest wzm. z 1440 (→ wyżej p. 6). Wolno więc też przypuszczać, że w 1310 B. należało albo do mieszcz. Konrada, albo że był on jego zarządcą z ramienia m. Kościana lub Gryżyńskich, którzy mogli utracić tę wieś na rzecz króla po 1414 (→ Gryżyna, długi u Władysława Jag.). 1310 trans. 1446 Konrad z B. śwd., mieszcz. w Kościanie (Wp. 2 nr 935); 1400 Wyszak Gryżyński z B. w sprawie z Dziersławem z Sepna o zabójstwo kmiecia (Lek. 2 nr 2679; Cieplucha 101); tenże Wyszak zapowiada przez woźnego sąd. swoje dziedziny m.in. w B. i tamże drogi boczne Lek. 2 nr 2510; Cieplucha 122); 1401, 1408 Wyszak Gryżyński w B. → p. 2; 1412, 1414 Wyszak Bonikowski z B. i Brenna (Wp. 5 nr 201; Cieplucha 122, 176; 1404 Staszek Mikuszewski [z Mikoszek] stawia świadków przeciwko Michałowi kmieciowi z B. w sprawie o podział bydła (WR 3 nr 227); 1426 Przych, Mikołaj, Hanczel i Łukasz kmiecie z B. oskarżeni o wejście do lasu biskupiego (WR 3 nr 1154).

1440 król [Władysław Warn.] zapisuje Łukaszowi z Górki podcz. pozn. i star. kośc. 1000 grz. na m. Kościanie i wsiach Kurza Góra, B., Nacław, Sierakowo [k. Kościana] i Czarnkowo [jw.] (AG perg. 377; Rykaczewski 283); 1504 dobra król. B. w tenucie kośc. → p. 2.

1530 pobór z 14 ł. os. i 1 karczmy (ASK I 3, 120v); 1563 pobór z 23 ł., 1/2 kwarty, 1 karczmy, druga karczma opust., 5 komor. (ASK I 4, 142v); 1564/65 w B. [stwo kośc.] 23 śl. os., płacą czynsz po 2 fl. 21 den., z 20 śl. po 1 ćwiertni owsa i z 6 półśl. po 3 wiertele, po 1 ćwiertni chmielu, po 4 kapłony i 30 jaj, owsa „leśnego” na Ś. Marcina dają 22 ćwiertnie. Pracują, kiedy im się każe. Jest 5 zagr., płacą czynsz po 9 gr 9 den., są 2 karczmy (LWK 1, 159-160); 1580 pobór z 17 ł., i 3 komor. (ŹD 60).

5. 1419-36 Filip pleb. w B. (Now. 2, 427); 1432 Dobrogost z Szamotuł prezentuje Wawrzyńca z Karmina na pleb. w B. (SzPozn. 27); 1507 król zezwala Janowi pleb. kościoła par. w B. na zamianę plebanii z Jakubem pleb. w Białym Jeziorze (MS 4/2 nr 8321); 1510 par. B. [formularz nie wypełniony]; w par. B. wieś Kurowo (LBP 133, 184); 1563, 1580 w par. B. tylko wieś Kurowo (ASK I 4, 142v; ŹD 60); 1564 dzies. wiard. z 18 ł. w B. i z 12 ł. w Kurowie należy do bpa pozn. (IBP 305).

6. 1426 Sędziwój z Ostroroga wda pozn., tenut. kośc. przewodniczy na roczkach w B. (KoścZ 8, 299-299v).

8. Grodzisko z VI-pocz. XI w., wklęsłe z fosą rozdzieloną wałem, dwukrotnie rozszerzane, w dolinie Obry na piaszczystej kępie wśród łąk, 2 km na W od Bonikowa, oraz osada z VI-X w. na N od grodziska (Hensel 1, 78-79; Z. Hołowińska, Wczesnośredniowieczne grodzisko w Bonikowie w pow. kościańskim, Poznań 1956; Z. Hilczerówna, Gród z początków wczesnego średniowiecza w Bonikowie, pow. Kościan, Sprawozd. Wydz. Nauk Społ. PAN 1960, 3, s. 59-65; tejże, Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków XI wieku, Wrocław 1967, s. 284-287, 290-291).