(1387 or. Chromecz, 1394 Cromiecz, 1394 Crohmicz, 1400 Cromecz, 1444 Chromyecz, 1444 Chronyecz, 1470 Cromyecz, XV w. Min. Chromecz, 1581 Chromierz) 4 km na SE od Książa.

1. 1444 n. pow. kośc.¹Ch. występuje jako należący do pow. pyzdrskiego w 1444, 1477, 1497 (PG 2, 10; PG 9, 69; MS 2 nr 811), lecz inne, liczne przekazy zaliczają Ch. do pow. kościańskiego (PG 2, 47v); 1510 n. par. Książ (LBP 140).

2. 1450 las w Ch. (PG 4 k. 113v, 2 rv); 1510 liczne lasy i bory (LBP 140).

3. Własn. szlach. 1387-98 Janek, Jan Chromiecki, z Ch., h. Świnka, 1415 z Noskowa [pow. pyzdr.] (Lek. 1 nr 143, 1636, 1697; Lek. 2 nr 1408, 1427, 1428, 1448, 1449, 1455, 1467, 1709, 1727; WR 1 nr 108; WR 3 nr 15, 41; MHP nr 124).

1394-1400 Eufemia wd. po Jakubie (Jakuszu Awdańcu) z Ch. (Lek. 2 nr 988, 1582): 1399 taż oraz jej „gener” Janusz Furman [z Niezamyśla w pow. pyzdr.] kaszt. międz. toczą spór o sołectwo w Ch., 200 owiec i krowy wart. 20 grz. (Lek. 1 nr 2965); 1400 taż w sporze z tymże Januszem i jego córką o to, że siłą wdarli się w jej dziedzinę Łaskawy (KP nr 160).

1444 Maciej Borek z Osieczny daje Januszowi z Gostynia 1/2 Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] z przynależnościami, m. in. ze wsią i folw. Ch. w zamian za 1/2 Gostynia z przynależnościami (PG 2, 10); 1444 Małgorzata ż. Macieja Borka z Osieczny daje Januszowi z Gostynia dwie części swojej połowy Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] z przynależnościami, m. in. z dwoma częściami wsi Ch., które to części przypadły jej z siostrą Anną z Nowego Miasta żoną Dobrogosta z Ostroroga, a to w zamian za dwie części 1/2 Gostynia z przynależnościami (PG 2 47).

1445 Janusz z Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] zapisuje ż. Małgorzacie po 1000 grz. szer. gr posagu i wiana, m. in. na trzeciej cz. wsi i folw. Ch. (PG 2 k. 93, 103); 1447-48 Janusz niegdyś Gostyński, obecnie z Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] wraz z ż. Małgorzatą [c. Jana Suchorzewskiego] uzyskali od Jana Suchorzewskiego [z Czyrmina w pow. kal.] tę cz. wsi Chromiec, którą mu odstąpiła zm. Małgorzata ż. Macieja Borka z Osieczny, natomiast Jan Suchorzewski uzyskał od Janusza i jego żony cz. Nowego Miasta (PyZ 10 k. 140v, 160), zaś woźny wprowadzi ich w posiadanie tych dóbr (PyZ 10 k. 192, 193v); 1448 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 cz. w Nowym Mieście z wsiami, m. in. na 1/2 wsi Ch. z folw. (PG 3, 31).

1448 Magdalena ż. Marc. Janiszewskiego i Marta ż. Jana Brudzewskiego, cc. zm. Bartosza z Gostynia dają swemu stryjowi Januszowi niegdyś z Gostynia obecnie dz. w Nowym Mieście dwie swoje części połowy Nowego Miasta z wsiami, m. in. dwie części połowy wsi Ch. (PG 3, 34); 1449 Magdalena ż. Marcina Janiszewskiego daje mężowi trzecią cz. dóbr, tj. 1/2 Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] z przynależnościami, m. in. Ch., a siostra jej Marta daje mężowi, Janowi z Brudzewa trzecią cz. wspomn. dóbr (PG 3, 78v-79); 1450 obie siostry Magdalena i Marta oraz Jan Suchorzewski z c. Małgorzatą zawierają ugodę dot. dóbr Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.], m. in. Suchorzewski z zięciem ma dać na budowę kramów szewskich w Nowym Mieście 1 grz. i 16 gr oraz drzewo z Ch. (PG 4 k. 113v, 2rv); 1450 Magdalena ż. Marcina Janiszewskiego daje Mikołajowi z Brudzewa [w pow. kal.] swoją cz. po ojcu i stryju w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] i wsiach, m. in. w Ch. w zamian za Bolemowo [w pow. kal.], cz. wsi Lipe [w pow. kal.] i 3000 grz. (PG 4, 7).

1450 Jan z Brudzewa daje Jaśkowi Janiszewskiemu swoje części po ojcu i stryju w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] i wsiach, m. in. w Ch. w zamian za inne wsie (PG 4, 7v); 1463 Małgorzata ż. Jana Łubowskiego [z Łubowa w pow. gnieźn.] daje Piotrowi Miłosławskiemu swe prawa do 380 grz. na trzeciej cz. 1/2 Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. Ch., zapisanych jej przez zm. męża Janusza z Nowego Miasta, w zamian za wieś Kopaszyce w pow. pyzdr. (PG 7, 191); 1467 Mikołaj, Wojciech, Katarzyna, Marta, Dorota i Małgorzata dzieci Stan. Sobeckiego [z Sobótki Wielkiej w pow. kal.] dają Jakubowi Kotowi z Dębna [w pow. pyzdr.] dziek. gnieźn. swoje części w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. części w Ch., przypadłe im po zm. Małgorzacie, ich matce, zaś córce Mikołaja z Brudzewa podkom. kal. oraz te części w Nowym Mieście z wsiami, m. in. w Ch., które nabyli od swej ciotki Anny ż. Bieniasza ze wsi Walichnowy [w z. wieluńskiej] sędziego wieluńskiego w zamian za inne wsie (PG 7, 248); 1467 Katarzyna ż. Jana Mielżyńskiego c. zm. Mikołaja z Brudzewa podkom. kal. sprzedaje czwartą cz. swej części po ojcu w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. część w Ch. i Boguszynie, Jakubowi Kotowi z Dębna za 300 grz. (PG 7, 287), a 1469 woźny kośc. wprowadza go w posiadanie części Ch. i Boguszyna (KoścZ 15, 219); 1469 woźny kośc. wprowadza Jakuba Kota z Dębna dziek. gnieźn. w posiadanie części wsi Ch. i Boguszyn, które mu sprzedała [zapewne wraz z innymi składnikami dóbr Nowe Miasto nad Wartą w pow. pyzdr.] Magdalena [z Nowego Miasta nad Wartą] ż. Piotra Miłosławskiego (KoścZ 15, 219); 1470 Piotr Miłosławski daje Jakubowi Kotowi z Dębna dziek. gnieźn. Rusibórz w zamian za części w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. (PG 8, 72); 1470 Jakub Kot z Dębna dziek. gnieźn. daje Adamowi i Elżbiecie dzieciom Piotra Miłosławskiego i Magdaleny części w Nowym Mieśce [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. w zamian za wsie, które ich matka zm. Magdalena otrzymała od niego przez zamianę (PG 8 k. 74v, 75v); 1477 Barbara wd. po Jakubie Miłojewskim [!], c. zm. Mikołaja z Brudzewa daje Stan. Masłowskiemu części należne jej z działu z siostrami w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. w zamian na inne dobra (PG 9, 69); 1477 Piotr Miłosławski dz. w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] sprzedaje [za ile?] Mac. Chaławskiemu 3 ł. os. w Ch. z zastrz. pr. wykupu, a tenże zapisuje na nich ż. Dorocie po 15 grz. posagu i wiana (PG 9, 73); 1477 tenże sprzedaje braciom Pawłowi, Pachocie i Świeborowi i ich bratankom (nepotes) Janowi i Mikołajowi, dziedzicom niedz. z Kolnic [w pow. pyzdr.] 3 ł. os. w Ch. za 30 grz. (PG 9, 77v); 1477 tenże daje tymże (jednakże bez Jana) 3 ł. os. w Ch. i 600 grz. w zaman za Mszczyczyn (PG 9, 78); 1482 Piotr Nowomiejski [dawniej Miłosławski] sprzedaje Janowi Ruszkowskiemu s. zm. Wojc. Ruszkowskiego cz. Ch. za 200 grz. z tytułu posagu z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 170) .

1486 Jan Rozdrażewski daje Adamowi z Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr., s. Piotra Miłosławskiego i Magdaleny] Gogolewo [k. Książa] w zamian za części Nowego Miasta z wsiami, m. in. z Ch. (PG 10, 55v); 1486 tenże sprzedaje s. Janowi Rozdrażewskiemu za 3000 zł węg! 1/3 swych części w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. (PG 10, 55v); 1486 tenże zapisuje ż. Elżbiecie po 1000 zł węg. posagu i wiana na m. Benice [w pow. pyzdr.] i na 1/2 wsi doń przynależnych oraz na 1/2 swych części w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. (PG 10, 56); 1488 Elżbieta ż. Stan. Szczurskiego w asystencji Jana Szczurskiego, Jana Żerkowskiego i Tomasza Milaja z Jarocina braci ceduje Janowi Rozdrażewskiemu za 1000 zł węg. części dziedz. w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch., do których podnosi pretensje po śmierci ojca swego Piotra z Nowego Miasta i matki Magdaleny (PG 10, 99v); 1491 Mik. Nowomiejski zapisuje ż. Helenie po 200 kóp posagu i wiana na 1/2 dóbr dziedzicznych w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] z wsiami, m. in. w Ch. (PG 10, 143v); 1497 Jan Olbracht nadaje Janowi Rozdrażewskiemu części w Nowym Mieście [nad Wartą w pow. pyzdr.] i wsiach, m. in. w Ch. skonfiskowane z powodu zaniedbania obowiązku wyprawy wojennej przez: a) Małgorzatę, czyli Masię Marszowską ż. sław. Joszki mieszcz. pozn. (MS 2 nr 1005; Posp.Rusz. nr 98), b) tamże dobra oprawne Heleny Nowomiejskiej (MS 2 nr 810), c) tamże dobra dziedz. Macieja, Łukasza, Stanisława, Jana i Jakuba braci z Nowego Miasta (MS 2 nr 811); 1506 kmieć Andrzej Ortyl (AC 2 nr 1606); 1506 Anna z Pleszewa [w pow. kal.] c. zm. Zbigniewa z Tęczyna ż. Mikołaja ks. opawskiego i raciborskiego sprzedaje za 10 000 zł węg. mężowi dobra po ojcu i matce, tj. Pleszew oraz m. in. Ch., z zastrz. pr. wykupu (PG 13, 90v); 1507 podział dóbr między Hieronimem i Janem Rozdrażewskimi; Hieronim otrzymuje części po ojcu w Nowym Mieście z wsiami, m. in. Ch. (PG 13, 119v-120).

1510 Ch. Jarosława [tj. Hieronima] Nowomiejskiego: 5 1/4 ł. os., 1/2 ł. opust.; folwark na 1 ł., podzielony między kmieci; 1 karczma, liczne lasy i bory (LBP 140); 1515 Boguszyn i Ch. obciążony czynszem rocznym 2 kóp [na rzecz szpitala Ś. Barbary w Chwaliszewie pod Poznaniem] (CP 440, 4); 1525 fundacja altarii w kat. pozn. dla prepozyta szpitala Ś. Barbary w Chwaliszewie z czynszem rocznym 8 grz. od sumy głównej 100 grz. z wsi Boguszyn i Ch. (Now. 1, 290-291; CP 439, 2, gdzie przekręcono nazwę Ch. na Bronice); 1530 pobór²W 1541 r. Piotr, Jan i Stan. Nowomiejscy ss. zm. Hieronima Rozdrażewskiego podzielili dobra po ojcu i matce; Jan otrzymał Nowe Miasto n. Wartą z wsiami, m. in. Ch. (PyG 12, 270-272v; PG 17, 441) z 4 ł., karczma 3 gr (ASK I 3, 135v); 1563 pobór z 7 3/4 ł. (ASK I 4, 209v); 1581 pobór z 7 1/2 ł., 1 komorniczka (ŹD 89; ASK I 6, 513).

4. 1399 sołectwo → p. 3.

5. 1510 dzies. wiard. z łanów kmiecych dla bpa pozn.; dla plebana 4 gr z karczmy oraz dzies. wiard. z folwarku, który podzielono między kmieci (LBP 140); 1564 dla bpa pozn. dzies. wiard. z 5 1/2 ł. (IBP 310).