(1293 or. Chirino, 1393 Chirszina, 1398 Chyszyna, 1402 Chirzina, 1423 Chyrzina, Chirzini, 1422 Chyrzyna, 1470 Chyrzyny, 1484 Chorzyna) nie istniejąca wieś weszła w skład wsi Chaławy i Grabianowo, a na jej części powstał też folw. Rakówka, ok. 7 km na SE od Czempinia.
1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 105); [par. Brodnica].
2. 1398, 1402 Wyszak (Wysech), Wisław z → Chaław, Chaławski zapowiada przez woźnego sąd. łąki, pastwiska i in. użytki w swojej dziedzinie Ch. (Lek. 2 nr 2218; KoścZ 2, 22v; ZSW nr 349); 1423 Helena wd. po Blizborze z → Chaław wraz z ss. Mikołajem i Blizborem zapowiada swoją część w Ch. zakupioną od Macieja z Chaław (KoścZ 7 k. 88, 97v); 1435 część Ch. położona k. gran. z Grabionowem [k. Czempinia, obecnie Grabianowo] → p. 3; 1444 Dziersław Grabionowski zapowiada lasy, zarośla, poręby, pastwiska i łąki w swoich częściach we wsiach Ch. i Grabionowo wobec ich sąsiadów (KoścZ 12, 456)1W K 2, 94, w cytowanym fragmencie tej zapiski błąd: „Chirzyna et Grabyonowo” zamiast „Chirzyna et Grabyonowo”; 1470 Mikołaj i Blizbor bracia niedz. z Chaław zapowiadają swoje dziedziny → Chaławy i Ch.
3. Własn. szlach. 1293 ks. Przemysł II oznajmia, że bracia ryc. Niesuł (Niesul) i Jan oraz ich bratanek (filiollus) Piotr dali w wieczne posiadanie na pr. dziedz. swej córce i bratanicy (filiolla) Katarzynie i jej mężowi Pielgrzymowi (Pelegrinus) część swej dziedziny Ch.2Wydawca Wp. 2 s. 79 (w reg. tytułowym dokumentu) i 80 (w przypisie, w formie przypuszczenia) utożsamiał Ch. z Kierznem k. Kępna w ziemi wieluńskiej. Tę identyfikację m. in. zapewne w związku ze świadkami dok. (wydanego w Poznaniu), urzędnikami kaliskimi przyjął też R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963, s. 92; tamże brak jednak w tytule nazwy źródłowej Chirino, jest natomiast najstarsza znana nazwa Kierzna: Kerno z a. 1266. Identyfikację cytowanego tu przekazu przyjęto m. in. ze względu na pisownię nazwy Ch. za Kozierowskim (K 2, 93) [→ też p. 4] (Wp. 2 nr 706).
1393-1435 Jan Chyrzyna, Chyrzyński z Ch. i → Chaław, (WR 1 nr 1004, 1057, 1139; WR 3 nr 777, 811, 985, 1075, 1198, 1256, 1955; KoścZ 9; BK 784, 19), 1424-25 wicepodkomorzy kośc. (GUrz. nr C 851, podany jako Jan z Chyżyn): 1393 tenże w sporze z Miroszem z Błociszewa o wieś Ch. (Lek. 1 nr 1634), 1420 tenże oskarżony przez Wawrzyńca, kmiecia należącego do Wincentego (Więceńcowego człowieka) [poddanego Wincentego z Ch., zob. niżej r. 1428] o pobicie i rany3W zapisce nr 836 tenże kmieć wymieniony tylko w kontekście osoby Jana Chyrzyńskiego jako „de ibidem”, a więc z Ch.?, natomiast w brulionie zapiski nr 842 podany jako kmieć z Chaław. Cieplucha wspomina o nim jako o kmieciu z Ch (WR 3 nr 836, 842; Cieplucha 101 z datą 1421), 1425 tenże w sporze z Mac. Brodnickim o dług 5 1/2 grz. (WR 3 nr 1112), 1428 tenże wraz z Maciejem z Szołdr w sporze z Małgorzatą i jej s. Mikołajem z Grabionowa (KoścZ 9; BK 784, 28), 1435 tenże sprzedaje Stan. Rogalińskiemu część dziedziny Ch. koło gran. z Grabionowem za 100 grz. (PG 1, 105).
1398, 1402 Wyszak, Wisław z → z Chaław, Chaławski, dz. w Ch. → p. 2; 1423 Helena wd. po Blizborze z Chaław i jej ss. Mikołaj i Blizbor, dziedzice w Ch. → p. 2; 1428 sąd wyznacza Katarzynie i Borkowi z Ch. oraz Tomisławie z Jezierzyc termin w sprawie wizji kopców i znaków gran. wsi Jurkowo, Gryżyna i Jezierzyce (KoścZ 9; BK 748, 12v).
1428 Winc. Chyrzyński w sporze ze szl. [imię i przedmiot sporu nie podane] Brodnickim (KoścZ 9; BK 748, 28); 1429 tenże Wincenty (Chyrzyna) w sporze z Janem Pucołowskim o dług (WR 3 nr 1380).
1444 Dziersław Grabionowski dz. w Ch. → p. 2; 1470 Mikołaj i Blizbor bracia niedz., dziedzice w Ch. → p. 2.
1484 Andrzej Chyrzyński zapisuje ż. Synosze po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi Ch. (PG 10, 2).
1479 Mikołaj i Wawrzyniec bracia niedz., dziedzice w Grabionowie sprzedają Jakubowi, Tomaszowi i Marcinowi braciom, dziedzicom w Krzyżanowie całe części dziedz. w Grabionowie i Ch. za 200 grz. (PG 9, 106); 1485 Mik. Chaławski zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 części we wsiach Chaławy i Ch. (PG 10, 22).
1566 Barbara Chaławska ż. Jakuba Zielątkowskiego darowuje połowę i sprzedaje drugą połowę swych dóbr, m. in. → Chaławy i opust. wieś Ch.4Cieplucha 128 podaje, bez bliższego uzasadnienia, że osada Ch. zanikła już ok. 1480. Najprawdopodobniej jednak Ch. opust. dopiero w XVI w. Także w 1575 Ch. wspomniana jako opust. (PZ 25, 75v), a rejestry poborowe z XVI w. nie wymieniają już tej wsi siostrze Agnieszce wd. po Janie Szołdrskim (PG 20 k. 488v-489).
4. 1293 Przemysł II za zasługi Pielgrzyma [→ p. 3] i na prośbę komesa Mikołaja wdy kal. nadaje części Ch. zwolnienia od ciężarów pr. pol. (Wp. 2 nr 706).
Uwaga: Ch. znajdowała się w sąsiedztwie Chaław na S od tej wsi i Grabianowa. W K 4, 119, wzm. z 1676 o lesie zw. Charzyna k. Chaław. Cieplucha 128, bez określenia źródła z 1694 wymienił role z łąką i chróstami (tzn. zaroślami) za drogą z Kopyt do Donatowa, m. in. „Chyrzyna z dawna nazwane” dodając, że przed 1725 na części Ch. pozostałej przy Chaławach, założono folw. Rakówka. Spór o grunt Chyrzyny między właścicielami Grabianowa i Chaław znany jest jeszcze z 1776 r.
1 W K 2, 94, w cytowanym fragmencie tej zapiski błąd: „Chirzyna et Grabyonowo” zamiast „Chirzyna et Grabyonowo”.
2 Wydawca Wp. 2 s. 79 (w reg. tytułowym dokumentu) i 80 (w przypisie, w formie przypuszczenia) utożsamiał Ch. z Kierznem k. Kępna w ziemi wieluńskiej. Tę identyfikację m. in. zapewne w związku ze świadkami dok. (wydanego w Poznaniu), urzędnikami kaliskimi przyjął też R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963, s. 92; tamże brak jednak w tytule nazwy źródłowej Chirino, jest natomiast najstarsza znana nazwa Kierzna: Kerno z a. 1266. Identyfikację cytowanego tu przekazu przyjęto m. in. ze względu na pisownię nazwy Ch. za Kozierowskim (K 2, 93).
3 W zapisce nr 836 tenże kmieć wymieniony tylko w kontekście osoby Jana Chyrzyńskiego jako „de ibidem”, a więc z Ch.?, natomiast w brulionie zapiski nr 842 podany jako kmieć z Chaław. Cieplucha wspomina o nim jako o kmieciu z Ch.
4 Cieplucha 128 podaje, bez bliższego uzasadnienia, że osada Ch. zanikła już ok. 1480. Najprawdopodobniej jednak Ch. opust. dopiero w XVI w. Także w 1575 Ch. wspomniana jako opust. (PZ 25, 75v), a rejestry poborowe z XVI w. nie wymieniają już tej wsi.