DOKOWO MOKRE

(1399 or. [Dokowo], 1415 or. Mocre Dokowo, 1421 Dokkowo, 1429 Darowo!, 1445 Dakowo Mokre), dziś Dakowy Mokre 6,5 km na SE od Opalenicy.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 70); 1406 r. par. własna (Now. 2, 449); 1510 dek. Grodzisk (LBP 163).

2. 1399, 1414 młyn → p. 3; 1415 rozgraniczenie Wojnowic od D. M. i Opalenicy (KoścZ 4, 119v); 1415 wielka łąka w Uścięcicach pod D. [M.1Wiadomość tę należy odnosić do D. M. ze wzgl. na inne obiekty fizjograficzne Uścięcic, wymienione w tej zapisce: Wielki Ostrów i staw rybny] (KoścZ 4, 138v); 1426 młyny → p. 5; 1442 dziedzina Poświętne, zarośla Wyrąba → p. 3; 1445 zapowiedź dziedziny D. → p. 3; 1478 wrąb w M. D. dla wsi Dokowo Suche (PG 9, 103v); 1483 do dziedziny D. [M.] należy → Drożyński Młyn na rz. Mogilnicy (PG 9, 179v); 1488 rola → Poświętne [k. Grodziska Wlkp.] w dobrach M. D. (ACC 66, 38); 1493 folw. pleb. drożyńskich zw. → Poświętne [k. Grodziska Wlkp.] na D. (LBP 245); 1510 młyn (LBP 163); 1546 kopiec narożny przy rz. Mogilnicy rozdziela Opalenicę, M. D. i Urbanowo Stare (KoścG 8, 705); 1563 młyn o 2 kołach walnych (ASK I 4, 160); 1581 młyn korzecznik o 2 kołach (ŹD 65; ASK I 6, 486v); 1582 pleban drożyński pozywa Piotra Opalińskiego o zabranie mu gruntu pleb., ukazuje ogród i łąkę przy strudze od łąki zw. „Wygoszcz”, należącej do D. [M.] i twierdzi, że grunt ten leży na Drożyniu, a struga dzieli wsie D. [M.] i Drożyn; poddani Opalińskiego świadczą, że grunt ten należy do D. [M.] i wskazują na Poświętne za strugą; pleban zeznaje, że Poświętne leży na gruncie drożyńskim, a nie na dokowskim (KoścG 36, 377v-378); 1593 miejsce „Wigoscz” między Drożyniem a Woźnikami; miejsce Wyrębka (Wyrembka) między D. M. a Drożyniem (K 3 s. 422, 426; cytowane źródło zaginęło 1945 r.).

3A. Własn. szlach. Własn. możnych → dobra Opalenica. 1401 Tycza Bar dz. Opalenicy [jako właśc. D. M.] wystawia kościół w D. M. (Cieplucha 229); 1415 Opalenica i D. M. własnością Mościca [ze Stęszewa] kaszt. pozn. (KoścZ 4, 119v); 1435 Przedpełk Mościc z Koźmina i Stęszewa sprzedaje M. D. Janowi i Mikołajowi ss. zm. Sędziwoja z Będlewa za 400 grz. z zastrz. pr. wykupu, a w tym r. sprzedaje M. D. Bieniakowi z Będlewa stolnikowi pozn., jego bratankom, tj. Janowi z braćmi, ss. Sędziwoja za 720 grz. (PG 1 k. 70, 94).

1442 Jan Wierzbiński dz. M. D. toczy spór z pleb. z Drożyna o dziedzinę Poświętne [k. Grodziska Wlkp.], którą bp pozn. przysądza kościołowi drożyńskiemu, a to od połowy zarośli zw. Wyrąba (AE I 45v; oblata tegoż w 1493 r. ACC 70, 37; Wp. 5 nr 695 w reg.; in extenso CP 4 nr 124 pod mylną datą 1542), a tenże pleban w procesie z wszystkimi kmieciami i zagr. z M. D. o to, że przekraczając granicę Drożyna wycięli cały las i gaj, podaje wysokość szkody na 60 grz. (ACC 25, 45v).

1445 Andrzej i Wojsław bracia niedz. z Gryżyny sprzedają D. M. Jarosławowi z Dokowa [Suchego] za 800 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 2, 107v); 1445 ciż dają Piotrowi z Bnina kaszt. gnieźn. m. Opalenica z wsiami, m. in. D. M. w zamian za 1/2 wsi Darnowo i 6000 grz. szer. gr (PG 2, 124v); 1445 Piotr z Bnina zapowiada swe dziedziny, tj. m. Opalenica z wsiami, m. in. D. M. (KoścZ 12 k. 650, 651v); 1457 Piotr kan. pozn. i Maciej z Bnina bracia niedz. bratu [też] Piotrowi z Bnina dają w podziale dóbr m. Opalenica z wsiami, m. in. z M. D. (PG 5, 64); 1481 podział dóbr między braćmi Piotrem i Mik. Opalenickimi: Piotr Opalenicki otrzymuje m. in. M. D. (PG 9, 141); 1483 Małg. Włoszakowska wd. po Piotrze Opalińskim kaszt. sant. zeznaje, że Piotr chor. pozn. i Mikołaj bracia z Opalenicy [ss. Piotra] zaspokoili jej roszczenia z tytułu posagu i wiana, jakie miała zapisane na 1/3 fortalicjum i m. Opalenica z wsiami, m. in. M. D. oraz z tytułu 400 grz., które przez małżeństwo swe wniosła w te dobra (KoścG 2, 115v); 1483 taż daje Piotrowi z Opalenicy 1/2 Włoszakowic z przynależnościami w zamian za wsie Ptaszkowo, Ptaszkowo Małe, M. D. i Drożyński Młyn (PG 9, 179v); 1483 Anna ż. Piotra z Opalenicy chor. pozn. odstępuje od wiana, jakie mąż jej zapisał na wsiach Ptaszkowo, Ptaszkowo Małe, M. D. i Drożyńskim Młynie, ponieważ mąż zapisał jej to wiano na innych dobrach (KoścG 2, 116); 1485 Małgorzata z Włoszakowic [wd. po Piotrze Opalińskim] ż. Piotra Chociszewskiego daje mężowi dożywotnio 400 grz. na częściach wsi Łęka Mała i Łęka Wielka [obie w par. Żytowiecko], zaś ss. swym Piotrowi i Mikołajowi z Opalenicy i Włoszakowic daje wsie M. D., Ptaszkowo, Łęka Mała, Łęka Wielka, Uzarzewo, Święcino, Lubosz [k. Kościana], Spytkówki i Drożyński Młyn (PG 10, 22v-23); 1510 wieś Małg. Chociszewskiej: 15 ł. os., w tym 2 ł. dawnego sołectwa; 2 karczmy os. płacą pani po 1 grz. czynszu; karczma opust.; 4 zagr. płacą pani po 4 gr, 2 zagr. po 2 gr; młyn (LBP 163); 1513 Jan Opaliński s. Mikołaja dziedziczy po babce Małg. Gryżyńskiej [czyli Włoszakowskiej] wsie D. [M.] i Ptaszkowo (Cieplucha 232); 1514 Jan kustosz pozn. i Piotr z Opalenicy dziedzice D. M. (AE V 118); 1517 Jan Opaliński dz. D. M. (AE VI 27); 1527 Jan i Jadwiga dzieci zm. Jana Opalińskiego dziedzice M. D. (ACC 102, 55v).

1530 pobór z 9 ł., karczma 3 gr (ASK I 3, 124); 1563 pobór z 14 ł., 2 karczmy dor., młyn dziedz. o 2 kołach walnych, 2 komor. (ASK I 4, 160); 1564 13 ł. (IBP 302); 1581 pobór z 15 ł., od 6 zagr., 1 komor., od dor. młyna korzecznika o 2 kołach, dwóch karczmarzy na 1/2 ł. szynkują gorzałkę (ZD 65; ASK I 6, 486v).

3B. Inni właściciele. 1399 Szymon s. Piotrka w sporze z Przybygniewem Borowskim o młyn dokowski (WR 1 nr 403).

1414-24 Florian Dokowski, z M. D. [najczęściej z → Dokowa Suchego]; 1414 tenże Dokowski [kontekst sprawy wskazuje niechybnie na D. M.] toczy spór z Niczkiem Vnrow [z Ptaszkowa] o to, czy grobla Drożyńskiego Młyna została wzniesiona na szkodę młyna dokowskiego [a więc młyna na rz. Mogilnica, tzn. w D. M.]; strony mają sprowadzić [innych] młynarzy [jako rzeczoznawców] i zastosować się do ich orzeczenia (KoścZ 4, 90v); 1424 tenże, z M.D., toczy proces z Przedpełkiem z Opalenicy (KoścZ 5, 435).

1415 Wojc. Dokowski, z M. D. (WR 1 nr 888; KoścZ 9, 219v), brat Andrzeja z M. D. (KoścZ 9, 172; PG 1, 75; KR 2, 110): 1428 tenże oraz jego kmiecie Błażej (określony także jako Błażej ze Strzępina) i Szymon toczą proces z [kan. pozn.] Mik. Kickim ze wsi Januszewice [jako z czasowym posiadaczem tejże wsi bpiej] (KoścZ 9 k. 5v, 32v); 1428 tenże toczy proces z komandorem joan. ze Świętego Jana pod Poznaniem [prawdop. jako z właśc. wsi Drożyn] (KoścZ 9 k. 22, 53); 1428-29 tenże toczy proces z opatrznym Nollą burm. kośc. (KoścZ 9 k. 137, 158v, 172, 181); 1429-30 tenże toczy proces z Jakuszem Jaromirskim (KoścZ 9 k. 231, 243v, 257v, 259); 1429 tenże zawiera ugodę z Jakubem pleb. z Drożynia i ma zapłacić pleb. za zniewagi i za meszne 4 grz. oraz publicznie, w towarzystwie pięciu innych szlachty, w najbliższą niedzielę, po procesji na cmentarzu, pogodzić się z pleb. (AC 2 nr 1011; wydawca czytał Darowo, lecz osady takiej nie znamy, a lekcji sprawdzić nie można, bo karty te zetlały; poprawiam na Dacowo ze wgl. na kontekst sprawy); 1435 tenże i Wojciech bracia z M. D. kupują Grąbiewo i 1/2 Kurowa [k. Grodziska Wlkp.] od Nikla Treplina z Grąbiewa za 700 grz. (PG 1, 75; KR 2, 110).

1426-35 Andrzej Dokowski z D., z M. D. (WR 3 nr 1160, 1176; Biskup Spisy 99), h. Laska brat stryj, matki Dobiesława Mrowińskiego (KozNieznane nr 9), brat Wojc. Dokowskiego (zob. wyżej): 1434 tenże w sporze z Dziersławem Myszkowskim (PZ 12, 164).

1448 Paweł z Ptaszkowa Małego sprzedaje Ptaszkowo i M. D. z folw., sołectwem, łąkami i gajami Janowi i Markowi braciom z Baranowa [k. Mosiny], zastrzegając wykup Ptaszkowa po 2 latach i zobowiązując się bronić nabywców od roszczeń innych osób (PG 3, 19).

1488 wszyscy kmiecie z M. D. pozwani przez pleb. z Drożyna, który twierdzi, że rola zw. Poświętne, leżąca w dobrach M. D., należy do kościoła par. w Drożyniu i jest zagarnięta przez kmieci; w ich imieniu Jakub, Maciej i Stanisław kmiecie z M. D. ustanawiają szl. Piotra [Opalińskiego] swym pełnomocnikiem (ACC 66, 38).

1540 Jan Opaliński dz. m. Opalenica s. Jana Opalińskiego oraz Barbara wd. po Mik. Opalińskim i Magdalena Opalińska c. Mik. Opalińskiego a ż. Jakuba Jaskuleckiego zawierają ugodę polubowną: Barbara ma posiadać dożywotnio oprawę posagu i wiana na wsiach Ptaszkowo, Ptaszkowo Małe, oboje Dokowo [a więc D. M. i Dokowo Suche] oraz pr. wyrębu we wsi Sielinko, a oprawy nie może alienować na szkodę Jana Opalińskiego, który po śmierci Barbary ma objąć jej oprawę; w 1531 r. Barbara na swej oprawie zapisała c. Magdalenie 1000 zł węg., zaś 1531 r. Magdalena na rzecz matki swej Barbary zeznała, że wspomn. wsie [tj. oprawę] po zgonie matki będzie posiadać nie w sumie 1000 zł węg., lecz w sumie 700 zł węg. aż do wykupu za 700 zł węg.; w przypadku śmierci Magdaleny lub wykupienia jej uprawnień Jan Opaliński ma we wspomn. wsiach otrzymać 100 owiec, 20 krów, zwykłą rogaciznę i 20 macior, a pozostały inwentarz żywy może zabrać Magdalena lub jej spadkobiercy; jeśli Magdalena umrze przed Barbarą, to Jan Opaliński winien wypłacić 300 grz. jej mężowi, który winien tę sumę oprawić na swych dobrach (APP Akta maj. Opalenica 4 k. 97-103).

Kmiecie: 1406 Jakub, Piotr, Mikołaj i Maciej (ACC 2, 46v); 1428 Błażej (także określony jako Błażej ze Strzępina) i Szymon (KoścZ 9 k. 5v, 32v); 1488 Jakub, Maciej i Stanisław (ACC 66, 38).

4. 1448 sołectwo → p. 3; 1510 dwa ł. dawnego sołectwa (LBP 163).

5. 1401 wzniesienie kościoła (tak Cieplucha 229; wiadomość tę pomija SzPozn. 71 -72 i Now. 2, 449).

1406-21 pleban Marcin (Now. 2, 449): 1406 tenże w sporze ze Stanisławem młynarzem z Drożyna, powołano świadków Jakuba, Piotra, Mikołaja i Macieja [kmieci?] z D. [M?] (ACC 2, 46v); 1409 tenże w sporze z Piotrem Skórzewskim mieszcz. pozn., któremu powierzył skrzynię z pieniędzmi i szatami wart. 8 grz. (ACC 2 k. 136, 137, 146); 1421 tenże zasądzony na zapłacenie Święchnie z Opalenicy 1 wiard. za pracę (ACC 5, 77); 1426 Maciej kapłan z D. koadiutor plebana w sporze z Tomaszem, Wacławem i Mikołajem młynarzami z D. [M.] domaga się od każdego z nich po 1 ćw. (mensura) mąki od 1 koła młyńskiego [rocznie], jak zwykli byli płacić inni młynarze, którzy przedtem za zgodą plebana płacili po 2 korczyki (chorus) mąki; młynarze twierdzą, że oni i ich poprzednicy płacili po 1 gr albo po 1 korczyku (chorus) mąki żytniej; strony mają przeprowadzić dowód (ACC 9, 164v); 1434 Mikołaj pleban z M. D. pozywa swego zagr. Stefana z M. D. o zaległy czynsz od 4 lat po 4 gr, o zaległe meszne od 6 lat po 1 gr, o świętopietrze, o 2 postawy wartości 16 gr, o to że w bież. roku przemocą otworzył stodołę i w nocy wymłócił pszenicę 5 korczyków (chorus) wartości 15 gr; że przed dziedzicem zniesławił plebana mówiąc, iż zdradził tajemnicę spowiedzi, a krzywdę szacuje na 20 fl. (ACC 18, 231).

1447 Wincenty pleban w D. pozywa Mikołaja plebana w Wolsztynie, twierdząc, że gdy zamienili swe kościoły, tzn. w Czaczu i w D., to ugodzili się, iż Wincenty, podówczas pleban w Czaczu, zapłaci za rok bieżący wynagrodzenie wikaremu i kościelnemu w Czaczu, zaś Mikołaj, podówczas pleban w D., tak samo zapłaci kościelnemu w D. za rok bieżący; tymczasem jednak Wincenty zapłacił w Czaczu wspomn. należności, a ponadto zapłacił kościelnemu w D. 1 grz. i 4 gr i tego żąda od Mikołaja; Wincenty twierdzi, że wysiał na roli pleb. 16 ćw. (mensure) żyta, a od Mikołaja otrzymał tylko 7 ćw. (mensure) bez jednego korczyka (chorus) i zgodnie z umową żąda reszty, nadto żąda 1 kopę żyta ze stogu Mikołaja w Dokowie Suchym, wartości 1 wiard. oraz 6 1/2 gr tytułem nie spłaconej pożyczki (ACC 29, 137v).

1457 Maciej pleban (ACC 38, 22v).

Przed 1479 Maciej Morczak z Ujścia altarysta altarii Ś. Trójcy w kat. pozn. odstępuje tę altarię Piotrowi Niemierzyckiemu pleb. w D. M. w zamian za plebanię w D. M. (Now. 1, 365); 1481 Maciej rektor kośc. par. w D. [M.] rezygnuje z niego na rzecz Szymona kapłana z Szamotuł, któremu oficjał pozn. powierza to beneficjum na skutek prezenty Piotra [Opalińskiego] z Włoszakowic dz. w D. [M.] (ACC 59, 74v); 1486 Maciej Morczak z Ujścia zwraca Piotrowi Niemierzyckiemu plebanię w D. M. pod zarzutem poszkodowania go przy zamianie beneficjów (tak Now. 1, 365; por. wyżej pod 1481); 1504 Małg. Gryżyńska [= Włoszakowska] wd. po Piotrze Opalińskim wznosi murowany kościół2SzPozn. 72 podaje o konsekracji kościoła pod 1504, lecz data ta jest mylna, bo dokonał jej bp sufragan Jakub Dziaduski 1540-68, tak Now. 2, 449 w D. M. (Cieplucha 230; w pocz. XVI w., tak KZSz. V, 14, 7 oraz Now. 2, 449); 1510 pleban Piotr (AC 2 nr 1640); 1510 kościół par. Ś. Katarzyny, pr. patronatu dziedzica Małg. Chociszewskiej [wd. po Opalińskim]; wiard. dzies. dla bpa pozn. z 13 ł. [kmiecych], a dla plebana z 2 ł., które były sołeckie; dla plebana stołowe (mensalia) od zagrodników, a po 2 korczyki (coreti) rocznie z młyna; do par.: M. D., Dokowo Suche i Uścięcice (LBP 163); 1514 bp pozn. po śmierci księdza Macieja ze Zbąszynia powierza kościół par. Marcinowi z Wolsztyna penitencjariuszowi w kat. pozn. i swemu pełnomocnikowi (procurator) na podstawie prezenty patronów Jana i Piotra z Opalenicy (AE V 118); 1517 bp pozn. po rezygnacji Macieja powierza kościół par. Janowi altaryście w Międzyrzeczu na podstawie prezenty patrona Jana Opalińskiego (AE VI 27); 1525 kap. pozn. wyraża zgodę na nadanie przez bpa kościołowi par. w Słupi [k. Stęszewa] dzies. z M. D. (CP 36, 33v); 1527 Łukasz Opaliński jako opiekun Jana i Jadwigi [patronów kościoła par. w D. M.] dzieci zm. Jana Opalińskiego przedstawia Stanisława z D. jako kandydata na plebana tegoż kościoła, wakującego wskutek zgonu księdza Jana (ACC 102, 55v); 1564 dzies. dla bpa pozn. z 13 ł. po wiard. (IBP 302).

6. 1454 Andrzej dz. z D. [M.] wzięty do niewoli przez Krzyżaków w bitwie pod Chojnicami (Biskup Spisy 99).

7. SzPozn. 71-72.

8. Ok. VII-XII w. grodzisko wklęsłe nad dopływem Mogilnicy, w pobliżu osada ok. V-IX w. (Hensel 1, 146-149).

Kościół murowany, późnogotycki, jednonawowy, wzniesiony w pocz. XVI w., rozebrany przed 1901 (KZSz. V 14, 7; SzPozn. 72).

Uwaga: Przy niektórych wiadomościach własnościowych trudno było rozstrzygnąć, czy dotyczą one D. M. czy Dokowa Suchego. Wydaje się, że D. M. było przede wszystkim własnością możnej szlachty, wobec tego wiadomości o własności szeregowej szlachty w Dokowie – w przypadku wątpliwości – odniesiono do Dokowa Suchego.

1 Wiadomość tę należy odnosić do D. M. ze wzgl. na inne obiekty fizjograficzne Uścięcic, wymienione w tej zapisce: Wielki Ostrów i staw rybny.

2 SzPozn. 72 podaje o konsekracji kościoła pod 1504, lecz data ta jest mylna, bo dokonał jej bp sufragan Jakub Dziaduski 1540-68, tak Now. 2, 449.