DONATOWO

(1282 obl. 1619, 1295 rps XV w. Donathowo, 1296 kop. 1304 Donatowo, 1346 kop. XVII w. Donatouo, 1530 Donatovo) 10 km na W od Śremu.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 132); 1510 n. par. Rąbin (LBP 125).

2. 1366, 1425 w D. jezioro i łąka k. jez. między źródłem i rowem; 1425 rola w D. położona między błotem a gran. z wsią Turew → p. 4; 1515 kop. XVI w. zarośla w Rąbiniu k. Turwi i D.; droga z Rąbinia do D. (Lub. C XVII 10).

3. Własn. ryc., następnie kl. dominikanek pozn. 1282, ks. Przemysł II oznajmia, że Wincenty kanclerz księcia oraz jego bracia: Mikołaj sędzia ziemi pozn. i Mirosław podczaszy kal. [ss. wdy pozn. Przedpełka] dali kl. sióstr Ś. Dominika, który ma być założony w m. Poznaniu, za duszę swego brata zm. Bodzęty m. in. dwie dziedziny: D. i Grzymisław wraz z dobytkiem ruchomym; ks. zatwierdza tę darowiznę i nadaje immun. ekon. i sąd. oraz zezwala na lokację wspomn. dziedzin na pr. niem. lub in. (Wp. 1 nr 504 obl. z 1619); 1296 kop. 1304 król Przemysł II zatwierdza nadanie kanclerza Wincentego i jego braci m. in. wsi D. i Grzymisław dla kl. dominikanek pozn., wylicza zwolnienia immun. i zezwala na lokacje wsi tegoż kl. na pr. niem. lub in. (Wp. 2 nr 743; wiadomość o zatwierdzeniu przez Przemysła II po jego koronacji wspomn. nadania Długosz podał pod datą 1295 – DH 2, 471); 1346 kop. XVII w. król Kazimierz W. na prośbę kl. Ś. Katarzyny w Poznaniu udziela kmieciom w opust. wsi D., tym którzy już zostali osadzeni lub zostaną osadzeni, zwolnienia od ciężarów królewskich na okres wolnizny od czynszu dla wspomn. kl. (Wp. 6 nr 141); 1365 król Kazimierz W. udziela mieszkańcom wsi wspomn. kl. m. in. D. k. Śremu zwolnienia od wszystkich podatków, jak „od suche dni”, poradlnego, od wołowego, wieprzowego, od owiec i in. na okres 12 l. (Wp. 6 nr 209, tłumaczenie pol. z XVII w.); 1435 Mościc ze Stęszewa zapisuje kl. dominikanek (katarzynkom) z Poznania, dziedziczkom D., 100 grz. na [m.] Brodnicy (Cieplucha 125).

1510 w D. wsi mniszek kl. Ś. Katarzyny w Poznaniu 6 ł. os., 2 ł. soł. i folw. (LBP 125); 1530 w D. pobór z 4 ł. (ASK I 3, 132); 1563 pobór z 7 ł., 2 ł. soł. i 1 karczmy; 1571 w D. wsi wspomn. mniszek pobór z 7 ł., 2 ł. soł. i karczmy (ASK I 5, 421v); 1580 pobór z 7 ł., 4 zagr., 4 komor. i 1 rzem. (ASK I 6, 290v).

Koniec XVI w.: D. wieś chociaż jeszcze jest przy kl. [dominikanek pozn.], to jednak, ponieważ stale jest w różnych arendach, tak jakby przy kl. nie była; brak w niej osiadłości, albo [są] zgoła liche, a z powodu wielkiej odległości od kl. są duże utrudnienia w uzyskaniu większych pożytków dla kl. (Dominikanki P-ń C 23, 15 wg notatki pol. w summariuszu klaszt.).

4. 1282, 1296 → zezwolenie na lokację m. in. D. na pr. niem. lub in. → p. 3; 1366 kop. XVII w. Jadwiga przeorysza kl. dominikanek pozn. sprzedaje dziedzinę D. [tzn. sołectwo w D.] opatrznym Maciejowi i Piotrowi w celu lokowania tej wsi na pr. niem. i na łanach magd. [!]; sołtysi otrzymują za 6 grz. 2 małe łany, zezwolenie na karczmę, jatki: rzeźnicką, piekarską, szewską, krawiecką i kowalstwo, pr. hodowania kobył nieucznych (iumenta indomita), owiec, ile zechcą, posiadania psów myśliwskich, krogulców i jastrzębi do polowania na ptaki; otrzymują jezioro i łąkę k. jez. między źródłem i rowem; kmiecie otrzymują wolniznę na 12 l., mają płacić kl. czynsz z łanu po 2 ćw. pszenicy, 4 żyta, 4 owsa i po 5 sk., ponadto z łanu dawać po 30 jaj i 2 kury, winni będą obsiewać dla kl. z każdego łanu po 1 ćw. na wiosnę [pod zasiewy jare] i tyleż na zimę [pod ozime], będą natomiast zwolnieni od [dawania] wieprza; na 3 sądy w roku, kmiecie mają dawać 4 sk. za 2 obiady (prandia) a sołtys 3 sk. za 1 obiad; jeśli król wyruszy osobiście na wojnę, mieszkańcy mają dać 2 achtele (octualia) piwa; sołtysi zwolnieni są od służby na koniu, lecz w przypadku przybycia przeoryszy do wsi, mają dać achtel piwa, otrzymują nadto 2 [wolne] zagrody (orti) między zagrodami klaszt., trzeci denar sąd.; zagr. mają płacić po 3 gr czynszu i pracować dla kl. 3 dni w roku oraz dawać po 2 kury i 10 jaj; sołtys z kmieciami winni przywozić do kl. [w Poznaniu] czynsze (Wp. 6 nr 217; Dominikanki P-ń C 23, 22 tłumaczenie pol. z XVII w.); 1425 kop. XVII w. Jadwiga przeorysza kl. Ś. Katarzyny w Poznaniu za zgodą i radą Pietrasza Korzboka z Trzebawia star. bab., jako opiekuna kl. dla doprowadzenia wsi D. do lepszego stanu wystawia braciom Piotrowi i Marcinowi, sołtysom w D. nowy przyw.; zgodnie ze starym przyw., jaki otrzymali dawni sołtysi zm. Maciej i Piotr, nowi sołtysi kupują 2 małe łany za 6 grz. szer. gr, ponadto rolę położoną między błotem a gran. z wsią Turew za 2 grz.; otrzymują od przeoryszy płosę (arva) na końcu wsi k. jez., dawną łąkę między źródłem i rowem a jez., karczmę i 2 wolne zagrody (orti), zezwolenie na budowę wiatraka, z którego mają dawać kl. co roku po 2 korczyki (coreti) mąki pszennej; in. dochody i przywileje sołtysów oraz powinności kmieci i zagr. jak w dok. z 1366, z tym że sołtysi zamiast dostarczania piwa mają dawać przeoryszy podwody, gdy przybędzie do wsi, a w wypadku wyprawy króla na wojnę kmiecie oprócz 2 achteli piwa winni dać 1 połeć mięsa, sołtys 1 achtel piwa; do sołectwa należą wszystkie „curamenta et condonativa” czyli „oboczne” (DK s. 9, 10); 1444 sołtys w D. (K 2, 141 cytowanego aktu nie odnaleziono); 1510, 1563, 1571 łany soł. → p. 3; 1588 kop. XVII w. opatrzny Jan s. zm. Mikołaja sołtysa we wsi D. w asystencji swego pana Baltazara Czackiego, zeznaje w grodzie pozn., że kasuje postępowanie sądowe toczące się przed sądem ziemskim kośc. z przeoryszą Dorotą kl. dominikanek pozn., dziedziczek wsi D. o pozbawienie go (privacio) sołectwa w D. (DK s. 66, 67).

5. 1510 pleban w Rąbiniu pobiera we wsi D. z 6 ł. os. i 2 ł. soł. tylko meszne; folw. tamże nic mu nie płaci, ani nie daje dzies., tylko zagr. po 1 gr (LBP 125).