FOLUSZ

(1506 or. Folusch molendinum, 1564 Folusz molendinum) nie istniejący młyn położony ok. 0,1 km na NW od zabudowań dawnej wsi Główna, przy stawie na odnogach rz. Głównej, ok. 3,5 km na NE od centrum Poznania, obecnie w granicach miasta, w dzielnicy Główna (ŹrKart. Pozn. 1785 nr 121Na planie tym oznaczone są (bez nazw) na jednym, dużym stawie, położonym na rz. Głównej (i z którego uchodzą także 2 boczne odnogi tej rzeki) dwa blisko siebie położone młyny w odległości ok. 90 i 150 m (skala planu ok. 1:7000) na NNW od krańca zabudowań wsi Główna; niegdyś miały one dwa osobne stawy (→ p. 3, r. 1564); młyn F. stał bliżej wsi Główna, co wynika z określenia „inferior” z 1485 r. w odniesieniu do → Główińskiego Młyna).

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Ś. Jan k. Poznania (ASK I 3, 24v).

2. 1411 granice wsi Główna i młynów [→ Główiński i Folusz?] do niej należących z wsią Kobyle Pole i młynami tejże wsi → Główna wieś, p. 2; 1506 olszyna k. F.

3. Własn. biskupstwa pozn., w kluczu pozn. dóbr biskupich. 1485 → Głowiński Młyn, przyp. 2; 1506 Piotr Staryburmistrz mieszcz. ze Śródki i młynarz we wsi Główna, sprzedaje Maciejowi Cieluchowi (Czyeluch) mieszcz. pozn., swój młyn zw. F. za 36 grz.; Jan Lubrański bp pozn. wystawia w miejsce zaginionego nowy przyw. na tenże młyn, przeznaczony dla użytku sukienników z Buku i Środki, aby folowali swoje sukno tutaj, a nie w in. młynie; nowy młynarz może też zbudować w tymże F. 1 koło do przemiału zboża, od którego co roku ma dawać bpowi 1 małd. mąki; nadto ma ponosić koszty kamieni i żelaz młyńskich; in. materiały potrzebne do budowy i napraw młyna winien dostarczać bp; młynarzowi wolno wykarczować olszynę k. F. w celu założenia ogrodu dla siebie (CP 3 nr 108; CP 4 nr 51b; 1530 Jan Latalski bp pozn. na prośbę młynarzy ze wsi Główna, braci przezornych Wojciecha, Jana i Błażeja oraz ich szwagra Jana, zatwierdza dokumenty biskupów pozn. Uriela Górki z 1485 [dot. → Głowińskiego Młyna] i Jana Lubrańskiego z 1506 [zob. wyż.] i postanawia, że we wsi Główna ma być tylko jeden, a nie kilku młynarzy; wspomn. bracia sprzedają więc swój młyn [nazwa nie podana] Janowi swemu szwagrowi i Jadwidze swej siostrze za 90 grz.; młyn ten nie może być sprzedawany za kwotę wyższą niż wymieniona (CP 4 nr 51); 1533 we wsi Główna m. in. młyny: korzeczny [Główiński Młyn] i F. (Now. 2, 1332Autor oprócz F. i młyna korzecznego, czyli Główińskiego Młyna wymienił jako znajdujący się rzekomo także w tej wsi mł. Papiernik, w rzeczywistości poza wątpliwą dla samego autora wzm. z ACC (w przyp. 31) co do własności tegoż młyna, brak jest wiadomości z XVI w. o młynie biskupim o tej nazwie k. Poznania; nie wymienia go w ogóle inwentarz dóbr bpstwa z 1564 (IBP 274-277), a pierwsza wzmianka o Papierniku bpa pochodzi dopiero z 1619, lecz nie wiadomo, czy znajdował się on nad rz. Główną (M. J. Mika, op. cit., s. 67). Znany jest natomiast k. Poznania młyn miejski Papiernik z l. 1577-1583).

1508 we wsi Główna 3 młyny3Prawdop. oprócz F. i Główińskiego Młyna do młynów tej wsi zaliczono też omyłkowo pobliski → Nadolny Młyn położony także nad rz. Główną, lecz przynależny do wsi Zawady i należący do kap. pozn. W wydaniu części tegoż rejestru w pracy J. M. Miki (zob. niżej) na s. 1, podany został mylnie tylko 1 młyn w Głównej [m. in. F.], pobór od 2 kół (ASK I 3, 24v); 1563 tamże pobór od → Głowińskiego Młyna i od [młyna] F. o 1 kole i [drugim] mącznym kole (ASK I 5 f. 240v); 1564 tamże 2 duże stawy, na jednym → Główiński Młyn, na drugim, większym mł. F. z 2 kołami, z których 1 do [mielenia] mąki, drugie do folowania; tutaj folują sukno sukiennicy z Buku i Środki, płacą od postawu; obok stawu [młyna] F. są 3 stawy mniejsze (IBP 275); 1580 pobór płacą młyny bpa pozn.: → Główiński Młyn i mł. F. od 1 koła (ASK I 6, 171v); 1583 pobór płacą: → Główiński Młyn i F.4W źródle tym podano mylnie jako właściciela obydwu młynów w Głównej kap. katedry pozn od 1 koła (M. J. Mika, Opisy i lustracje Poznania z XVI-XVIII w., Poznań 1960, s. 32).

1 Na planie tym oznaczone są (bez nazw) na jednym, dużym stawie, położonym na rz. Głównej (i z którego uchodzą także 2 boczne odnogi tej rzeki) dwa blisko siebie położone młyny w odległości ok. 90 i 150 m (skala planu ok. 1:7000) na NNW od krańca zabudowań wsi Główna; niegdyś miały one dwa osobne stawy (→ p. 3, r. 1564); młyn F. stał bliżej wsi Główna, co wynika z określenia „inferior” z 1485 r. w odniesieniu do → Główińskiego Młyna.

2 Autor oprócz F. i młyna korzecznego, czyli Główińskiego Młyna wymienił jako znajdujący się rzekomo także w tej wsi mł. Papiernik, w rzeczywistości poza wątpliwą dla samego autora wzm. z ACC (w przyp. 31) co do własności tegoż młyna, brak jest wiadomości z XVI w. o młynie biskupim o tej nazwie k. Poznania; nie wymienia go w ogóle inwentarz dóbr bpstwa z 1564 (IBP 274-277), a pierwsza wzmianka o Papierniku bpa pochodzi dopiero z 1619, lecz nie wiadomo, czy znajdował się on nad rz. Główną (M. J. Mika, op. cit., s. 67). Znany jest natomiast k. Poznania młyn miejski Papiernik z l. 1577-1583.

3 Prawdop. oprócz F. i Główińskiego Młyna do młynów tej wsi zaliczono też omyłkowo pobliski → Nadolny Młyn położony także nad rz. Główną, lecz przynależny do wsi Zawady i należący do kap. pozn. W wydaniu części tegoż rejestru w pracy J. M. Miki (zob. niżej) na s. 1, podany został mylnie tylko 1 młyn w Głównej.

4 W źródle tym podano mylnie jako właściciela obydwu młynów w Głównej kap. katedry pozn.