(1382 or. Gyllewo, 1384 kop. XV w. Galowo, 1403 or. Galowo, 1563 Gallowo, 1580 Gałowo) 3 km na SW od Szamotuł.

1. 1469 n. pow. pozn. (PZ 18, 182v); 1460 par. Szamotuły (ACC 40, 93), 1508 par. [Ś. Stanisława] w Szamotułach (ASK I 3, 18).

2. 1406 Dobrogost z Szamotuł i Jan z Janowa [Janowca w pow. gnieźn., Jan używa też nazwiska Śmiłowski] zawierają ugodę co do granic między dziedzinami Szamotuły i Śmiłowo: między kopcami mają wbić pale [jako znaki gran.] na strudze, co płynie ze Śmiłowa do rybnika w Szamotułach; grunt ciągnący się do G. ma należeć do Dobrogosta, a woda pod Śmiłowem do Śmiłowskiego [czyli Jana z Janowa]; Dobrogost może zbudować groblę i spiętrzyć wodę (KP nr 2796); 1510 G. w pobliżu Szamotuł (LBP 45-46).

3. Własn. szlach. – dobra Szamotuły. 1382 możni i szlachta wlkp. przyrzekają wierność tej córce zm. króla Ludwika [Węgierskiego], która im będzie wyznaczona na króla Polski, wśród przyrzekających Sędziwój kaszt. nak., który przywiesza do dok. swą pieczęć z h. Nałęcz i napisem S. Sandovogii de G. (Wp. 3 nr 1804); 1384 fortalicjum pod G. [Sędziwoja] Świdwy [z Szamotuł] kaszt. nak. (MPH 2 s. 753-754, 755-756; DH 3 s. 446, 448).

1406 Dobrogost [z Szamotuł, właśc. G.] → p. 2.

1460 Jan Młodszy Świdwa z Szamotuł sprzedaje bractwu kapłanów dekanatu obornickiego w Szamotułach 1 grz. czynszu rocznego monety obiegowej na trzech kmieciach swej cz. w G. za 12 grz. półgr. z zastrz. pr. wykupu, a włodarz Maciej i kmieć Stefan przyjmując ten czynsz, poddają się karom kościelnym [w razie zaległości] (ACC 40, 93).

1469 Jan Starszy Świdwa ze swej cz. m. Szamotuły i połówek dziedzin, m. in. G. pozwany przez Jana s. zm. Wincentego Sierakowskiego o 100 grz. półgr., które [na Szamotułach] miał zapisane Wincenty ojciec Jana Sierakowskiego (PZ 18, 182v).

1481-96 Andrzej Szamotulski: 1481 tenże pozwany z 1/2 m. Szamotuł z połówkami wsi, m. in. G., przez Marcina z Będlewa sędziego pozn. z powodu poręczenia przezeń za Piotra z Pniew prep. włocł. i Wincentego [z Pniew] (PZ 20, 121); 1496 tenże daje c. Katarzynie 1/2 m. → Szamotuły z wsiami, m. in. z 1/2 G., póki nie wypłaci jej przyszłemu mężowi 2000 grz. posagu (PG 7, 102v-103; PG 11, 125v).

1511 Katarzyna c. [zm.] Andrzeja z Szamotuł wdy pozn. a ż. Łukasza Górki kaszt. pozn. i star. wlkp. daje mężowi 1/2 m. → Szamotuły z wsiami, m. in. 1/2 G. (MS 4/2 nr 10 171); 1512 Zygmunt [St.] zezwala Łukaszowi Górce, aby zapisał ż. Katarzynie z Szamotuł dożywocie na 1/2 m. → Szamotuły z wsiami, m. in. na G. (MS 4/2 nr 10 209).

1469 G. w wykazie zaległości podatkowych (PG 57, 33); 1508 pobór z G., cz. wdy [pozn. Andrzeja Szamotulskiego]: 4 ł.; cz. [Wina] Świdwy [Szamotulskiego]: 5 ł. (ASK I 3, 18); 1510 pobór z cz. wdy [pozn. Andrzeja Szamotulskiego]: 4 ł. (ASK I 3, 261); 1563 cz. [Jana Szamotulskiego] kaszt. biech., pobór z 4 ł.; cz. [Łukasza Górki] wdy kal., pobór: 8 ł. (ASK I 5, 233); 1577 płatnicy poboru: z cz. Mik. Łącki, z innej cz. Jan Świdwa [Szamotulski] (ASK I 5, 709v); 1580 cz. Jana Świdwy, pobór: 4 ł., 5 zagr., 3 komor., colonus od 1 pługa, karczmarz z kawałkiem roli płaci 4 gr; cz. Jakuba Rokossowskiego [prawdop. męża Zofii Szamotulskiej, jakkolwiek Dworzaczek tabl. 104 podaje, iż jej mężem był Jan Rokossowski], pobór: 5 ł., 1 komor. płaci 8 gr, 1 komor. płaci 2 gr, 4 ł. opust., karczmarz z kawałkiem roli płaci 6 gr (ŹD 32; ASK I 6, 139v).

Mieszkańcy: 1403 Tach włodarz z G. (WR 1 nr 814).

5. 1423 kop. 1488-92 dla prebendy w kat. pozn. zwanej „Gorzyszewice” [a w XVI w. zwanej „Gałowo”] dzies. snop. z G. wartości 4 lub 5 grz. (LBP 46); 1510 dla tejże prebendy dzies. snop z G. wartości najmniej 5 grz. (LBP 45).

6. 1384 w czasie zamieszek po zgonie króla Ludwika Węg. [Sędziwój] Świdwa [z Szamotuł] kaszt. nak. wypada ze swego fortalicjum pod G., napada na gości zgromadzonych w Przecławiu, zabija Janusza z Obornik i rabuje mienie tam obecnych, także kobiet; tenże przebywając pod G. nie może przeszkodzić star. gen. wlkp., który pustoszy i pali wsie jego stronników wokół Kaźmierza i Szamotuł (MPH 2 s. 753-754, 755-756; DH 3 s. 446, 448).

8. Na wzniesieniu wśród łąk, na SE od wsi G. prawdop. osada (ułamki naczyń glinianych) o nie ustalonej chronologii z XII-XIII w.? (Hensel 2, 13).

Na morenowym wzgórzu wśród błotnistych łąk, 800 m. na S od Szamotuł, 200 m. na W od Samy, między rz. Samą a szosą do Buku grodzisko zw. Osówka, po 1973 zniszczone przez budowę osadników ściekowych dla cukrowni. Na jego miejscu gród (druga połowa XIV w. – pierwsza połowa XV w.), otoczony fosą i wałem (Kowalenko 307-308; W. Gałka, Z badań nad rozwojem ośrodka miejskiego w Szamotułach do końca XV w., Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, t. 15, 1983, z. 2, s. 7-8, 11, 27.