(1337 Gisen, 1349 Gysen, 1251 fals. koniec XV w. Giessen, 1513 Iezna, 1532 Gisna, 1552 or. Gizno, 1558 Hyze, 1566 Isno, Iszno, 1577 Giszin, Gizen) 10 km na W od Mirosławca.

1. 1337 G. leży w ziemi Kalisz nal. do Henryka Wedla (Golmert 28; Raumer 28); 1349 archidiakonat między Notecią a Drawą (Wp. 2 nr 1284).

[XV w. pow. pozn.]; 1552, 1555 n. pow. wał. (ASK I 5, 150; WG 1, 16v); 1349 n. par. własna?, → p. 5 (Wp. 2 nr 1284).

2. 1251 fals. koniec XV w. gran. → Wielkopolski z Nową Marchią biegnie od oznaczonego buku do narożnika 3 osad (trium camporum) G., wsi Pammin i m. Kalisz [dwie ostatnie w Nowej Marchii; obecnie Pomierzyn i Kalisz Pomorski]; narożnik ten znajduje się przy bagnie zw. Alanorum Palus; wspomn. gran. idzie dalej do jez. Giżno i wzdłuż jego brzegu do strugi z niego wypływającej, potem wzdłuż tej strugi do grobli zw. Agger Vaccarum, a następnie przez pagórki na drodze kaliskiej między Kaliszem a G. do miejsca, gdzie G. graniczy z Łowiczem; Polska zgłasza pretensje do posiadania G. (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297); 1564 taż gran. przebiega przez narożnik (oznaczony przez buk i znak gran.), który dzieli wsie Studnica i Pammin [obie w Nowej Marchii] i G.; [tu opis granicy się urywa] (Wrede 115).

1613 relacja woźnego o wizji granic G. [opis tej samej gran. w odwrotnym kierunku:] gran. biegnie od wielkiego kamienia leżącego między m. Kalisz a G., dalej oznaczona jest kopcami; za bagnem nal. do G. [→ Alanorum Palus] znajduje się kopiec zbudowany z kamieni, a następnie kopce między G. a wsią Pammin [Pomierzyn] są niezbyt znaczne; gran. dochodzi do wzgórza Srebrna Góra (Silberbarch alias Srzebrna Góra, Silberbarg), a następnie idzie do wysokiego wzgórza, na którym stoi wielki buk; tu znajduje się narożnik wsi G. oraz wsi [położonych w Nowej Marchii] Studnica [1944 Alt Studnitz, obecnie Stara Studnica], Spragel! [1944 Gross Spiegel; obecnie Poźrzadło] i Pammin; poddani z G. zeznali, że jest to stara gran. z Nową Marchią; przy bagnie w stronę G. liczne łąki nal. do G., które Güntersbergowie chcą przyłączyć do Nowej Marchii (WG 15, 60-61).

3. Własn. szlach. 1337 [pan zwierzchni:] Henryk Wedel; [lennik] Henning Henneburg płaci 4 [talenty?] „pro serwicio sagittario” oraz po 3 korce żyta i owsa tytułem pachtu; wieś ma 64 ł. [w tym uposażenie plebana (dos):] 4 ł. (Golmert 28; Raumer 105); 1349 w G. 70 [ł.] [w tym] 20 [ł.] opust. (Wp. 2 nr 1284).

1513 Mac. Tuczyński z Tuczna pozywa Kaspra Wedelskiego z Marcinkowic z powodu zabójstwa kmiecia Mik. Nank z I., poddanego Macieja [PG 68 k. 90, 320]; 1532 Mac. de Wedel Tuczyński z → Tuczna odstępuje ss. Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi swe dobra, m. in. części we wsiach Łowicz, G. i Brunkowo (MS 4/2 nr 16 277); 1552 [Jerzy?] Fredlicki [z Frydlandu, obecnie Mirosławiec] płaci pobór z [cz.] G.: 28 kmieci, sołtys na 1 ł., karczmarz (ASK I 5, 150); 1555 [tenże] Jerzy Wedel dz. Frydlandu zapisuje ż. Dorocie Massow po 4000 fl. pruskich na połowie swych dóbr, m. in. na 1/4 m. F. i na 1/4 wsi G. (WG 1, 16v); 1558 wwiązanie Doroty Massow ż. Jerzego Fredląckiego de Wedel w posiadanie całej [cz.] wsi H. oraz 4 kmieci we wsi Łowicz, które Krzysztof Tuczyński zastawił jej za pewną sumę pieniędzy (WG 1, 85v); 1563 pobór: 27 ł., sołtys, karczma, kowal (ASK I 5, 201); 1566 Krzysztof Tuczyński i Stanisław Tuczyński w dwóch osobnych transakcjach sprzedają z zastrz. pr. odkupu Wawrzynowi Kaliskiemu [Güntersbergowi z Kalisza w Nowej Marchii] za [2 razy po] 1500 grz. swoje części we wsiach I. i Łowicz (PG 20 k. 477v, 478); 1568 Franciszek Güntersberg; posiadacz G. i Łowicza żeni się z córką Sebalda Golcza (Schultz 71); 1577 Jerzy Wedelski z Frydlandu [obecnie Mirosławiec] posiada m. in. 1/2 G. (WG 2, 56); 1577 pobór: Stan. Tuczyński senior płaci z cz. G. i Łowicza od 10 półł., Henryk Blankenburg [zięć Jerzego Wedelskiego albo Frydlandzkiego] płaci z G. z 10 ł. i od sołtysa; nie zapłacono poboru z 7 śl. (ASK I 5 k. 762, 763v, 764 (774v); 1579 pobór: cz. Henryka Blankenburga: 6 śl., 3 zagr., pastuch; cz. Franciszka Güntersberga: 18 śl., pasterz, 4 komorniczki, karczmarz, młyn o 1 kole (ASK I 3 k. 689v, 690).

4. 1552 sołtys na 1 ł.; 1563, 1577 sołtys p. 3.

5. 1337 dos [uposażenie plebana] 4 ł. → p. 3. 1349 [par.?] G.¹W literaturze przyjmuje się, że osady wymienione w tym dok. stanowiły samodzielne parafie. Jako jedyne potwierdzenie tego faktu dla G. Nowacki cytuje przekaz z 1407, w którym jako świadek w sprawie małżonków ze wsi Mądre [k. Środy] występuje „Bartholomeus plebanus de Gyrzino” (ACC 2, 76v; Now. 2, 391). Nie był to jednak pleb. z naszego G., lecz skądinąd znany magister Bartłomiej z Jerzyna (par. Wronczyn, pow. gnieźn.) prokurator w konsystorzu pozn. (np. DBL nr 134; AC 2 nr 940) z której należą się dziesięciny bpowi pozn. (Wp. 2 nr 1284).

Uwaga: Zestawione w p. 3 przekazy dot. własności mogą sprawiać wrażenie przypadkowych i niejasnych. Wieś G. należała do dóbr → Frydland [Mirosławiec] będących w posiadaniu Wedlów Frydlandzkich; w części tego klucza (1/4?) partycypowali Wedlowie Tuczyńscy z Tuczna.