(1381 [fals.] Golcze, 1400 or. Golcze, 1403 Golcz, 1406 Golce, 1434 Golycz, 1447 Glocz!, 1510 Chodecz!), obecnie Gulcz, 13 km na W od Czarnkowa.

1. 1487 n. pow. pozn. (PG 10, 68); 1508 n. par. Lubasz (ASK I 3, 10v).

2. 1424 G. graniczy z Kruczem (K 2, 191 cytowanego aktu nie odnaleziono); 1546 podkomorzy rozgranicza tereny na N od Noteci należące do wsi Rosko w dobrach Wieleń i do G. w dobrach Czarnków; świadkowie z Wielenia wskazali Grądzik (Grandzyk) nad rz. Notecią jako miejsce gran. między obu wsiami; świadkowie z Czarnkowa pokazali nad rz. Notecią miejsce, gdzie od dawna graniczyły tereny rybackie G. i Roska i stąd poprowadzili gran. przez bagno k. Łęgu Noteckiego i k. miejsca Przyrowa do rz. Górnica [ Bukówka rz., mapa]; podkomorzy zatwierdził tę gran. (PWc. 1, 66-67v), [ok. 1546] (wg fals. datowanego na r. 1430) na wzgórzu nad rz. Pokrzywnicą [obecnie Gulczanka] znajduje się narożnik G., Roska i Hamrzyska i stąd gran. G. [z Roskiem] biegnie ku Noteci (MK 30, 310); 1564/65 rz. Pokrzywnica stanowi gran. między G. a Roskiem (LWK 1, 194).

3. Własn. szlach.; 1381 [fals. z XVI w.] śwd. Mikołaj dz. G. (PWc. 1, 71); 1400 Gniewosz dz. G. w sporze z Durnikiem [recte Durinkiem] (KP nr 239):, 1406 Henryk Doring albo Durink¹Wg Kozierowskiego był to przybysz ze Śląska; do tego samego rodu zaliczył on też występującego w 1422 r. Lutolda (KObceRyc: 31; por. KR 5, 24). Śwd. Andrzej During wymieniony [bez miejscowości] w fals. datowanym na r. 1412, a powstałym zapewne ok. połowy XVI w. (Wp. 7 nr 701) miał być zapewne tą samą osobą. Imię Henryk – Jandrzych – Jędrzych mylono często w Wlkp. z imieniem Andrzej z G. w sporze z Sędziwojem niegdyś Przebędowskim z G. o dziedzinę G. (KP nr 2535, 2769, por. nr 420, 2711):, 1422 Lutold niegdyś z G. w sporze ze Szczepanem (Stephanus) z Wronina [niezident.] (PZ 7, 21v).

1425-34 Grzegorz dz. G. (PZ 8 k. 72v, 96v, 111, 112); 1426 tenże ręczy w sprawie dot. sołectwa w Białczu²Prawdop. ten sam Grzegorz wystąpił w r. 1445 jako śwd. w sądzie i pisał się z Białcza (WR 1 nr 1621) (PZ 9, 2v); 1431 tenże zawiera ugodę z Andrzejem wikarym w Stobnicy i obiecuje stawić 3 kmieci ze swej wsi, którzy mają się zobowiązać przed oficjałem, że zapłacą wspomn. Andrzejowi 3 1/2 kopy [gr] (ACC 15 k. 59, 79v); 1434 tenże w sporze z Mikołajem z Wargowa; w jego sprawie Bogusław z G. przesuwa termin sąd. (PZ 11, 8).

1430 [fals. z ok. 1546 r.] Władysław Jag. zwraca G. z rzekami Noteć i Pokrzywnica Janowi z Czarnkowa rycerzowi! Grobu Pańskiego i Jakubowi Kniszwackiemu [recte Knyszyńskiemu] (MS 4/3 suppl. nr 650; MK 30, 309).

Część Jakuba Knyszyńskiego [por. r. 1430] i jego sukcesorów: 1447-48 Jakub niegdyś Knyszyński albo niegdyś Wargowski z G. (PZ 16 k. 10v, 42v, 110v; KR 5 s. 12, 16, 24); a. 1487 Ubychna [wd. po Jakubie Knyszyńskim] sprzedała z pr. odkupu 1/2 G. za 80 grz. Tomisławowi z Rożnowa; 1487 Hieronim Rożnowski s. zm. Tomisława sprzedaje tęż 1/2 G. na takich samych warunkach Mac. Zarembie Jabłonowskiemu [z Jabłonowa k. Ujścia] (PG 10, 68); 1502 Jan Rudkowski duchowny z siostrą Elżbietą sprzedają Tomaszowi Wielżyńskiemu swoje dobra po matce tzn. 1/2 G. za 200 grz. (PG 12, 220); 1504 Mac. Zaremba Jabłonowski sprzedaje 1/2 G. z pr. odkupu Wojc. Trąmpczyńskiemu (PG 13, 21); 1510 Wojc. Trąmpczyński daje 1/2 G., którą posiada z zastrz. pr. odkupu za 80 grz., braciom niedz. Hieronimowi i Benedyktowi z Lubasza i otrzymuje w zamian od nich 1/2 Prusinowa [k. Czarnkowa] (PG 14, 90v; PG 66 k. 268, 273v); 1516 Tomasz Wielżyński dworzanin król. odstępuje Jakubowi Boboleckiemu 1/2 G. będącą w zastawie u Małg. Ocieskiej (MS 4/2 nr 11 005); 1577, 1580 Mac. Bobolecki płatnik poboru [sukcesor Jakuba na 1/2 G. czy dzierżawca jednej z części Czarnkowskich?] zob. niżej.

Część Czarnkowskich [por. r. 1430] [a. 1466], 1486, 1496 1/2 G. w posiadaniu Czarnkowskich z → Czarnkowa (PG 10, 48; MS 2 nr 704); [1507 Maciej i Sędziwój Czarnkowscy, dzieląc między siebie dobra → Czarnków (przyp. 7), dzielą 1/2 G. na 2 części]; 1532 [cz.?] G. w posiadaniu Macieja i Sędziwoja Czarnkowskich (PG 75, 593); 1546 [cz.] G. w posiadaniu Jana Czarnkowskiego i jego braci, ss. Sędziwoja (PWc. 1, 66); 1555 Andrzej, Piotr, Stanisław i Wojciech Czarnkowscy, ss. Macieja, posiadają [w zastawie?] łąki we wsi Rossek [zapewne Rosko] (PZ 33 k. 48, 52v, 57, 61, 65v, 70); 1556 Stanisław Sędziwój Czarnkowski s. Sędziwoja otrzymuje od brata Wojc. Sędziwoja m. in. cz. G.; → Czarnków (WG 1, 47-48); 1557 Wojc. Czarnkowski s. Macieja w działach z braćmi otrzymuje m. in. cz. G.; → Czarnków (PG 19 k. 386-388, 404-406).

1553 pobór z 2 części G. od synów Sędziwoja oraz od synów Macieja Czarnkowskich (ASK I 5, 160v); 1577 pobór z 2 części: a) [Wojc. Czarnkowskiego s. Macieja] kaszt. rogoz., b) z części Mac. Boboleckiego³Nie posiadamy dostatecznych danych, aby rozstrzygnąć, czy Mac. Bobolecki występuje w 1577 i 1580 r. jako posiadacz cz. G., którą ma w spadku po Jakubie Boboleckim występującym w r. 1516, czy też jako posiadacz [dzierżawca?, urzędnik?] części będącej własnością ss. Sędziwoja Czarnkowskiego. Tenże sam Mac. Bobolecki posiadał równocześnie cz. → Ciszkowa (ASK I 5, 688); 1580 pobór: a) Barbara [wd. po Wojc. Czarnkowskim kaszt.] rogoz.: 4 ł. i 1 komornik, b) Mac. Bobolecki: 5 półł., 5 zagr., 2 kowali, karczma z rolą, młyn o 1 kole (ŹD 19; ASK I 6, 112).

Inne przekazy źródłowe dot. G. [nie udało się ustalić, której części G. dotyczą]: 1487 Dobrogost Bytkowski, pleban w Droszewie [pow. kal.] daje bratu Jakubowi części po ojcu i matce w Bytkowie i w G.⁴Łany w G. przypadły zapewne Bytkowskim po matce [może Knyszyńskiej albo Rożnowskiej?], o której w SHG nie posiadamy żadnych wiadomości. Dlatego prawdop. przekaz ten dot. cz. G. będącej w ręku Knyszyńskich i ich następców (PG 10, 74); 1499 wieś G. nie zapłaciła wiardunków [podatku] (PG 62, 12v); a. 1521 na wsiach Kawcze [k. Ponieca], Tarnowo [niezident.] i 1/2 G. ciążył czynsz roczny 5 grz. od sumy 100 fl. dla wikariuszy kat. pozn.; 1521 Filip Smogulecki przeniósł ten czynsz na Miastowice i Dziewierzewo [obie wsie w pow. kcyn.] (CP 5 nr 17).

1508 wiardunki wojenne z G.: 8 ł., młyn, karczma; 1509 pobór: 8 ł., sołtys na 1 ł., młyn, karczma; 1510 pobór: 9 1/2 ł. (ASK I 3 k. 10v, 48, 258v); 1510 wieś Ch.⁵Nazwa Chodecz odpowiada w LBP niewątpliwie wsi G. Nie jest to jednak pierwotna nazwa G., jak to się przyjmuje czasem w literaturze (K 8, 14), lecz zapewne nazwa przekręcona przez pisarza z XVI w: 16 półł. [os.], 1/2 ł. opust., 9 zagr., młyn i folw. (allodium) uprawiany przez kmieci (LBP 82).

4. 1509 sołtys na 1 ł. w G. (→ p. 3).

5. 1403 Wojciech bp pozn. przeznacza różne dzies., m. in. z G., dla wikariuszy kat. pozn.; 1406 Grzegorz XII papież zatwierdza tę darowiznę (Wp. 5 nr 39, 106); 1510 pleb. w Lubaszu pobiera z G. tylko stołowe (mensalia) i meszne (LBP 82).

6. 1563 G. nie zapłaci poboru z powodu pożaru (ASK I 5, 225).

Uwaga: Najwcześniejsze wiadomości o G. pochodzą z fals. czarnkowskich (→ Czarnków dobra, przyp. 3). Fals. datowany na r. 1430, a powstały ok. 1546 r. zawiera wzmiankę o rzekomym dok. Władysława Łok. dot. sprzedaży Sławnikowi Piotryszewiczowi (Szlawniko Piothryssevicz) wsi król. G. (MK 30, 309v); Ten sam falsyfikat mówi o podziale wsi w 1430 r. na część Knyszyńskiego i część Czarnkowskiego, co znajduje potwierdzenie w piętnastowiccznych przekazach źródłowych. Z fals. datowanego na r. 1381 pochodzi też wiadomość o pierwszym dziedzicu Mikołaju (→ p. 3).