GORSZEWICE

(1394 or. Gorzszevicze, Gorziszevicze, 1397 Gorziczevicz, 1399 Gorziszevicz, Gorzeszevicz, Jarszevice, Gorziszevice, 1401 Goriszewice, 1412 Goryszewicze, 1414 Goriszicze, 1415 Gorzicze!, 1417 Gorzyseuicze, 1418 Borziszewicze!, Gorzyschewicze, 1423 Gorzyschowycze, 1427 Gorzysewicz, 1526 Boryszewice!, 1563 Gorszewicze, 1580 Gorzewice) 10 km na S od Szamotuł.

1. 1473 n. pow. pozn. (PZ 8, 173v); 1508, 1510 n. par. Kaźmierz (ASK I 3, 8v; LBP 86).

3A. Własn. szlach. 1394 Dobiesław z Trzcielina w sporze z Jaśkiem z Konarzewa [k. Stęszewa] i Janem Sramem [z Otusza] o dziedzinę G. (Lek. 1 nr 1945, 1946); 1402 Winc. Trzcieliński w sporze z bratankiem (filiaster) Mikołajem dowodzi, że nie wziął jego cz. z sumy, która była na G., tj. 16 1/2 grz. (WR 1 nr 539).

3B. Własn. szlach. – dobra Kaźmierz. 1397-1400 G. pana wdy [pozn. Sędziwoja Świdwy z Szamotuł] (Lek. 1 nr 2333, 3025, 3031; Kowalewicz 24).

1445 Dobrogost z Szamotuł kaszt. pozn. sprzedaje swym wnukom Janowi i Janowi zw. Świdwa, ich siostrom przyrodnim Elżbiecie i Beacie, m. → Kaźmierz z wsiami, m. in. G., jako ich dobra macierzyste, za 2000 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 2, 87); 1450 tenże sprzedaje tymże m. Kaźmierz z wsiami za 400 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 4, 80; w akcie tym jako przynależność Kaźmierza co prawda wymieniono m. in. Witkowice, a nie podano G., lecz Witkowice poza tym przekazem nigdy nie występują jako przynależność Kaźmierza i nie występują jako własność Szamotulskich, natomiast pominięcie G. w tym akcie budzi zdziwienie; z tych powodów uznać można za wysoce prawdopodobne, że w cytowanym akcie pisarz omyłkowo wpisał Witkowice zamiast G.).

1473-97 Jan Świdwa z Szamotuł: 1473 tenże zapisuje ż. Elżbiecie po 500 kóp posagu i wiana na m. Kaźmierz z wsiami, m. in. na G. z dworem i folw. (PG 8, 173v); 1497 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. 3 1/2 grz. i 6 gr czynszu [rocznego] od sumy głównej 43 1/2 grz. szer. półgr. na dobrach Kaźmierz i G. (CP 14 s. 623, 634-635).

1510 G. wieś Świdwy [Szamotulskiego] (LBP 86).

1512-26 uwolnienie od obciążeń na rzecz wikariuszy kat. pozn.: 1512 od sumy głównej 200 grz. szer. gr i czynszu [rocznego] 16 grz. na m. Kaźmierz z wsiami, m. in. G.; 1517 od sumy głównej 42 grz. na dobrach Kaźmierz i G.; 1526 od sumy głównej 250 grz. i czynszu rocznego 20 grz. na 1/2 m. Szamotuły z wsiami, m. in. G., jaka ciążyła od 1486 i 1502 (CP 14 s. 640, 641, 643; CP 24, 28).

3C. Inne wiadomości. 1417 Dziersław z G. [o nie podanej przynależności stanowej, zapewne szl., bo] powołany na świadka w procesie Andrzeja z Krzestkowic [obecnie Krzeszkowice] przeciwko Pawłowi, Dzierżce i Jadwidze z Bodzeporowic [pow. gnieźn.] (WR 1 nr 929).

1508, 1509 pobór z 9 ł. (ASK I 3 k. 8v, 45v); 1510 G., wieś Świdwy [Szamotulskiego], 12 ł. os., 1 ł. opust., karczma szynkuje (LBP 86); 1563 pobór od 12 ł., karczma dor. (ASK I 5, 222v); 1577 płatnik poboru tenutariusz Melchior Jaskólecki (ASK I 5, 682); 1580 płatnik poboru Melchior Jaskólecki: 10 ł., 2 zagr. po 6 gr i po 4 gr, 1 komor. (ŹD 16).

Kmiecie: 1397 Maciej kmieć z G. toczy spór o 7 grz. z komandorem joan. [Święty Jan pod Poznaniem], który dowodzi, że to, co wziął kmieciowi, to zabrał zgodnie z prawem, jednak kmieć wygrywa 14 grz., a komandor popada w karę za niestawiennictwo (Lek. 1 nr 2333, 2442, 2571; WR 1 nr 357); 1399-1400 Maciej kmieć z G. w sporze z Mroczkiem z Konina [pod Lwówkiem; Mroczek pisze się też z Iwna] o kobyłę wartości 3 grz., ukradzioną mu i znalezioną we wsi Mroczka, którą zajmuje wraz z woźnym sądowym (Lek. 1 nr 3025, 3031; WR 1 nr 398; Kowalewicz 24); 1401 Mikołaj [z Bytynia, kaszt.] starogr. w sporze z Andrzejem kmieciem z G. dowodzi, „iż Jakub [z Bytynia? syn Mikołaja] nie przemęczył Jędrzeja ku daniu trzech grzywien, a trzech wołow, ale go swą wolą przeprosił” (WR 1 nr 502); 1403 Jarosław i Grzegorz z G. [o nie podanej przynależności stanowej, prawdop. kmiecie, bo] występują jako świadkowie kmiotki w jej procesie z Mikoszem Szczebiotem z Pożarowa i Sokolnik Wielkich [podstolim pozn.] (WR 1 nr 814); 1414 Jakub Bytyński toczy proces z Janem [kmieciem] z G., który dowodzi, że nie uciekł w nocy od pana Jakuba [Bytyńskiego] z Sokolnik [pod Kaźmierzem], nie uprawiwszy niczego (WR 1 nr 699); 1417 Jakusz kmieć z G. w sporze z Pietraszem Chełmskim [z Chełmna k. Pniew] dowodzi, że [on i jego towarzysze] nie rąbali [drzewa] dla siebie, ale rąbiąc poprawiali drogę, a jako świadków powołuje m. in. Janusza kmiecia z G. i Jana [kmiecia] z G. (WR 1 nr 923).

4. 1397-1424 szl. Cherubin1Posiadamy zapiski, w których występuje 1389 Stefan Cherubin, 1396 Stefan Cherubin, 1403 Stefan Cherubin czyli Rubin (Lek. 1 nr 529, 2184; KP nr 1377, 1428, 1633; WR 1 nr 741) i nie można wykluczyć, iż dotyczą one Cherubina z G. Wątpliwości żadnych nie miał Kozierowski, który pisał o Cherubinie z Bogucic, Charbinowic i Gorszewic (KR 2, 25). Wywody Kozierowskiego trzeba jednak sprostować, bo Cherubina nie można łączyć z Bogucicami [tu mylna lekcja Kozierowskiego] w po w. kal., lecz z osadą Boguszyce k. Kaźmierza, a związek Cherubina z osadą Charbinowice nie jest udowodniony, bo opiera się chyba tylko na podobieństwie imienia do nazwy osady sołtys2Cherubin najczęściej występuje bez określenia swej przynależności stanowej, stąd na podstawie lakonicznych zapisek można by go uważać za właściciela G. Jako szlachcic występuje w 1418 r. (RH 14, 60), zaś jako sołtys w G. występuje 1415, 1418, 1424 (WR 1 nr 860, 1019; WR 3 nr 656; PZ 5, 87v; PZ 7, 140v; RH 14, 60) z G. (Lek. 1 nr 3051; WR 1 nr 860, 875, 950, 970, 993; RH 14, 60), 1410-15 z Boguszyc (PZ 3, 118v; PZ 4, 95v); 1397 Mikosz Szczebiot [z Sokolnik Wielkich k. Kaźmierza] ma zapłacić Cherubinowi i jego bratu Jakubowi 21 grz., a jeśli tego nie uczyni, to ma ich wprowadzić w posiadanie dziedziny Sokolniki [Wielkie] (Lek. 1 nr 2282); 1399 Cherubin poręcza Stan. Rudzkiemu [z Rudek k. Ostroroga] za 3 kmieci z J., że przez 3 lata nie będą go niepokoić (Lek. 1 nr 3057); 1418-20 Juta ż. Cherubina3W rocie sądowej z 1418 r. występuje jako Lutca scoltetissa de Borziszewicze; nie jest to mylna lekcja wydawcy (WR 3 nr 656), lecz oczywista pomyłka pisarza sądowego (KoścZ 5, 87) toczy proces o 1/2 dziedziny Ludomie (PZ 5 k. 77v, 87v, 90v, 93, 103; WR 1 nr 1013, 1019; WR 3 nr 656; PZ 6, 50); 1421 taż toczy proces z Piotrem z Pakosławia [k. Lwówka] o 12 grz., które pobrała Przechna z Boguniewa (PZ 6, 139); 1424 tenże Cherubin w sporze z Przecławem z Lutomia (PZ 7, 140v).

1425 Andrzej sołtys z G. (PZ 8, 25).

1427 Dziersław ze Strzeszynka [o nie podanej przynależności stanowej] ma zapłacić Sędziwojowi z Ostroroga wdzie pozn. 5 grz. pospolitych bez 1 wiard. za szl. Mikołaja swego zięcia (gener) niegdyś sołtysa z G. (PZ 9, 58v).

5. 1423 kop. 1488/92 dla prebendy zw. „Gorzyszewice” w kat. pozn. 13 wiardunków dziesięcinnych (LBP 46); 1510 dla prebendy „Gorzyszewice” w kat. pozn. wiardunki dzies. z łanów [kmiecych] w G., dla plebana meszne (LBP s. 45-46, 86, 87; taż prebenda w XVI w. zw. „Gałowo”).

8. Przy wąwozie, który jest przedłużeniem zatoki Jez. Bytyńskiego podbiegającej ku G. osada o niepewnej chronologii, VIII-IX w. ? (Hensel 2, 103-104).

1 Posiadamy zapiski, w których występuje 1389 Stefan Cherubin, 1396 Stefan Cherubin, 1403 Stefan Cherubin czyli Rubin (Lek. 1 nr 529, 2184; KP nr 1377, 1428, 1633; WR 1 nr 741) i nie można wykluczyć, iż dotyczą one Cherubina z G. Wątpliwości żadnych nie miał Kozierowski, który pisał o Cherubinie z Bogucic, Charbinowic i Gorszewic (KR 2, 25). Wywody Kozierowskiego trzeba jednak sprostować, bo Cherubina nie można łączyć z Bogucicami [tu mylna lekcja Kozierowskiego] w po w. kal., lecz z osadą Boguszyce k. Kaźmierza, a związek Cherubina z osadą Charbinowice nie jest udowodniony, bo opiera się chyba tylko na podobieństwie imienia do nazwy osady.

2 Cherubin najczęściej występuje bez określenia swej przynależności stanowej, stąd na podstawie lakonicznych zapisek można by go uważać za właściciela G. Jako szlachcic występuje w 1418 r. (RH 14, 60), zaś jako sołtys w G. występuje 1415, 1418, 1424 (WR 1 nr 860, 1019; WR 3 nr 656; PZ 5, 87v; PZ 7, 140v; RH 14, 60).

3 W rocie sądowej z 1418 r. występuje jako Lutca scoltetissa de Borziszewicze; nie jest to mylna lekcja wydawcy (WR 3 nr 656), lecz oczywista pomyłka pisarza sądowego (KoścZ 5, 87).