GORUŃSKO

(1293 or. Grancze, 1307 Grunz, 1312 Grunciko, 1315 Grunsko, Gruciko, 1413 Gorunsko, 1418 Gorzwnsko, 1564/65 Gorenisko, 1944 Grunzig) 13 km na WNW od Międzyrzecza.

1. 1307 miasto (scultetus civitatis, tak Wp. 2 nr 911, 912, poza tym zawsze jako wieś); 1457 n. pow. pozn. (PG 5, 49); 1307 m. par. własna (Wp. 2 nr 911, 912); dek. Międzyrzecz (Now. 2, 471).

2. 1312, 1315 z opisu granicy zewnętrznej wsi Bledzew i Sokola Dąbrowa: granica ta m. in. idzie wzdłuż Obry, przez miejsce zw. Pynnow, przecina dolinę, w której jest droga z Bledzewa do G. i dochodzi do rz. Ponikwa; granicę od Pynnow do Ponikwy oznaczyli niegdyś kopcami Wyczesław i Beniamin1Za czasów Władysława [Od., zm. 1239] prawdop. tenże sam Beniamin rozgraniczał wieś Gorzycę z Popowem (Wp. 2 nr 958, 978). Można przypuszczać, że wspomn. tu rozgraniczenie datuje się z tego samego czasu. Wzm. o Wyczesławie i Beniaminie jest zbyt lakoniczna, aby można było ustalić, co ich łączyło z G.: czyżby oni lub jeden z nich był właścicielem G.? (Wp. 2 nr 953; Wp. 6 nr 86); 1504 łan Bieżanczewski, zagroda Kanińska, las, stawy → p. 3; 1565 opis G. w akcie jego podziału między braćmi Mik. i Abrahamem Bukowieckimi (PG 109, 680-681v).

3. Własn. szlach. 1293 komes Voych de Lubolov [wg wydawcy Wp. Wojciech z Lubrzy, w XVI w. poza granicami Wlkp.] kaszt. zbąsz. nadaje dziedzicznie swemu służebnikowi Teodorowi s. zm. Szymona 16 ł. wolnych, z tego 14 ł. w G. i 2 ł. w Szczańcu [w XVI w. w ziemi świebodzińskiej należącej do ks. głog.], zobowiązując go do udziału w wyprawach wojennych z tych dóbr i zezwalając na ich alienacje (Wp. 2 nr 710, s. 627).

a. 1312 lub a. 1239 Wyczesław? Beniamin? → poniżej przyp. 1.

1413-18 Barbara: 1413 Grzymka z Niałka Wielkiego w sporze z Barbarą ż. Sasina z G., która dzierży [bliżej nie określony] zastaw od owego wuja Mikołaja z Chyciny; Barbara zostaje zasądzona na zapłatę wspomn. sumy (KoścZ 4, 59); 1418 sąd zachowuje w swej mocy dok. wzdawny, jaki Barbara dz. z Kurska posiada na G. (PZ 5, 63v).

1424-52 Sędziwój z Chyciny, Chyciński (KR 6, 100): 1424 Wilaham z Brzeźna [k. Międzychodu] w sporze z nim dowodzi, że gdy Sędziwój wykupił od niego G., to nie pozwolił mu tam złożyć zboża, przez co Wilaham poniósł szkody w wysokości 100 grz. oraz że Sędziwój przyrzekł mu zapłacić 20 grz. za budowę domu (WR 1 nr 1189, 1190; PZ 8 k. 11v, 115v); 1452 Sędziwój z Chyciny i G. pozwany przez Fabiana Konopkę z Bukowca [k. Międzyrzecza] (PZ 17, 14v).

1469-1505 Jakub z Bukowca [k. Międzyrzecza], Bukowiecki, od 1479 Goruński: 1469 tenże i Jerzy, Wawrzyniec, Marcin bracia niedz. w asystencji stryjów Tomasza Śremskiego [ze Śremu k. Sierakowa] i Piotra Konopki [z Bukowca k. Międzyrzecza] oraz wujów Andrzeja Łódzkiego [z Łodzi k. Stęszewa] i Bieniaka Brodzkiego [z Brodów k. Lwówka] sprzedają swej matce Annie wd. po Jakubie Bukowieckim 1/2 swych części w G. za 150 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 8, 23); 1476 tenże oraz Jerzy i Marcin bracia niedz. niegdyś z Bukowca [k. Międzyrzecza] zapisują Dziersławowi Chycińskiemu 6 grz. czynszu rocznego na sołectwie i na 3 kmieciach w G., które to sołectwo i kmieci posiadał opat z Bledzewa z zastrz. pr. wykupu; Dziersław Chyciński ma czynsz ten pobierać tak długo, dopóki wspomn. braciom nie spłaci 1100 zł i 20 zł węg. (PG 9, 56); 1479 tenże dz. w G. na cz. w G., którą nabył od swej matki Anny wd. po Jakubie Bukowieckim, oraz na sołectwie i na dworze tamże zapisuje ż. Burnecie po 75 grz. posagu i wiana (PG 9, 188); 1479 król daje Piotrowi Ocieskiemu pr. do dóbr Jakuba Goruńskiego w Wlkp. [z powodu zaniedbania obowiązku wyprawy wojennej] (MS 2 nr 801); 1483 Jakub Goruński kupuje od Piotra, Jana i Wawrzyńca braci niedz. z Granówka prawa i przezyski na 4 ł. os. w G. za 50 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 173); 1504 tenże za 80 grz. półgr. z zastrz. pr. wykupu sprzedaje Piotrowi i Janowi z Gorzycy [k. Międzyrzecza] 4 ł. os. w G., które kupił od zm. Mik. Granowskiego za 55 grz., nadto łan opust. zw. Bieżanczewski, 1/3 ł. opust. z zagrodą zw. Kanińska, pr. do wiardunku [czynszu rocznego] z karczmy wraz z 1/3 deposicionis cerevisie alias stawnego [z tejże karczmy], z pr. wyrębu drewna na opał, z pr. połowu ryb w stawach małą siecią czyli zabrodnią, z pr. wolnego wypasu i z pr. łowienia ptaków (PG 13, 16-17); 1505 tenże wraz z bratanicami Barbarą, Anną, Agnieszką i Katarzyną cc. zm. Jerzego Goruńskiego, sprzedaje Maciejowi Czarmyślskiemu [z Trzemeszna Lubuskiego] za 80 zł węg. cz. dziedz. w Grochowie przypadła pr. bliższości po zgonie Piotra Grochowskiego (PG 13, 23); 1505 tenże od [męża swej c. Anny] Baltazara Czackiego kupuje Piotrowo [w par. Głuszyna] i Świekotki za 500 grz. (PG 13 k. 56v, 57; Cieplucha 134).

1483 Dziersław Chyciński zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na swej cz. w G., na czynszu 6 grz. zapisanym mu [w 1476 zob. wyżej] na sołectwie w G., na młynie w m. Chycina i na folw. Kleszczewie (PG 9, 172).

1508 pobór: 18 ł., z karczmy 6 gr (ASKI 3, 7); 1563 pobór: 12 ł., karczma dor., kowal, komor. (ASK I 5, 221); 1564 w G. 12 ł. (IBP 306); 1564/65 G. wieś ziemiańska, z której poradlne daje się do zamku międz. (LWK 1, 175); 1577 płatnik poboru Abraham Bukowiecki (ASK I 5, 676); 1580 płatnik Abraham Bukowiecki, pobór: 9 ł., 9 + 1 zagr., colonus, kowal, pasterz z 5 owcami, drugi pasterz z 30 owcami (ŹD 12).

4. 1307 Teodoryk sołtys m. [!] G. (Wp. 2 nr 911, 912); 1476, 1479, 1483 sołectwo w G. → p. 3.

5. 1307 Henryk pleban z G. (Wp. 2 nr 911, 912); 1420 kościół [par.] w G. (ACC 4, 157); 1421 pleban [nie wymieniony imiennie] z G. pozwany przez plebana z Chyciny (ACC 5, 110); 1510 [formularz nie wypełniony] (LBP 175); 1540 z rejestru kontrybucji kleru: pleban z Chyciny i G. ma w swym zarządzie kościoły par. w Pieskach i Kursku, od plebana 12 gr, kościelnego (minister) nie ma (CP 404, 52); 1564 dla bpa pozn. wiardunki dzies. z 12 ł. [kmiecych] w G. (IBP 306); 1580 w par. G.: G. i Grochowo (ŹD 12); od 2. poł. XVI w. kościół par. Ś. Katarzyny w ręku innowierców (Now. 2, 471); 1725 z wizytacji kościoła w G., filialnego kościoła par. w Bledzewie: z G. meszne od 13 kmieci po 1 ćw. (metreta) żyta miary bledzewskiej, od karczmarza po 2 wiertele (modii) żyta, od młynarza ćw. (metreta) większej miary mąki rocznie (AV 10, 188v).

6. 1449, 1450 Hanus Gronski właśc. 4 ł. wolnych pod Międzyrzeczem (MS 4/3 supl. nr 839, 846); 1524 Marcin Goruński z Herstopu z ż. Kat. Herstopską (PG 72, 115v).

8. Grodzisko wklęsłe z ok. VII-X w. na Górze Zamkowej, wzgórzu stromo opadającym ku dolinie Obry (Kowalenko 211 i ryc. 25 pod hasłem Goroński Młyn; Hensel 2, 104-106 pod hasłem Goruńsko).

1 Za czasów Władysława [Od., zm. 1239] prawdop. tenże sam Beniamin rozgraniczał wieś Gorzycę z Popowem (Wp. 2 nr 958, 978). Można przypuszczać, że wspomn. tu rozgraniczenie datuje się z tego samego czasu. Wzm. o Wyczesławie i Beniaminie jest zbyt lakoniczna, aby można było ustalić, co ich łączyło z G.: czyżby oni lub jeden z nich był właścicielem G.?