HEINRICHSDORF

(1361 campus Heinriksztorpe, 1251 [fals. w końcu XV w.] Heinersdorff, 1509 Hynrikstorp, 1513 Hennerstorp, 1552 Enstorp, 1553 Heinrichsdorf, 1553 Henrichsdorff, 1554 Henstorp, 1556 Henrikstorp, 1559 Heinrichsdorp, Heinrichstorp, 1562 Endrsdorff, Hendrsdorf, 1565 Heinrichstorff, Andrichowa Wieś, Endrzejowa Wiesz, 1577 Henrichstorp, 1579 Hendestorp, Hendersdorf, 1944 Heinrichsdorf, obecnie Siemczyno, 6,5 km na W od Czaplinka.

1. [a. 1552 pow. pozn.], 1552 n. pow. wał. (ASK I 5, 151); [par. → Uwaga].

2. 1361 mieszkańcy wsi Plumward [obecnie Piaseczno] mają pr. wypasu w lesie (merica) nal. do joan1Wystawca dok., preceptor joan., pisze: „in merica nostra”. Mogło tu chodzić o las nal. do joan. z Drahimia.; wygon dla bydła z Plumwardu do tego lasu biegnie k. pola H. (Wp. 3 nr 1457).

1251 [fals. w końcu XV w.] gran. → Wielkopolski z Nową Marchią biegnie [z W na E] wzdłuż lewego, północnego brzegu jez. Wilczkowo aż do rz. → Barten, która przepływa w pobliżu H.; dalej gran. biegnie wzdłuż pól wsi H. (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297); 1564 wspomn. gran. biegnie od jez. Wilczkowo (które w całości nal. do dóbr Falkenburg [obecnie Złocieniec] w Nowej Marchii) wzdłuż rz. Barten i dzieli wieś H. w Polsce z wsiami Dittersdorf i Kalentzig [w Nowej Marchii] (Wrede 112-113).

1564 jez. Wilczkowo [wymienione dwukrotnie, jakby dla podkreślenia jego dawniejszej przynależności do stwa drahimskiego] o 30 toniach niewodowych leży w H., użytkuje je margrabia [brand.], bo zagarniając dobra Borków, zajął również te dobra, które oni użytkowali w Koronie (LWK 1, 179, 185).

3. Własn. częściowo szlach. a częściowo król. (→ Drabim stwo); 1509 bracia Klaus i Krystian Beeske, pozostający „sub dominio” burgr. drahimskiego Jana Golcza2Nie ma pewności, czy bracia Beeske byli podwładnymi [zapewne manami (Chmielewski 230)], Jana Golcza jako posiadacza wsi H., czy też jako burgr. drahimskiego; w tym drugim przypadku trzeba by uznać braci Beeske za manów król. podległych stwu drahimskiemu. W 1513 r. bracia Mikołaj, Chrystian, Eustachy i Tomasz Beeske sprzedali rzekomo swą cz. wsi H. braciom Janowi, Ewaldowi, Kunie i Aleksandrowi Gołczom. Wiadomość tę podają Fr. Goltz, Nachrichten über die Familie der Grafen und Freiherrn von der Goltze, Strassburg 1885, s. 60 oraz G. Brümmer, Über die alten Ortsnamen der Gegend bei Deutsch Krone und Tempelburg, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, H. XVI, Danzig 1886, s. 117; żaden z tych autorów nie podał źródła tej wiadomości, dziedzice z H., zostali pozwani przez konsystorz pozn. z powodu udziału w napadzie, w Białej k. Czarnkowa, na Jana Górskiego [z Miłosławia, pow. pyzdr.] oficjała i archid. pozn. (AC 2 nr 1631); 1510 Ewald Golcz daje bratu Konradowi (Kunie) swoje części we wsiach Klausdorf [obecnie Kłębowiec], Machliny i Brocz [w oryg.: Mabrocz], H., Plumward oraz swą cz. sumy zapisanej na dobrach [król.] Drahim (PG 14, 114).

1553 zeznania rajców m. Czaplinek: bracia Bornatine mieli 7 kmieci w H.; po ich bezpotomnej śmierci tych 7 kmieci przyjęto [włączono] do zamku [stwa] w Drahimiu; poddani Golczów z H. mają obowiązek przez 1 dzień w roku siec i zbierać siano dla zamku w Drahimiu (LWK 1 s. 187, 188); 1553 Zygmunt August po śmierci Joachima Natzmera daje jego s. Wilhelmowi w zarząd stwo drahimskie wraz z wsiami, m. in. z H. (MS 5/1 nr 1670).

1553 Cecylia Golcz. c. Henryka, ż. sław. Szymona Withlyff dopomina się u [swych braci] Jana i Zybolta Golczów ss. Henryka o swój posag zapisany na wsiach Rzepowo, H., Klausdorf [obecnie Kłębowiec], [Nowe] Worowo i Plumward (WG 1, 5v); 1554 Henryk Gołcz zapisuje ż. Elżbiecie Zotzenow (Czucznow) po 500 zł posagu i wiana na połowie swych dóbr we wsiach Brocz [obecnie Broczyno], Klausdorf, Machliny, H. i Rzepowo z dworem i folwarkiem (WG 1, 180-180v).

1555 Wilhelm Natzmer z braćmi pozwany o to, że nie zapłacił poboru za l. 1552-53 z cz. wsi H. (WG 1, 23); 1556 spadkobiercy Henryka i Kuny [Konrada Golczów] pozywają wdowę po Joachimie Natzmerze z synami o to, że ich przemocą usunięto z ich części we wsiach Plumward, H. i [Nowe] Worowo (WG 1 k. 40v, 62, 86v, 94, 99, 101v, 102v-108); 1559 intromisja Golczów we wspomn. części wsi; Natzmerowie ponownie zbrojnie je odbili i uzyskali przychylny dla siebie wyrok w sądzie (WG 1 k. 119v-120v, 143-145v); 1559 ponowna intromisja Golczów do wspomn. wsi (WG 1, 165); 1561 bracia Konrad, Jerzy, Mikołaj i Reiner Golczowie przedstawiają w sądzie dok. podziału dóbr z 1530 r., z którego wynika, że po swych przodkach mają oni pr. do dziedziczenia we wsiach Klausdorf i H. (WG 1, k. 257, 259v); 1562 Elżbieta wd. po Henryku Golczu pozywa Janusza Kościeleckiego star. gen. wlkp. [i tenut. drahimskiego] o to, że ją wyrzucił z jej oprawy w E. (WG 1 k. 273, 275v); 1564 intromisja Jana s. Konrada oraz Jana i Zybolta [= Ewalda] ss. Henryka Golczów w dobra H. i Plumward z polecenia król. (WG 1, 284).

1552 wieś E.: 20 kmieci panów Golczów, 8 poddanych pani Natzmerowej3W oryginale: „subditi panyei nasmerky”. Chmielewski 229 odczytał ten tekst błędnie jako „panyei naymenky” i przyjął, że chodzi tu o ludność lenną (manów) [tzn. stwa drahimskiego], 2 karczmarzy (ASK I 5, 151); 1563 cz. nal. do zamku w Drahimiu: 15 półł.; cz. Stan. Biegańskiego [drugi mąż Agnieszki wd. po Kunie Golczu]: 2 półł., kwarta roli, karczma dor., młyn dor. o 1 kole; cz. Konrada Gołcza [juniora]: 3 półł.; cz. Elżbiety Golczowej [wd. po Henryku]: 3 półł. i karczma dor. (ASK I 5, 201v); 1565 9 kmieci os. w H. należy do stwa drahimskiego; resztę wsi posiadają Golczowie (LWK 1, 180); 1577 cz. Konrada (Kuny) [juniora] Gołcza: 2 ł., 1 zagr.; cz. stwa drahimskiego: 8 półł., karczma dor., 2 zagr.; wieś H. zalega z poborem z cz. Jana Gołcza [z Brocza] od 5 1/2 śl. roli, młyna i 4 zagr. (ASK I 5 k. 761, 764-764v); 1579 cz. Jana Gołcza z Rzepowa: 5 półśl. i 2 kwarty roli, 5 zagr., 1 kowal, 1 kołodziej, 1 krawiec, 1 karczmarz, 1 zagr. [poddany] sołtysa4Ten sam rejestr poborowy zawiera również 2 informacje o wyszynku w H. 27 kłód piwa oraz o wyszynku 53 kłód piwa w roku. Obie te wiadomości przypisano do cz. H. nal. do Jana Golcza z Rzepowa; zapewne jedna z nich (nie wiadomo, która) dot. cz. nal. do Jana Golcza z Brocza; cz. Jana Golcza z Brocza: 5 półśl. i 1 kwarta roli, 6 zagr., młyn o 1 kole; cz. Kuny Gołcza: 2 półśl. roli i 1 zagr.; cz. stwa drahimskiego: 8 półśl. i 3 zagr. (ASK I 5 k. 692-695).

4. 1579 sołtys w H. posiada 1 zagr.→ p. 3.

Uwaga: Now. 2 s. 390, 574 przypuszczał, że przed reformacją istniała par. katolicka w H., brak jednakże źródeł, które potwierdzałyby tę hipotezę. W XVII w. kościół par. w Czaplinku przejęli katolicy, a dotychczasowe zbory protestanckie w sąsiednich wsiach pełniły odtąd rolę kościołów filialnych w tej parafii. Zbór w H., który formalnie znalazł się też na terenie par. Czaplinek, pozostał jednak nadal w ręku protestantów.

1 Wystawca dok., preceptor joan., pisze: „in merica nostra”. Mogło tu chodzić o las nal. do joan. z Drahimia.

2 Nie ma pewności, czy bracia Beeske byli podwładnymi [zapewne manami (Chmielewski 230)], Jana Golcza jako posiadacza wsi H., czy też jako burgr. drahimskiego; w tym drugim przypadku trzeba by uznać braci Beeske za manów król. podległych stwu drahimskiemu. W 1513 r. bracia Mikołaj, Chrystian, Eustachy i Tomasz Beeske sprzedali rzekomo swą cz. wsi H. braciom Janowi, Ewaldowi, Kunie i Aleksandrowi Gołczom. Wiadomość tę podają Fr. Goltz, Nachrichten über die Familie der Grafen und Freiherrn von der Goltze, Strassburg 1885, s. 60 oraz G. Brümmer, Über die alten Ortsnamen der Gegend bei Deutsch Krone und Tempelburg, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins”, H. XVI, Danzig 1886, s. 117; żaden z tych autorów nie podał źródła tej wiadomości.

3 W oryginale: „subditi panyei nasmerky”. Chmielewski 229 odczytał ten tekst błędnie jako „panyei naymenky” i przyjął, że chodzi tu o ludność lenną (manów).

4 Ten sam rejestr poborowy zawiera również 2 informacje o wyszynku w H. 27 kłód piwa oraz o wyszynku 53 kłód piwa w roku. Obie te wiadomości przypisano do cz. H. nal. do Jana Golcza z Rzepowa; zapewne jedna z nich (nie wiadomo, która) dot. cz. nal. do Jana Golcza z Brocza.