(1397 or. Karsicz!, 1399 Karchovo, Charchowo, Carchowo, 1454 Garchowo!, 1563 Carczowo) 8 km na S od Krzywinia.

1. 1445 n. pow. kośc. (PG 2, 107v); 1510 par. Świerczyna (LBP 136).

2. 1416-27, 1543 gran. z Bylęcinem: 1416 Henryk Karchowski wygrywa proces z opolnikami [sic!] Liska, Bawora, Stroszyna i Henryka [braci Wyskotów; Henryk Wyskota posiadał Bylęcin graniczący z K.] o 6 grz. kosztów [sąd.] (KoścZ 4, 218); 1424 tenże dowodzi, że Henryk Bylęcki wszedł na teren K. z 15 kmieciami i bez porozumienia z Karchowskim wykopał rów na terenie K. (WR 3 nr 1100); 1427 sąd ziemski poleca Henrykowi Wyskocie [z Bylęcina] i Henrykowi Karchowskiemu, aby w obecności woźnego sąd. odnowili kopce gran. między K. a Bylęcinem (KoścZ 8, 406v, dawniej 162v); 1543 Mac. i Jan Karchowscy bracia z K. zawierają ugodę z braćmi Wojc. i Marcinem Bylęckimi: Karchowscy otrzymują błoto Miedzwiedź (Myedzwyedzya), o które wcześniej toczyły się spory, a Bylęccy sobie zachowują łąkę Miedzwiedź (Myedzwycz); strony uzgadniają sposób zasilania w wodę swoich stawów oraz postanawiają dokonać podziału olszyny, która leży k. Czarnego Brodu przy łące Karchowskich, dębiny, która leży przy łące Karchowskich na Brylewie i wspólnej poręby przy lasku krzemieniewskim; pastwiska (skotnice) Świny Chrosty na Bylęcinie pozostają wspólne dla obu stron (KoścG 8, 575).

1421 gran. z wsią Trzebiec [wieś obecnie nie istnieje]: Jan Trzebiecki dowodzi, że zajął sieci i konie z K. na swym gruncie [w Trzebcu] (WR 3 nr 862); 1421 Kat. Karchowska w sporze z Janem Trzebieckim dowodzi, że grunt, na którym kazała swym ludziom wyrąbać 400 osik, należał do niej [tzn. do K., a nie do Trzebca] (WR 3 nr 863); 1558 → niżej.

1421 Henryk Karchowski dowodzi, że Jan sługa Przybysława [Gryżyńskiego] z Brenna, stolnika pozn., niesłusznie zajął Piotra kmiecia z K., gdyż on nie rąbał w zapuście stolnika [w Garzynie?, w Drobninie? – te wsie stolnika mogły graniczyć z K.], lecz znajdował się na drodze w K. (WR 3 nr 877; KoścZ 7, 3).

1449 droga z C. do Krzemieniewa przechodzi przez Siemowo (KoścZ 13, 380).

1558 3 kopce narożne nad rz. Drążnicą rozdzielają wsie: K., Bojanice i Trzebiec (KoścG 12, 39v).

1563, 1566 [młyny] korzeczniki, 1581 2 mł. [korzeczniki?] i 1 mł. walnik → p. 3; 1571 staw w K. → p. 3; 1575 łąki: Pośrednia pod Górznem i Czarny Bród ku jezioru → p. 3.

3. Własn. szlach. 1397-99 Piechno Krakwicz z K.¹Piechno i jego ż. Agnieszka występowali też przed 1397, ale bez określenia miejscowości, z której pochodzili: 1394 Agnieszka toczyła proces z s. Karcza [niezident.] (Lek. 2 nr 1682), a 1395-96 Piechno procesował się z panią Golską [z Goli k. Gostynia?] i z Janem [Wyskotą?] Oporowskim (WR 3 nr 29; Lek. 2 nr 1868). (w 1397 nazwany de Karsicz²Nazwa “Karsicz” (Lek. 2 nr 1979) odnosi się z całą pewnością do K., a nie do wsi → Karsiec, czy → Karśnice. Piechno ze wsi Karsiec nie należał do rodu Krakwiczów, a posiadacze Karśnic nosili zupełnie inne imiona i nazwiska!); 1397 tenże w sporze z Piotrem Stollo mieszcz. kośc. (Lek. 2 nr 1979, 1980); 1397 tenże w sporze z Sułkiem Pokrywką o 1/2 Bylęcina [obecnie Belęcin Stary] (Lek. 1 nr 2341); 1398 tenże w sporze z Michałem z Parska [k. Dolska] skarbnikiem [pozn.] (Lek. 2 nr 2049); 1398 tenże poręczycielem Kat. Lenartowej Bielewskiej (Lek. 2 nr 2056); 1398 tenże pozwany przez Wawrzyńca z Będlewa, ponieważ uwięził Szczepana (Stephanus) z Mirzewa [obecnie Mierzejewo] sługę Będlewskiego i zabrał mu konia, miecz, kuszę i in. rzeczy; Lek. 2 nr 2144, 2178); 1398 tenże nie podporządkował się wyrokowi sędziów w sprawie z Janem kmieciem z Piechanina [→ Czempiń] (WR 3 nr 48); 1398-99 tenże w sporach z Szymonem Grunowskim: Grunowski upomina się u Piechny, który był poręczycielem Jana Stollo [zapewne krewny mieszczanina Stollo, → wyżej: 1397] plebana (curator) i prepozyta kośc. o 4 krowy i 10 gęsi oraz pozywa Piechnę z powodu napadu na Grunowo i zabranie mu jego kmiotki wraz z należnym od niej czynszem (Lek. 2 nr 2069, 2070, 2071, 2285, 2350a), Grunowski przegrywa proces z prepozytem i musi mu zapłacić 3 grz. za 4 krowy i 9 gr za 9 [sic!] gęsi i nadal upomina się u Piechny o zwrot tych pieniędzy z tytułu poręczenia (Lek. 2 nr 2285, 2339), Grunowski z upoważnienia sądu ziemskiego zajmuje konie w C. na poczet wspomnianego długu [poręki] i odpiera roszczenia Piechnowej do tych koni; (Lek. 2 nr 2358, 2358a, 2431); 1399 tenże Piechno w sporach z Wyszotą z Kórnika, panią Machuciną [niezident.] i z Dzierżkiem Błociszewskim (WR 3 nr 126, 127, 128; Lek. 2 nr 2364).

1400 dzieci Piechny Krakwicza [z K.] pozwane przez Wyszotę z Kórnika o 40 grz. za konie (Lek. 2 nr 2641; KP nr 361). 1400 Piechnowa z K. ma spłacić Maternie z Osieka [k. Kościana] 9 grz. długu; jest to dług, który [Piechno] był winien Piotrowi [Krakwiczowi] Kąkolewskiemu [z Kąkolewa k. Osiecznej] (Lek. 2 nr 2585); taż z dziećmi w sporze ze Zdzichną z Bylęcina; świadkowie dowodzą, że Zdzichna nie sprzedała ani nie zastawiła nigdy cz. Bylęcina, którą posiada po ojcu [→ wyżej: 1397] (WR 3 nr 284).

1406 Kat. Karchowska w sporze ze Zdzichną Bylęcina o Bylęcin, o zboże i o in. sprawy (KoścZ 3, 40v; WR 3 nr 327). 1420 taż z s. Henrykiem w sporze z Bylętą z Trzebca [było kilku Bylętów w Trzebcu] (KoścZ 6, 110v); 1421 taż → p. 2.

1414 Fraczek z K. naganił szlachectwo Wojc. Krzyżankowskiego [z Krzyżanek k. Krobi] (MHP nr 121).

1416-45 Henryk (Jędrzych, Andrzych, Andrzych zw. też Andrzejem!) Karchowski z K., s. Katarzyny (WR 3 nr 380, 1101, 1102, 1107, 1199, 1418; KoścZ 7, 3; KoścZ 9 k. 1v, 28v, 29, 29v, 32, 39, 43, 49, 74, 79, 79v, 102v, 103v, 152, 152v, 159v, 160, 172, 181v, 206, 207, 209v, 214, 232v, 234v, 244v, 246v, 253).

1422, 1428, 1430 Henryk Karchowski w różnych sporach z Henrykiem Wyskotą z Bylęcina m. in. o to, że Karchowski nie wymierzył sprawiedliwości w 1428 swemu kmieciowi, w 1430 kmiotce Ninkowej [którzy zawinili wobec Bylęckiego] (KoścZ 9 k. 39, 81, 86, 245); 1428 tenże w sporze z Mikołajem opatem lub. (KoścZ 9 k. 2, 28); 1428 tenże w sporze z Andrzejem pisarzem [w sądzie ziemskim kośc.] o 12 gr zapłaty (deservitum precium; KoścZ 9, 39); 1430 tenże pozwany przez Jana Trzebieckiego o 11 grz. poręki (KoścZ 9, 257); 1445 tenże [?, może Henryk s. Henryka?] z Ch. zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na Ch. (PG 2, 107v).

1450 Awdacy Karchowski i Michał Rogowski ręczą za opata lub. w sporze o gran. między Krzywiniem a Czerwonym Kościołem [obecnie Czerwonawieś] (Lub. C XVII 7, 82).

1454 Andrzej dz. G. → p. 6; 1465 tenże? z braćmi niedz. [imiona trudno czytelne] w sporze z Iwanem z Goliny (PyZ 13, 119 dawniej 276).

1469 – zm. a. 1482 Jan Karchowski z K.: 1469 tenże pozwany przez Mik. Korzboka z Zawad [k. Ponieca] o 30 grz., które zm. Tomasz Karchowski, brat Jana, legował dla kaplicy lub altarii w Zawadach oraz o 2 grz. czynszu należne z oprawy zm. Anny [ż. Henryka?, → wyżej: 1445], matki Jana Karchowskiego oraz o 4 grz. czynszu rocznego z C. zapisanego przez zm. Andrzeja Karchowskiego (AE II 245v); 1471 tenże zapisuje ż. Kat. Chełmskiej [z Chełmna k. Pniew? albo z Chełma k. Krakowa; → Poniec] po 100 kóp gr posagu i wiana na C. (PG 8, 122); 1472-81 tenże w sporach z Tomaszem opatem lub. (KoścZ 15, 725; KoścZ 16 k. 79, 292); 1479 tenże z ż. Katarzyną zapisuje Andrzejowi Gorzyńskiemu altaryście w Poniecu czynsz roczny 6 grz. od sumy 72 grz. z K. i z Bylęcina (PG 9, 107).

1472 Anna c. zm. Mac. Karchowskiego, ż. Jana z Pogorzeli i Głuchowa [w pow. pyzdr.] (PG 8, 151).

1482-99 Andrzej, Piotr, Jan i Mikołaj bracia niedz., ss. zm. Jana Karchowskiego, w sporach z Tomaszem opatem lub. i jego następcami; 1482 sąd oddala pozew opata, bo pozwani są małol. (KoścZ 16 k. 304, 305; KoścZ 17 k. 84v, 93, 160, 242v, 258).

1498 Mik. Karchowski bierze udział w wyprawie tureckiej (ExpBel. nr 574).

1519 [tenże?] Mik. Karchowski z ż. Barbarą zapisuje czynsz roczny 8 grz. i 16 gr od sumy 100 grz. wikariuszom kat. pozn.; czynsz ten przeniesiono ze wsi Bzowo, Dąbrowa [par. Skórzewo] i Palędzie (CP 14, 642; CP 24, 46); 1521 tenże z bratem Andrzejem odstępują (resignant) swoje pr. do oprawy ich ciotki zm. Katarzyny ż. Mik. Lassoty Zaborowskiego zapisanej na wsi Brzostów [k. Jarocina, pow. pyzdr.] braciom Janowi, Stanisławowi, Piotrowi i Feliksowi ss. zm. Stan. Konarskiego³Cz. Brzostowa należała do Konarskich (Kartoteka SHG; LBP 142) (MS 4/2 nr 12 884).

1551 Anna c. zm. Andrzeja Karchowskiego, ż. Adama Dzięczyńskiego (PG 18, 626).

1571 Mac. Karchowski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi Bojanowskiemu za 3500 fl. w K.: 7 kmieci, karczmarza, dwór leżący na pograniczu z K. i Brylewa, Nadolny Młyn⁴K 2, 498, lokalizował ten mł. w K., tymczasem z tekstu zapiski wynika, że leżał on w Belęcinie. Młyn ten, jak również inne liczne młyny w K. (→ p. 3: l. 1563-81) zbudowane były zapewne na strugach płynącycli między tymi wsiami. Były to może dopływy rz. → Drążnicy ze stawem oraz in. staw leżący w K. powyżej wspomn. stawu młyńskiego oraz w Brylewie: 1/2 roli folw., 2 części nowin, czyli ról niedawno wykarczowanych, dwór ze stawem i z 2 zagrodnikami wiatrak, 1/2 łąk i pr. wyrębu drzew w lesie (PG 21, 247v).

1575 tenże wwiązuje na 3 l. Wojc. Czarnkowskiego z Czarnkowa [obecnie Czarkowo k. Ponieca] vel Skórzewskiego w swe dobra tzn. w K.: nowy dwór z 2 ogrodami, 3 [pola] folw., 1 kmiecia, 2 zagr. oraz w 2 łąki Pośrednią pod Górznem oraz Czarny Bród ku jezioru, w Bylęcinie: 3 kmieci, 2 role opust. Genederowską i Rygaszewską oraz 1 plac [opust.?] i staw wielki, w Trzebczu: 3 pola [folw.?] w Brylewie: ogród, części łąk na Spotawcu i nad Spotawcem oraz wolny wyrąb drzewa w dąbrowie brylewskiej, na poczet długu 2000 zł pol., który ma być zwrócony w ciągu 3 l. [tego zastawu] (KoścG 29, 265).

1468 łany w K. → p. 5; 1530 pobór z K.: 3 ł. i wiatrak (ASK I 3, 133v); 1563 pobór: 4 ł., korzeczniki dor. o 4 kołach, 5 wiatraków, 2 rzem., karczmarz, który warzy piwo (ASK I 4, 197v); 1566 4 ł., 4 korzeczniki, 5 wiatraków dor., 4 komor., którzy nie mają koni, 1 karczma dor. (ASK I 4, 280v); 1581 pobór z K. płacą: Jan Rudzki z 1/4 ł. i od 2 zagr., Andrzej z Bylęcina Karchowski z 1/2 ł., Kasper Karchowski od 3 pół ł., 3 zagr. od owczarza, który ma 25 owiec, od mł. dor. i wiatraka dor., Mac. Szczurski⁵Szczurscy ze wsi Szczury w pow. kal. posiadali części w → Góreczkach k. Jutrosina. Mac. Szczurski (czy ten sam?) występował tamże w l. 1552-71 od 1/2 ł., mł. dor. i wiatraka dor., Bartłomiej Janczyński [niezident.] od 3/4 ł. i mł. walnika o 1 kople (ŹD 86; ASK I 6, 492).

1424-29 inni mieszkańcy K.:

1424-25 Jakusz włodarz z K.; 1424 tenże dowodzi, że gdy Henryk [z Bylęcina?] żądał ukarania Stacha karczmarza, ten już “karczmę wzdał... i uprawiznę postąpił” (WR 3 nr 1103), 1425 tenże pokazywał kmieciowi z Bylęcina, skąd ma zabrać kupione przez niego w K. drwa [na opał] (WR 3 nr 1120).

1429 Wincenty sługa (familiaris) [Henryka] Karchowskiego [występuje w sądzie w swoim własnym imieniu]: a) procesuje się z Otą Kopaskim [z Kopaszewa?, z Kopaszyc w pow. pyzdr.?], Sobkiem z Zalesia i Dziersławem z Szelewa [obecnie Szelejewo], b) ma otrzymać 2 grz. od Andrzeja Barklińskiego oraz 7 wiard. szer. gr od Jakusza z Żytowiecka, c) ma zapłacić 1/2 grz. Henrykowi Wyskocie [z Bylęcina] (KoścZ 9 k. 172, 174v, 176v, 179, 181v, 182, 193, 209, 236).

5. 1468 Andrzej s. Jana, pleb. z Kąkolewa [k. Osiecznej] pozywa kmieci z K. o wiardunki dzies. z K.: kmiecie płacą mu z 4 ł., a powinni płacić z 8 ł.; kmiecie zeznają, że w K. nie ma 8 ł. roli (AE II 210); 1510 pleb. z Kąkolewa otrzymuje wiardunki dzies. z K. w par. Świerczyna (LBP 136).

6. 1429 Jan Karchowski sługa (familiaris) Wojciecha z Rzeszotarzewa [obecnie Rostarzewo] (KoścZ 9, 207).

1454 Andrzej dz. G. w niewoli krzyżackiej (Biskup Spisy 96).