KOKOSZCZYN

1428 or. Kocoscyno (PZ 3, 51v), 1433 Cocosczino (AC 1 nr 136), 1500 Cokoschczyno (CP 111, 18), 1521 Cokoszczyno (CP 111, 101v), 21 km na NW od Poznania.

1. 1508 pow. pozn., par. Tarnowo [Podgórne] (ASK I 3, 21).

2. 1500 C. graniczy z Chlewiskami i Napachaniem, wsiami panów z Szamotuł, a z tych wsi każdy z kmieci zagarnia role i łąki w C., po 6 stajań na szerokość i długość, gdzie indziej na jedno, czy też na 2 stajania, zaś sołtys z Napachania zagarnął ostrów; z innymi sąsiadami granice są spokojne; wspomn. łąki folwarczne (CP 111, 18); 1509 C. ma granice zewsząd spokojne, z wyjątkiem Napachania, ponieważ podorywują i zagarniają grunty; sołtys i kmiecie z Napachania zagarnęli ostrów Piotra Burdy, gdzie można wysiać kilka ćwiertni (CP 111, 33); 1531 C. graniczy z Napachaniem, Tarnowem [Podgórnym], Górą, Brzeźnem, Chlewiskami i Mrowinem; [ludzie] z Napachania i Chlewisk znacznie podorali role poddanych w C., ponadto ponoszą oni szkody na pastwisku wspólnym z Brzeźnem, od tamtejszego sołtysa; niezbędne jest odnowienie granic z Brzeźnem, Napachaniem i Chlewiskami (CP 111, 124v).

1567 z rozgraniczenia dóbr K. i Napachanie: kopiec węgielny w pobliżu bagna zw. Walimskie rozdziela wsie K., Napachanie i Tarnowo; w tym miejscu usypano kopce węgielne, jeden dla wsi K., drugi dla wsi Napachanie, a w miejsce trzeciego kopca, dla wsi Tarnowo wbito pal pośrodku bagna Walimskie1K 3, 356 określił bagno Walimskie jako położone między K. a Napachaniem; tymczasem z aktu, jaki zacytował, wynika jednak, że leżało ono także na terenie wsi Tarnowo; od nich granica ścieżką między rolami wsi K. i Napachanie aż do wielkiej łąki i drogi z Poznania do K.; granica przechodzi przez tę drogę; usypano 14 kopcy gran. aż do kopca węgielnego wsi Mrowino, gdzie usypano 3 kopce narożne, dla wsi K., Napachanie i Mrowino (PZ 35, 234v-237).

3. Własn. kośc. – kap. kat. pozn. 1433 kap. kat. pozn. zwalnia kan. Mac. Chłapowskiego [jako posiadacza C.] od opłat z C. na 2 lata, a kmieci od czynszów na 3 lata (AC 1 nr 136); 1436 szkody, jakie ponieśli regensi wsi Lusowo i C. oraz ich mieszkańcy na skutek działań osób świeckich (propter impignoraciones secularium), kap. kat. pozn. uznaje za własne, a nie regensów i mieszkańców tych wsi (AC 1 nr 204).

1500 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.: 7 ł., w tym 6 ł. os. Łan opust. uprawiają kmiecie w zamian za czynsz. Kmiecie płacą z ł. po 1 grz. czynszu, dają też z roli po 2 koguty i 30 jaj. Role folw. rozrzucone, nie pomierzone, według kmieci wysiewa się na zimę 5 małdratów i tyleż na wiosnę. Żalą się, że regens zmusza, aby z każdego domu wychodziły 2 osoby kosić i stożyć siano; że zabrał niektórym kmieciom w całości lub w cz. łąki położone obok folw. Karczmarz płaci 1/2 grz., 2 zagr. nic nie płacą. Dom, dwór i płoty w dobrym stanie. Dom i jego komin wymaga naprawy, piwnica (celarium) zniszczona; stodoła (horreum) wielka, w dobrym stanie (CP 111, 18).

1509 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.: 7 ł. kmiecych, z tego 5 ł. os. Czynsz z ł. po 1 grz., 2 koguty, 30 jaj. Folw. dobry, wysiew po 4 małd. na zimę i na wiosnę. Łąki dla regensa wystarczające. Karczma płaci 1/2 grz., 2 koguty, 30 jaj, a od beczki [wyszynkowanego piwa] po 4 denary. Idący na wojnę wyrządzili szkody. Opis dworu i zabudowań. Kmiecie skarżą się na Mrowińskiego2W sąsiednim → Mrowinie występują 1470-1520 Andrzej Mrowiński oraz incydentalnie 1508 Wojciech Mrowiński, że zmusza ich, aby mu orali po 3 dni w roku [zapewne w zamian za korzystanie z pastwisk] (CP 111, 33).

1516, 1521, 1527 wizytacje (CP 111 k. 86-87, 101v-102, 112).

1531 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn. (dopisano: regens archid. Jan Górski): 7 ł., z tego 6 ł. os. Płacą po 1 grz. czynszu, dają po 2 kapłony, 30 jaj. Karczmarz uprawia siódmy ł. [opust.] w zamian za czynsz, a z karczmy płaci 1/2 grz. oraz przywoźne [od piwa przywiezionego na wyszynk]. Dwóch zagr., trzecia zagroda opust. Folw. dosyć obszerny i pusty, na zimę wysiano 4 małd. żyta i pszenicy. Łąki dają 5 stogów dobrego siana. Opis dworu i zabudowań. Kmiecie proszą, aby dać w Puszczykowie [k. Mosiny, wsi kap. kat. pozn., obecnie Puszczykowo Stare] drewno na płoty i pale, ponieważ wznoszą sobie budynki i ponoszą znaczne koszty (CP 111, 125).

1550 kap. kat. pozn. pozbawia kan. [Jana] Łęckiego [z Łęk Wielkich i Kamieńca k. Grodziska Wlkp.] wsi prestymonialnych C. i Kobylnik [w par. Lusowo] i wysyła swego prokuratora, aby zlustrował te wsie, opisał ich stan oraz kmieciom nakazał posłuszeństwo kapitule (AC 1/1 nr 346).

1567 K. wieś kap. kat. pozn., w posiadaniu dziekana Andrzeja Przecławskiego (PZ 35, 234v-237).

1577, 1580 K. wieś kap. kat. pozn. (ASK I 5, 718; ŹD 37).

Areał: 1500 6 ł. os., 1 ł. opust., folw., karczma, 2 zagr., sołectwa nie ma (CP 111, 18); 1508 5 ł. (ASK I 3, 21); 1509 5 ł. os., [2 ł. opust.], folw., karczma (CP 111, 32v-33); 1509 4 ł. (ASK I 3, 62v); 1531 6 ł. os, 1 ł. opust, folw, karczma, 2 zagr, 1 zagroda opust. (CP 111, 124v-125); 1563 7 ł. (ASK I 5, 226v); 1580 7 1/4 ł., 1 zagr, 2 komor, wyszynk gorzałki (ASK I 6, 150v; ŹD 37).

Kmiecie: 1428 prac. kmiecie z K. Tomasz i Piotr toczą proces ze szl. Janem z Góry [k. Tarnowa Podgórnego] jako pozwanym (PZ 3, 51v); 1468 prac. kmiecie z C., Jakub włodarz, Mik. Zięba, Maciej Zięba, Wojc. Wachno, Mik. Maćkowic solidarnie kupują dzies. snop. [z ról kmiecych] w Jeziorach [Wielkich k. Kórnika, pow. pyzdr.] od Mikołaja plebana w Sobocie (ACC 47, 22); 1511 w procesie między Wawrzyńcem kościelnym (minister ecclesie) w Tarnowie [Podgórnym], a księdzem Piotrem dzierżawcą kościoła w Wirach, a ten ostatni twierdzi, że Wawrzyniec miał należne sobie 2 ćw. (mensure) zboża3Z zapiski nie wynika, z jakiego tytułu kmiecie z Tarnowa i K. winni byli to zboże. Jeśli ksiądz Piotr przed wytoczeniem procesu był plebanem w Tarnowie lub dzierżawcą dochodów tego kościoła, to być może chodziło tu o zboże, jakie [tytułem mesznego] kmiecie z K. płacili plebanom tarnowskim odebrać [zebrać? recipere] od kmieci z Tarnowa i K. (ACC 88, 122).

4. 1500 z wizytacji: w K. sołtysa nie było, ani nie ma sołectwa (CP 111, 18).

5. 1511 por. przypis 2; 1628/29 z wizytacji kościoła par. w Tarnowie [Podgórnym]: kmiecie z K. płacą plebanowi [tytułem mesznego] po 2 korce (modii) żyta i tyleż owsa (AV 7, 54v-55).

1 K 3, 356 określił bagno Walimskie jako położone między K. a Napachaniem; tymczasem z aktu, jaki zacytował, wynika jednak, że leżało ono także na terenie wsi Tarnowo.

2 W sąsiednim → Mrowinie występują 1470-1520 Andrzej Mrowiński oraz incydentalnie 1508 Wojciech Mrowiński.

3 Z zapiski nie wynika, z jakiego tytułu kmiecie z Tarnowa i K. winni byli to zboże. Jeśli ksiądz Piotr przed wytoczeniem procesu był plebanem w Tarnowie lub dzierżawcą dochodów tego kościoła, to być może chodziło tu o zboże, jakie [tytułem mesznego] kmiecie z K. płacili plebanom tarnowskim.