1181 fals. ok. 1230 Choseuo (DBL nr 1), 1258 or. Chosovo (Wp. 1 nr 368), 1368 Kossowo (DBL nr 96), 1393 kop. XVIII w. Cossowo (DBL nr 122), 1481 Goszowo! (DBL nr 326), 1507 Coszowo (M. Krzywiń I 33, 107v) 1581 Ossowo!¹W rejestrach poborowych z l. 1580, 1581 (ASK I 6), które były podstawą wydawnictwa ŹD zamieniono nazwę wsi K. w par. Gostyń Stary na Osowo, a wsi Osowo w par. Lubiń na Kossowo (ZD 75). Czy nastąpiła również zamiana danych o podstawie wymiaru świadczeń, trudno z całą pewnością przesądzić, gdyż dane te są w obu tych wsiach bardzo podobne (ŹD 66), 7 km na NW od Gostynia.

1. [Pow. kośc.]; 1563 n. par. Gostyń Stary (ASK I 4, 263).

2. 1368 łąka w lesie zw. Międzyles oraz 1411, 1485 łąka Wrząca → p. 4;

1415 Mikołaj opat lub. i [Mikołaj?] prep. z Gostynia Starego pozywają Małgorzatę z Goli [wd. po Mikołaju] o to, że z 12 szlachcicami i 60 osobami niższego stanu usypała nieprawnie kopce gran. między Golą a C. i Gostyniem Starym (KoścZ 4, 179v).

1473 spór dot. granic K. (Lub. C 38, 140v).

3. Własn. bened. z → Lubinia. 1181 fals. ok. 1230 Władysław [Laskonogi] wśród posiadłości bened. z Lubinia wymienia m. in. Ch. (DBL nr 1); 1258 Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości tychże bened. m. in. Ch. (Wp. 1 nr 368; DBL nr 23 reg.); 1294 fals. 1302 Przemysł II potwierdzając posiadłości tychże bened. wymienia m. in. Ch. (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41).

1368-1485 opaci lub. występują jako posiadacze K.: 1368 Jan, 1411 Maciej, 1424 Wojciech, 1471 Tomasz, 1485 Stanisław → p. 4, 1415 Mikołaj

→ p. 2.

1393 Władysław Jag. zwalnia od wszelkich ciężarów na rzecz króla wsie klasztoru lub. zniszczone przez wrogów Królestwa Polskiego, m. in. wieś C., na tak długi czas, na jaki opat zwolni te wsie z czynszów i świadczeń dla klasztoru (DBL nr 122).

1466 Wojciech opat lub. zatwierdza działy majątkowe dokonane między uczciwą Jadwigą wd. po prac. Mik. Starostce a jej pasierbem (levir) Leonardem z K. s. tegoż Mikołaja (KsLub. nr 4461).

1530 pobór: 2 ł., sołtys ma 1 ł. (ASK I 3, 125); 1563 pobór: 5 1/2 ł., 2 ł. soł., 1 karczma dziedz., 1 karczma dor., 4 komor. (ASK I 4, 162v); 1566 pobór: 5 1/21., 21. soł., 1 karczma dziedz., 1 karczma dor., 4 zagr., 1 komor. (ASK I 4, 263); 1581 pobór z O.!: 5 3/4 ł., 2 1/4 ł. sol., 1 zagr., 1 rzem., 1 komornica, wiatrak dziedz. (ŹD 66; ASK I 6, 488).

4. 1368 Jan opat lub. nadaje sołectwo w K. opatrznemu Mikołajowi zw. Dynos w celu lokowania tej wsi na pr. niem., tak jak jest lokowane Siemowo²Ten sam opat Jan wydał w 1365 r. przyw. soł. dla Siemowa (DBL nr 89). Podobieństwo obu tych dokumentów jest bardzo wyraźne; sołectwo ma mieć 2 ł. wielkie (z tego opat nadaje 1 1/2 ł., a 1/2 ł. Mikołaj kupił od opata za 1 1/2 grz.), 2 ogrody, karczmę, piekarnię (pistrinum), jatkę rzeźniczą (maccellum carnium), kowala, szewca, łąkę porosłą cierniem w lesie Międzyles, 1/3 opłat sądowych oraz całe opłaty pobierane przy przenoszeniu pr. własności i przy składaniu zeznań; sołtys ma pr. wypasać 200 owiec (poza stadem wiejskim [w którym będą owce nal. do kmieci]); sołtys ma pr. polować na zające i ptaki; sołtys ma obowiązek służyć klasztorowi na koniu wartości [przynajmniej] 2 grz., a po upływie 12 l. wolnizny będzie musiał wybierać od mieszkańców wsi czynsze dla kl.; daniny z 1 ł. będą wynosiły: po 4 ćw. żyta, 4 ćw. pszenicy i 4 ćw. owsa, po 1/2 grz. oraz po 30 jaj i 2 razy w roku po 2 kury; trzy razy w roku odbywać się będą we wsi sądy (generalia iudicia), w czasie których raz poda poczęstunek (prandium) sołtys, a dwa razy kmiecie, lub w zamian za to zapłacą po 1 wiard. z łana; ponadto wieśniacy i zagrodnicy będą dawać rocznie po 1 ćw. chmielu z każdego domu (DBL nr 96).

1411 Maciej opat lub. zatwierdza sprzedaż i kupno sołectwa w C.: szl. Henryk i Jan bracia z Wilkowa [niezident.] kupują je za 13 grz. od prac. Michała, Jana i Andrzeja; opat powtarza przywileje i obowiązki sołtysów [→ wyżej r. 1368, tu wymieniamy jedynie szczegóły, których w poprzednim przyw. nie było:] do sołectwa należy m. in. łąka zw. Wrząca³Wydaje się, że łąka Wrząca była identyczna z łąką bez nazwy, która wg dok. z 1368 r. leżała w lesie Międzyles → wyżej oraz wiatrak; do dochodów sołtysa należą też opłaty (impulsiones alias zatworne) od zajętych przedmiotów lub zwierząt; polowanie na zające i ptaki sołtys może prowadzić sieciami małymi lub wielkimi, z pomocą psów myśliwskich i jastrzębia lub krogulca (DBL nr 241).

1424 Jakub sołtys z K. występujący w sądzie w towarzystwie Wojciecha opata lub. pozwany przez Macieja z Brylewa o główszczyznę za zabicie jego brata Szczepana (Stephanus) Brylewskiego; opat ma zeznać, że nie wydał swej czeladzi ani sołtysowi [z K.] polecenia zabicia Brylewskiego (WR 3 nr 1063).

1432 Wojciech i Marcin ławnicy z Jerki zeznają, że bracia [imion brak] z sołectwa w K. zeznali w Jerce, że dali 50 grz. żonie sołtysa w C.⁴Regest tego dok. w DBL nr 164 błędnie informuje, że to ławnicy z Jerki zapłacili po 50 grz (KsLub. nr 4441).

1470 bracia niech. Szczepan i Stanisław, sołtysi z K. w sporze ze swą siostrą Urszulą ż. Piotra Wodnego z Osiecznej (M. Krzywiń I 59, 16).

1471 Tomasz opat lub. zaświadcza, że uczciwa Barbara c. zm. Świętosława sołtysa w Łuszkowie otrzymała 10 grz. tytułem posagu od matki Barbary sołtyski w Łuszkowie i braci Wojciecha, Mikołaja i Leonarda, a tym samym otrzymała już należną sobie cz. majątku po ojcu i matce; tenże opat zaświadcza, że opatrzny Stanisław sołtys w K. zapisał tejże Jadwidze swej żonie po 15 grz. posagu i wiana na 1/2 swego sołectwa w K. (DBL nr 288, 289); 1472 tenże opat zaświadcza, że Jadwiga ż. sołtysa w K. zawarła polubowną ugodę ze swą matką Barbarą sołtyską z Łuszkowa: Jadwiga daje swej c. Apolonii [z pierwszego małżeństwa?, nieślubnej?, → niżej r. 1481] 5 grz. ze swego wiana (dotalicium) i wobec tego Apolonia nie będzie już mogła rościć pretensji do majątku po matce, a Barbara [babka] zobowiązuje się Apolonię wychować, jak na takie dziecko przystoi (prout ad talem puerum decet; DBL nr 292); 1481 tenże opat zeznaje, że oddał uczciwej Apolonii c. zm. Macieja wójta w Krzywiniu 5 grz., które [niegdyś] przekazały mu na przechowanie Barbara sołtyska z Łuszkowa babka, Jadwiga sołtyską z G.!⁵Wydawca niesłusznie odnosi tę wiadomość do Osowa k. Krzywinia! matka tejże Apolonii oraz jej wujowie Wojciech, Mikołaj i Leonard [z Łuszkowa?] (DBL nr 326).

1485 Stanisław opat lub. zatwierdza ugodę polubowną dot. podziału sołectwa w C. między braci Szczepana (Stephanus) i Stanisława ss. Jakuba: Szczepan brat starszy otrzymuje 1/2 roli soł. tzn. 1 ł. leżący naprzeciw ogrodu i karczmy, karczmę, wiatrak, 1/2 łąki zw. Wrząca, 1/2 inwentarza żywego (krowy, maciory oraz konie, w tym klacze), 1/2 zboża i sprzętów domowych, a ponadto ma otrzymać od brata Stanisława 7 grz. oraz gdy będzie budował sobie dwór (curia) na miejscu karczmy [dodatkowo] 1/2 grz.; Stanisław brat młodszy otrzymuje dwór [soł.], wszystkie zabudowania, 1/2 roli soł. tzn. 1 ł. leżący naprzeciw dworu [soł.] z nal. do niego łąkami, 1/2 łąki zw. Wrząca, 1/2 inwentarza żywego, 1/2 zboża i 1/2 sprzętów domowych; obaj bracia wspólnie będą płacić czynsz roczny 1/2 grz. do [prepozytury bened.] w Gostyniu Starym zapisany przez ich ojca Jakuba na msze żałobne oraz będą razem odpowiadać na ewentualne roszczenia ich siostry Doroty ż. Michała mieszcz. w Rydzynie (DBL nr 335).

1507, 1515 Marcin sołtys z C. z ż. Dorotą (M. Krzywiń T 33 K. 107v, 129v).

1530 sołtys płaci pobór z 1ł., 1563 21. soł. W K.→ p. 3.

6. 1417, 1421 śwd. Hanusz (Henich) Koszowski [z K.?] (WR 3 nr 640, 865).

1426 mieszczanie ze Śremu: 1426 Bartłomiej i Jakub Kosowscy studenci w Krakowie (AS 1, 63); 1433, 1434-35, 1442 Jakub Kosowski żonaty z Dorotą Scheybel (BR 628 nr 96; AC 2 nr 1063; MS 4/3 supplem. nr 767; WR 3 nr 1482, 1483).

Uwaga: Wspomn. wyżej przywileje dla kl. w → Lubiniu z lat 1181, 1258 i 1294 wśród posiadłości lub. wymieniają trzy wsie o podobnych nazwach: Choseuo vel Chosowo [= K.], Chusevo [→ Kusewo, być może identyczne z zaginionym → Ciąszczewem na NE od Krzywinia] oraz Chuscowo [→ Kuszkowo na NW od Krzywinia]

Wg wydawcy do K. odnosi się dok. wydany w 1315 r. w Gostyniu przez Wojciecha dz. z Krosna [k. Mosiny] i Gostynia; dz. oznajmia o ugodzie, którą zawarł jego poddany sołtys Ulryk ze wsi Kozow, ze swą bratową Świętochą wd. po Witku (relicta Wytgonis): sołtys spłacił Świętosze 7 grz., a ona za to ustąpiła ze wszystkich dóbr swego zm. męża (Wp. 2 nr 974). Nie zachowały się źródła o losach wsi K. ok. 1315 r. Jeżeli w tym czasie była ona przejściowo w posiadaniu Wojciecha z Gostynia, to można by przyjąć, że nazwa Kozow odnosi się do K.