KRĄPSKIE JEZIORA

a. 1480 Crampska [nazwa zbiorcza] (DA lib. I 93), 1564/65 Krąpskie Jeziora (LWK 1, 152), jeziora rynnowe, przez które przepływa rz. Rurzyca (→ Krępa, dopływ Gwdy) na NE od Wałcza.

[Pow. wał. i pow. pozn.]

A. 1480 z jezior C. wypływa rz. Krępa; [jeziora] C. blisko Wałcza, o długości 3 mile, a szerokości 1/4 mili, przedzielone są czterema przerwami (spacia) [wynika stąd, że Długosz miał informacje tylko o 5 jeziorach] (DA lib. I s. 82, 93).

1564/65 nowo osadzeni mieszkańcy wsi Jastrowie wynajmują [do łowienia ryb?] 2 strugi [sic1Przez K.I. przepływa tylko jedna rz. → Krępa, dopływ Gwdy, obecnie zw. Rurzycą. Wzm. o drugiej strudze dotyczyć może in. dopływu Gwdy, a więc prawdop. Plitnicy, która w górnym biegu płynie w pobliżu źródeł Rurzycy] płynące z jezior K. i płacą za to [rocznie] 3 fl. i 6 gr (LWK 1, 152).

Wzmianki o pojedynczych jeziorach z zespołu jezior Krąpskich:

A. [W stwie i pow. wał.]:

Krąpsk 1590 Krąmpsk, 1944 Langer Kramsken See, obecnie jez. Krąpsko Długie, 3 km na NE od wsi Szwecja, 13 km na NE od Wałcza.

1590 (obl. 1629) dok. lokacyjny wsi Szwecja: grunty tej wsi sięgają m. in. do jez. K. (WG 22, 307v); 1658 król Jan Kazimierz potwierdza przyw. sołecki dla Horna sołtysa we wsi Szwecja: sołtys ma pr. m. in. łowić ryby małą siecią w jez. K. i w jez. Smolenko [obecnie jez. Smolno, 4 km na W od Szwecji] (WG 41, 54).

Krąpsko Wyższe 1602 Wisze Kromsko, 1612 Superior Krąmpsko, 1944 Klein Kramsker See, obecnie jez. Krąpsko Małe, 4,5 km na NNE od wsi Szwecja, 15 km na NE od Wałcza.

1602 Jan z Leżenic Gostomski star. wał. zezwala sołtysowi wsi Brzeźnica w stwie wał. na łowienie ryb małą siecią zw. włok na jez. W.K. (WG 19, 216); 1612 król Zygmunt III w przywileju na sołectwo w Brzeźnicy daje sołtysowi tej wsi m. in. prawo połowu ryb włokiem na jez. S.K. (WG 22, 367).

Trzebieszki 1584 Jez. Trzebieskie, 1589 Trebeszko, 1598 Trebeszki (narzędnik: Trebeszkami), 1944 Trebeske See, jezioro 3 km na E od wsi Szwecja, 13 km na NE od Wałcza.

1584 (obl. 1637) Stanisław z Górki star. wał. daje sołtysowi nowo lokowanej wsi Budy [później nazwanej Sypniewo2Po 1945 nazwę Budy nadano nowszej osadzie o niem. nazwie Jagdhaus, leżącej w sąsiedztwie Sypniewa] pr. łowienia ryb w jez. T. (WG 25, 252); 1589 (obl. 1592) król Zygmunt III potwierdza prawa i obowiązki sołtysa w nowo lokowanej wsi Sypniewo w stwie wał.: m. in. sołtys ma pr. połowu ryb małą siecią zw. włok w jez. T., przy drodze z Wałcza do Prus3W miejscu tej karczmy znajduje się leśniczówka Piaskownia (1944 Sandkrug; MTop. 1941, 1950). Droga Pruska stanowiąca granicę między stwem wał. a stwem ujskim przecinała rz. Krepę (Rurzycę) między jez. Trzebieszki a jez. Krąpsko Łękawy (K. Górne). W haśle → Dębowa struga podano błędnie, że droga ta przecinała rz. Krepę między jez. Krąpsk (Krąpsko Długie), a jez. Trzebieszki tak, jak obecna szosa z Wałcza do Chojnic (WG 15, 426).

B. W stwie ujskim [i pow. pozn.]:

Krąpsko Łękawy 1564/65 Lękawi Krąpsko, 1586 Krambskie Lekawe, 1590 Wierzchnie Jezioro, 1944 Oberer See, obecnie jez. Krąpsko Górne, 13 km na NE od Wałcza.

1564/65 jez. Ł.K. w stwie ujskim ma wymiary 90x9,5 sznurów, jest głębokie na 10-13 sążni; są w nim sumy, węgorze, sielawy, szczupaki i okonie; w czasie połowu [niewodem] łowi się z tego jeziora 2-16 kłód ryb, w ostatnim roku 12 kłód (LWK 1, 154); 1586 mieszkańcy wsi Witkowo [obecnie Witankowo] w stwie wał. zeznając w procesie o granice między stwem wał. a stwem ujskim ukazali granicę biegnącą od → Dębowej strugi wzdłuż brzegu jez. K.L. aż do Pruskiej drogi; droga ta stanowiła dalej aż do Brzeźnicy granicę między obydwoma stwami; jez. K.L. leży po stronie ujskiej (WG 12 k. 292, 314; PG 160 k. 635, 646v); 1590 (obl. 1635) role nal. do piły nad W.J. → Krępa rz. dopływ Gwdy (WG 24, 331).

Krąpsko Radlino 1564/65 Krąpsko Radlino, 1944 Mittlerer See, obecnie Krąpsko Średnie, 14 km na NE od Wałcza.

1564/65 jez. K.R. w stwie ujskim ma wymiary 72x5 sznurów, jest głębokie na 5-10 sążni, ma 9 toni niewodowych; są w nim sumy, sielawy, szczupaki, okonie, jazgarze i in. ryby; rocznie łowi się z tego jeziora 2-20 [beczek] śledziówek, w ostatnim roku 10 beczek ryb (LWK 1, 154).

Krąpsko Podnie 1564/65 Krąpsko Podnie, 1590 u Podnia, 1609 na Podniu, 1944 Dammsche See, obecnie jez. Dąb, 15 km na NEE od Wałcza.

1564/65 jez. K.P. w stwie ujskim ma wymiary 60x6 sznurów, jest głębokie na 6 sążni, ma 6 toni niewodowych; są w nim szczupaki, sielawy (sułwice), okonie, płotki, sumy i węgorze; w czasie połowu niewodem łowi się z tego jeziora 2-20 [beczek] śledziówek, w ostatnim roku 10 [beczek] ryb (LWK 1, 154); 1590 role nal. do piły nad P. → Krępa rz. prawy dopływ Gwdy (WG 24, 331); 1609 (obl. 1653) posiadacz młyna i piły na rz. Krępie ma pr. połowu ryb najeż. P. → Krępa rz. dopływ Gwdy (WG 24, 332).

1 Przez K.I. przepływa tylko jedna rz. → Krępa, dopływ Gwdy, obecnie zw. Rurzycą. Wzm. o drugiej strudze dotyczyć może in. dopływu Gwdy, a więc prawdop. Plitnicy, która w górnym biegu płynie w pobliżu źródeł Rurzycy.

2 Po 1945 nazwę Budy nadano nowszej osadzie o niem. nazwie Jagdhaus, leżącej w sąsiedztwie Sypniewa.

3 W miejscu tej karczmy znajduje się leśniczówka Piaskownia (1944 Sandkrug; MTop. 1941, 1950). Droga Pruska stanowiąca granicę między stwem wał. a stwem ujskim przecinała rz. Krepę (Rurzycę) między jez. Trzebieszki a jez. Krąpsko Łękawy (K. Górne). W haśle → Dębowa struga podano błędnie, że droga ta przecinała rz. Krepę między jez. Krąpsk (Krąpsko Długie), a jez. Trzebieszki tak, jak obecna szosa z Wałcza do Chojnic.