(1222 Wabsko, Wabsk, Wapczk, Wopitcz, Wopicz, Wapicz, Wapcz, Wopitz, Wipz, Wobcz) 8 km na E od Chełmna.

1. 1222 niegdyś gród, władztwo chełm. (PrU 1/1, nr 41); 1400, 1430, 1438 komt. starogr. (GZ 95); 1472, 1516 okr. starogr. (MS 1, nr 785; UC nr 806); 1570 pow. chełm., par. W. (Bi. 43, 85).

2. 1288 mistrz kraj. Meinhard z Kwerfurtu nadaje mieszkańcom W. pr. korzystania z lasu Lysaw (Pr U 1/2, nr 524).

3. 1222 Konrad maz. nadaje W. bpowi Chrystianowi (PrU 1/1, nr 41); 1223 papież Honoriusz III potwierdza to nadanie (Pr U 1/1, nr 44); 1288 wieś chł., własn. Zak. (PrU 1/2, nr 524); 1400, 1438 51 ł. chł. płacą po 3 wiard. i 2 kury, 6 ł. opust., wspólnota wsi płaci 9 wiard. za nadmiar, karczmarz 5 wiard. czynszu (GZ 95); 1430 Dytrych w W. ma 40 pni pszczelich, z czego Dytrych jest właśc. 1/3, reszta własn. komtura (GA 506); 1454, 1457 m. Chełmno prosi Kazimierza Jag. o nadanie wsi W. i in. z dużym i małym sądownictwem na pr. chełm. (AST 4, 415-6, 589); 1472 Kazimierz Jag. zapisuje Jan. Dąbrowskiemu 200 grz. na W. (MS 1, nr 785); 1505 Aleksander Jag. daje okr. starogr. z W. bpowi chełm. (UC nr 768); 1516 bp chełm. Jan Konopacki nadaje w drodze zamiany W. Hugonowi ze Smoląga (UC nr 806); Zygmunt I zatwierdza tę zamianę (UC nr 808); 1570 własn. szlach., Stan. Płotowski ma 13 ł. chł., Heyko Wabczyński 6 ł. chł., 4 zagr., krawiec, Jerzy Wabczyński 10 ł. chł., 5 zagr., karczma, kowal (ŹD 31-3).

4. 1288 mistrz kraj. Meinhard z Kwerfurtu wznawia przy w. dla wsi W. na pr. chełm., sołtys ma 6 ł., 3 wolne i 3 czynsz., 1/3 opłat z sądownictwa wyższego i niższego oraz 1/3 z karczmy, pozostawiając 2/3 dla Zak., wieś otrzymuje 2 ł. dla wspólnego wypasu bydła, oraz pr. zbierania drzewa dla swego użytku w sąsiednich lasach, z tym, aby jak najmniej ścinali drzew zdatnych na barcie; oprócz pastwiska do wsi należy 56 ł., w tym 6 ł. wydzielonych dla kościoła par., czynsz 3 wiard. i 2 kury z łanu (PrU 1/2, nr 524); 1313 komtur kraj. z. chełm. Dytrych v. Lichtenhagen potwierdza mieszcz. chełm. Hermanowi kupno 6 ł. w W., z tego 3 ł. wolne należące do sołt. bez pr. sądownictwa, z którego Herman dobrowolnie zrezygnował na rzecz Zak.; za zasługi zwalnia się go z obow. czynszu w postaci kur (Pr U 2/1, nr 103); 1367 mł. w W.¹Późniejsza nazwa młyna Żak; 1440 mł. własn. mieszczan chełm. (Sch. 312); 1514 komisja król. w sprawach spornych między bpem a kap. chełm. stwierdza, że mł. W., od którego czynsz roczny 12 grz. był oddawany do zamku starogr., nadany przez bpa Braciom Wspólnego Życia w Chełmnie, jest ich własn. (UC nr 799); 1519 bp chełm. Jan Konopacki nadaje kolegiacie w Chełmnie mł. przy wsi W. w posiadanie i użytkowanie (UC nr 815)

8. Grodzisko wyżynne, koliste, na IW od wsi, na pagórku zwanym Poganek nad strugą, fosa, wał (Łęga 542).