(1294 Woltschicz, Wolcz, 1434 Wolfswald, Wolitcz, Hogewolitcz, 1501 Velcz) 12 km na NE od Grudziądza.

1. 1438 wieś, komt. grudz. (GZ 98); do r. 1527 diec. pomez. (zob. Błonowo przyp.); 1501 stwo grudz. (MS 3, nr 35); 1570 pow. chełm., par. W. (DCH 330).

2. 1294 W. nad Wisłą graniczy z dobrami bpa pomez. (UC nr 621); 1394 w. m. Konrad v. Jungingen w porozumieniu z bpem pomez. Janem nakazuje mieszkańcom W. utrzymywanie tamy głównej i jej górnej cz. na ostrowie, gdzie przebiega ich granica, wg posiadanej ilości łanów, mają też wykonywać umocnienia (houpte) (CPr nr 54); 1565 wieś W. położona o 2 mile od zamku grudz., często zalewana przez Wisłę, graniczy z Zakurzewem, Dusocinem, Mokrem i dobrami księcia pruskiego (Lustr. 126).

3. 1438 spis czynszów komt. grudz. wymienia: a) wieś W. o 45 ł. chł., czynsz po 1/2 grz. i 2 kury z łanu, 2 karczmy po 3 grz. oraz 20 grz. zamiast szarwarku; b) wieś H. o 6 radłach opust. (GZ 98); 1501 Jan Olbracht zezwala Pawł. Sokołowskiemu wykupić wieś W. od rady m. Grudziądza (MS 3, nr 35); 1565 własn. król., stwo grudz., na gruncie średnim, 52 ł., z tego 4 ł. solt., 36 ł. opust., 12 ł. chł., na nich 6 chłopów (Lustr. 126).; 1570 własn. król., 12 ł. oraz 4 ł. sołt. spalone, 9 zagr., karczma, 2 rzem. (ŹD 20).

4. 1434 w. m. Paweł v. Russdorf wznawia przyw. lokacyjny dla wsi W.; mieszkańcy otrzymują 52 ł., z czego sołtys ma 4 ł. oraz 1/3 opłat z sądownictwa na pr. chełm., pleban ma 2 ł. wolne, a z czynszowych nie daje szarwarku i in. świadczeń; z łanu czynsz, wieś ma płacić po 11/2 grz. i 2 kury, dawać do zamku 16 korców żyta i 16 pszenicy płużnego, a plebanowi z łanu po korcu żyta i jęczmienia; we wsi mają być 2 karczmy o czynszu po 3 grz. i świadczeniach jak z łanu; ostrów i staw mają być zmierzone i wliczone do roli; mieszkańcy zwolnieni od szarwarku za 20 grz. z wyjątkiem służby w wyprawach i podróżach, mają też utrzymywać groblę, aby ostrów nie poniósł szkody (Fr. 1, 361-3).

5. 1667-72 kościół Ś. Jana Chrzc, od 1641 filia par. Mokre (F 6-10 319; DCh 330).

6. 1414 szkody woj. w W. na 400 grz., co Zak. zmniejszył o 1/2 (Fr. 1, 361).