1337 Melnain (Gollmert 28; Raumer 105), 1349 Mellentyn (Wp. 2 nr 1284), 1417 or. Melentin (ACC 3, 4v), 1493 Swarsnycza alias Melentin (PZ 22, 27v), 1532 Melannthin (MS 4 nr 16277), 1533 Melenthin (PG 77, 137-138v), 9 km na NE od Tuczna¹Od schyłku XV w. przez cały prawie XVI w. trwał proces wchłaniania wsi → Chwarstnica przez wieś M. W tym czasie używano nieraz nazw obu tych wsi zamiennie, a jeszcze w XVII w. rozróżniano dwie części wsi M.: M. zw. Chwarstnica i M. → p. 2.

1. 1337 M. w Nowej Marchii, w ziemi [dobrach?] Tentzick [Tuczno] → p. 3; 1349 M. w archidiakonacie między Notecią a Drawą podległym bpowi pozn. (Wp. 2 nr 1284).

1493 M. „in districtu et capitaneatu [!] Valcensi” (PZ 22, 27v); 1535 pow. pozn. (PG 76, 45); 1545 M. „in terra Valcensi” (PG 17, 422); 1563 n. pow. wał.²→ Łowicz, przyp. 1 (ASK I 5, 201v-202); 1349 n. par. własna, w XVI w. filia par. Tuczno → p. 5.

2. 1643 M. zw. Kwartnica graniczy z wsią Wołowe Lasy, a M. graniczy z wsią Niekursko, → Chwarstnica, p. 2 (WG 26, 531v).

3. Własn. szlach. 1337 wieś opust. w ziemi [dobrach?] Tentzick [Tuczno] nal. do Lud[wika] Wedla, ma 64 ł. (Gollmert 28, Raumer 105); 1349 w M. 60 [ł.] os.; 2 [lennicy] dają czynsz (pactus; Wp. 2 nr 1284).

1417 Tomasz dz. w M.³→ Chwarstnica, przyp. 1 i pleb. w Juncewie [pow. kcyn.] w sporze z Burhardem i Ekhardem dziedzicami z Kalisza [w Nowej Marchii; obecnie Kalisz Pomorski], którzy mają poddać się wyrokowi i zapłacić zasądzoną sumę (ACC 3, 4v).

1493 Hasse Wedelski [z Tuczna] → niżej.

1493-1541 Mac. Tuczyński „de Wedel” (Wedelski): 1493 tenże oraz Hasse [bracia?] Wedelscy kupują całą wieś zw. S. [Chwarstnica] alias M. od Wojc. Potulickiego z Chodzieży za 310 zł (PZ 22, 27v); 1532 tenże oddaje swym ss. Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi dobra Tuczno z nal. do niego wsiami, m. in. z M. (MS 4 nr 16277); 1533-35 tenże przegrywa proces z Jerzym Wedelskim [z → Frydlandu] m. in. o 1/4 M., → Marcinkowice⁴Wedlowie z Frydlandu nie dopełnili obowiązku posp. ruszenia, → Marcinkowice p. 3, r. 1521; reg. MS 4 nr 3738 nie wymienia wsi M., ale z późniejszych wydarzeń wynika, że nadanie też jej dotyczyło; → Knakendorf, przyp. 2; Maciej żąda od Jerzego okazania dok., na podstawie których przysługuje mu pr. do cz. dóbr Tuczno (PG 76 k. 45, 181v; PG 77 k. 137, 371v; PG 78 k. 35, 135v); 1536 tenże pozwany przez Jerzego Wedla z [Frydlandu] o 1 ł. soł. oraz 3 1/2 ł. kmiecych w M. (PG 76, 225); 1540 ciż nadal w sporze o 1 ł. soł. w M.; w M. było niegdyś 6 ł. soł.; z tego zm. ojciec Jerzego i Mac. Tuczyński odjęli 2 ł. i nimi się podzielili (PG 82, 316); 1541 tenże Mac. Tuczyński zeznaje, że sporny ł. soł. został mu przekazany przez sołtysa jako główszczyzna za zabicie jego poddanego (PG 83, 52).

1533-41 Jerzy Wedel (Wedelski) [z Frydlandu] w M.; 1533-41 → wyżej; 1541 tenże dz. Tuczna sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 1/2 wsi M. zw. Chwarstnica Joachimowi Natzmerowi tenut. wał. za 400 fl. marchijskich (PG 17, 422).

1563-77 pobór z M.: 1563 [z części nal. do Tuczyńskich:] od 18 ł. i z cz. Redingera Wedelskiego od 12 ł. (ASK I 5 k. 201v, 202); 1577 z cz. Redingera Wedelskiego od 12 ł. (ASK I 5, 762v)⁵W rejestrze poborowym z 1579 wymieniono 6 śl. Redingera Wedelskiego w → Chwarstnicy (ASK I 3, 689v), natomiast wieś M. w ogóle nie została wymieniona.

4. 1536-41 łany soł. w M., a 1541 sołtys w M. → p. 3.

5. 1349 par. M.; dzies. z niej należą się bpowi pozn. (Wp. 2 nr 1284).

1410 par. M. z powodu niedostatecznego uposażenia została włączona do par. Tuczno (Schultz Geschichte 298 – z powołaniem się na niezn. dok. plebana z Tuczna).

1602 Krzysztof Zadow pleb. z Tuczna obejmuje [dodatkowo⁶→ Marcinkowice, przyp. 7] parafie we wsiach Stralenberg, M. i Marcinkowice (AE XVI, 79); 1607 oficjał pozn. zarządza przesłuchanie świadków w sprawie odtworzenia uposażenia pleb. w Tucznie po ustąpieniu innowierców; kmiecie z M.: Grzegorz Weh[r?]wert (ok. 80 l.), Łukasz Wehrwert (ok. 60 l.), Mik. Bonner (ok. 70 l.) i Tomasz Lukstedy (ok. 60 l.) zeznają, że przed objęciem kościołów przez innowierców do M. przyjeżdżali księża z Tuczna, najpierw Pfluge, a później Joachim Krugerus, i odprawiali nabożeństwa; w M. odbywały się uroczyste odpusty w święto Narodzenia NMP [8 IX]; wszyscy kmiecie z M. dawali meszne plebanowi w Tucznie po 1 korcu żyta ze śladu; w M. są 4 śl. roli pleb.; z tego 2 śl. trzyma Jurga Krenc poddany pana Tuczyńskiego, a drugie 2 śl. trzymał Dawid Fischer kmieć osadzony przez Redingera Wedelskiego [z Frydlandu], a obecnie posiada je kmieć Franschunt poddany Ernesta Wedelskiego [prawdop. s. Redingera]; wspomn. Dawid Fischer wszystkie powinności ze swoich łanów świadczył Bartłomiejowi zw. Krugerus ministrowi „luterskiemu” w Miłogoszczy; na siedlisku księżym w M. [miejsce na plebanię] zbudowano dom, w którym mieszka Mateusz Henke poddany wspomn. Ernesta Wedełskiego; są też w M. 3 kawałki roli kościelnej zw. „kawle” rozrzucone między in. rolami (ACC 135, 212v; DepTest XIV 148v); 1607 oficjał orzeka o zasięgu par. Tuczno, → Knakendorf; w odniesieniu do wsi M. oficjał potwierdza zeznania kmieci o przynależności kościoła w M. do par. Tuczno, o obowiązku uiszczania plebanowi tamże mesznego z M. oraz o rolach plebańskich w M. (AAP Sententiae III 242); 1628 pleb. w Tucznie otrzymuje [meszne] po 1 korcu żyta miary pozn. z 68 ł. w M.; do uposażenia plebana w Tucznie należą też 4 ł. pleb. w M. wraz z opust. siedliskiem (desolata area; AV 7, 11v); 1641 w M. kościół NMP, filia par. w Tucznie (AV 10, 327).

Uwaga: → Frydland – dobra, uwaga.

Ok. 1420 r. wójt Nowej Marchii wśród osób poszkodowanych przez Polaków wymienia Klausa Mellentin z Nowej Marchii (Neumark nr 450); nie wiadomo, czy można go łączyć z naszym M. (jeżeli tak, to wójt uważał widocznie M. za wieś sobie podległą).