(1222 Villisaz, Velsaz, Welsas, Welsaiz, Welzas, Welses, 1485 Wyeldzandz, Wieldsadz) 11 km na NW od Wąbrzeźna.

1. 1222 niegdyś gród, władztwo chełm. (PrU 1/1, nr 41); 1278-1308 siedziba komturów (Sch. 203; PrU 1/2, nr 532, 871); 1349 wieś (PrU 4, nr 396); 1414 wójt. rog. (Br. 158); 1570 pow. chełm. stwo rog., par. Nowawieś Królewska (Bi. 35, 85).

2. 1565 wieś W., położona 1 milę od folw. Trzciano, graniczy z Nowąwsią Król., Goryniem i Czaplami (Lustr. 154).

3. 1222 Konrad maz. nadaje W. bpowi Chrystianowi (PrU 1/1, nr 41); 1223 papież Honoriusz III potwierdza to nadanie (ibid. nr 44); 1485 własn. król. (MS 1, nr 1759); 1565 własn. król., stwa rog., wieś W. na gruncie średnim ma 45 ł., w tym 5 ł. sołt., 10 ł. opust. i 30 ł. chł., na nich 12 chłopów, ogrody na pustym zamczysku, które zasiewają chłopi i sołtys (Lustr. 154); 1570 39 ł. chł., 5 ł. sołt., 4 zagr., 7 komorników, kowal i kołodziej (ŹD 11).

4. 1349 w. m. Henryk Dusemer nadaje mieszkańcom wsi W. przy w. na 50 ł. na pr. chełm., z czego sołtys Kirstan ma 5 ł. wolnych i 1/3 opłat z sądownictwa, z pozostałych 55 (?) ł. chłopi dają po 16 szk. den. i po 2 kury (PrU 4, nr 396).

5. 1565 par. Nowawieś Królewska, mieszkańcy W. płacą plebanowi po 1 ćw. żyta i 1 ćw. owsa (Lustr. 154).

6. 1277 W. oblegany przez Jaćwingów, którzy spalili podgrodzie (SRP 1, 137); 1278 komtur Dytrych z W. śwd. (PrU 1/2, nr 366); 1414 szkody woj. W. 2200 grz. (Br. 158).

8. Grodzisko wyżynne, owalne, na NE brzegu jez., wał, fosa (Łęga 542; Ziel. 26).