1181 [fals. ok. 1230] Mostesich, Mostesichici (DBL nr 1), 1246 Moztesici (Wp. 1 nr 256), 1258 or. Mostesici, Mostesich (Wp. 1 nr 368), 1278 or. Moscesici (Bielińska 345), 1294 [fals. 1302] Moscesicz (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41), 1356 [kop. XV-XVIII w.] Mosczyeschysze (DBL nr 75), 1391 Mosczessicze (Lek. 2 nr 1433), 1393 [kop. XVII-XVIII w.] Moscieszki (DBL nr 121), 1400 Mosczessicze (Wp. 5 nr 5), 1424 Mosczessicze (Wp. 5 nr 397), 1432 Mosczyessicze (KsLub. nr 4440), 1441 [kop.XV-XVII w.] Mosczeczicze (DBL nr 186), 1442 Mosczeschky, Mosczeschycze (Wp. 5 nr 684), 1446 Mosczyeszycze (KsLub. nr 4452), 1470 Mosczeszicze (KsLub. nr 4470), 1510 Mosczyeschicze (LBP s. 108, 205), 1517 Mosczieschki (ACC 92, 142), 1544 Moscieszki (M Krzywiń I 33, 244v), 1566 Mosczieski (ASK I 4, 264), 1571 Moscieszki (ASK I 5, 425v), 8 km na W od Dolska.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 127); 1510 par. Lubiń (LBP 108).

2. 1181 [fals. ok. 1230] do wsi M. należy jezioro [bez nazwy; może obecne jez. Zbęchy?] i jez. Bieżyn → p. 3.

1278 Motolewo leży koło M. (DBL nr 36; Bielińska 345).

1356 ścieżka (semita) prowadzi ze Zbęch do M. przez błoto (palus; DBL nr 75).

1391 sąd [ziemski] w sporze między opatem lub. a Budziwojem z Jeleńczewa wysyła woźnego sąd., aby wwiązał opata i klucznika klaszt. w [tereny] przygraniczne i w [cz.] jez. [Jeleńczewo] leżącą między M., Jeleńczewem i Dalewem; siostra Budziwoja protestuje przeciw wwiązaniu w te obiekty stanowiące jej ojcowiznę i wygrywa proces w sądzie, bo klucznik klaszt. nie stawił się na termin (Lek. 2 nr 1433).

1424 Wojciech opat lub. z konwentem zawiera w sądzie w Kościanie ugodę z Janem Moreckim [z Mórki] w sprawie pr. do połowów w jez. [Wielkim] między Dębicami [wieś zaginiona], M. i Mórką (Wp. 5 nr 397; DBL nr 158 reg.).

1517 jez. w M., → Lubiń – opactwo (ACC 92, 142).

1542 kopce narożne Dalewa, Jeleńczewa i M. znajdują się nad brzegiem jez. → Jeleńczewo [na północno-wschodnim brzegu obecnego jez. Mórka] (Lub. A 65a).

3. Własn. klaszt. → Lubiń – opactwo. 1181 [fals. ok. 1230] ks. Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. z → Lubinia wymienia m. in. wieś M. z jeziorami [zapewne z obecnym jez. Zbęchy i z jez. Bieżyn] podlegającą setnikowi w Kuszkowie; wieś M. graniczy też z nadanym klasztorowi Jez. Wielkim leżącym między M., Cichowem i Mączlinem [wieś zaginiona] (DBL nr 1); 1258 ks. Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości tychże bened. m. in. wieś M. z jeziorami [zapewne z jeziorami Zbęchy? i Bieżyn] podlegającą setnikowi w Kuszkowie; wieś M. graniczy z Jez. Wielkim [jak wyżej] (Wp. 1 nr 368; DBL nr 23 reg.); 1294 [fals. 1302] ks. Przemysł II, potwierdzając posiadłości tychże bened., wymienia m. in. wieś M. z jeziorem podlegającą setnikowi w Kuszkowie (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41 z obszernym komentarzem).

1393 król Władysław zwalnia od wszelkich ciężarów na rzecz króla wsie klasztoru lub. zniszczone przez wrogów Królestwa Pol., m. in. wieś M., na tak długi czas, na jaki opat zwolni te wsie z czynszów i świadczeń dla kl. lub. (DBL nr 122).

1470 Tomasz opat lub. dzieli folwark klaszt. w M. między mieszkańców wsi M.; otrzymują: Wojciech sołtys 1/2 ł., Marcin s. karczmarza 1 ł. wraz z 2 stodołami (horrea), za które osobno zapłaci 1 kopę gr, Łukasz Niemyedcz [Niemiec?], Franciszek Szymal i Mac. Roth po 1/2 ł. (razem 3 ł.); łąki będą podzielone w podobnym stosunku jak role; posiadacze tych ról mają obowiązek nawozić je mierzwą (wydawca: funum! ducere; recte: fimum ducere) i płacić opatowi po 1 kopie [gr] i 1 wiard. rocznie z 1 ł.; opat zastrzega sobie, że kl. będzie mógł bez żadnego wynagrodzenia odebrać te role w przyszłości (KsLub. nr 4470).

1510-80 areał: 1510 w M. 2 sołectwa, każde po 1 1/2 ł., 8 ł. os., karczmarz, 2 ł. opust. nieuprawne (LBP 108); 1530 M. płaci pobór z 2 ł. (ASK I 3, 127); 1563 pobór od 10 ł. os., 3 ł. sołtysa, 2 karczem dziedz. i 1 komornicy (ASK I 4, 172); 1566 pobór: 10 ł. os., 3 ł. sołtysa, 2 karczmy dziedz., krawiec, 5 zagr. (ASK I 4, 264); 1571 pobór 10 ł. os., 3 ł. sołtysa, 1 karczma dziedz., 5 zagr., 1 rybak (ASK I 5, 425v); 1580 pobór: 7 ł. os., 3 ł. sołtysa, 3 zagr. (ŹD 76).

1436-46 mieszkańcy M.: 1436 Milesza kmieć z M. ręczy za Wojciecha sołtysa z Dalewa, że spłaci on należną cz. majątku swym bratankom (filiastri; KsLub. nr 4445); 1441 Wawrzyniec z siostrami Jadwigą i Małgorzatą, dzieci Andrzeja i krewni (nepotes) [prawdop. bratankowie lub siostrzeńcy] Jana zw. Swol kmiecia z M. zeznają, że otrzymali od tegoż Jana Swola zwrot pożyczonej sumy 11 wiard. wraz z czynszem od tej sumy; ciż zwalniają poręczycieli Jana, Mileszę i Jana Gołąba (Golumb) od poręki (DBL nr 186); 1446 śwd. Swol z M. (KsLub. nr 4452).

4. 1400 Wawrzyniec opat lub. z konwentem sprzedaje braciom Janowi i Mikołajowi sołtysom z Bieńkowa sołectwo we wsi M. za 34 grz. gr czeskich, ponieważ bez sołtysa nie można stosować w tej wsi pr. niem., a wieś ta ma być lokowana na pr. średzkim; sołectwo obejmuje 3 ł. małej miary, 3 ogrody, łąkę (na ostrowie zw. Głowaczewy) liczącą 2 morgi (iugera); sołtysi mają pr. posiadać karczmę, piekarnię albo stępę (pistrinum), kowala, szewca, jatkę mięsną; sołtysi mają pr. hodować 300 owiec poza stadem wiejskim i 4 nieujeżdżone klacze (iumenta indomita) tak, aby opat i kmiecie z M. nie ponieśli z tego powodu szkody; sołtysi mają pr. do rybołówstwa przy pomocy 10 więcierzy i małej sieci zw. zabrodnia na jez. przyległym do wsi [jez. Zbechy?] i na strudze Samica wypływającej z tego jez. i płynącej k. folw. opackiego aż do rzeczki i do zarośli (rubum) zw. Laskowy Kierz; opat zezwala sołtysom i ich następcom polować w granicach M. z sidłami oraz z 2 wyżłami (vellres) i 2 psami przeznaczonymi do gonienia zajęcy (leporarii) oraz rarogiem (nisus) na przepiórki (quiscule), kuropatwy (perdices), zające, lisy, wilki i żurawie (grues); sołtysi mogą pobierać 1/3 opłat sąd. oraz opłaty za rezygnacje i zeznania (iuramenta); mieszkańcy M. już osadzeni oraz ci, którzy tu osiądą, będą mieli wolniznę przez 4 l., a później mają dawać klasztorowi po 10 ćw. zboża (3 ćw. owsa, 3 ćw. pszenicy, 4 ćw. żyta), a ponadto 1 ćw. chmielu oraz 1 wiard. tytułem dzies.; mieszkańcy dadzą ponadto klasztorowi 1 wieprza lub 8 sk. na Boże Narodzenie, 30 jaj na Wielkanoc i 2 kurczaki (2 pullos) na 8 IX; sołtysi zobowiązani są do służby dla kl. na koniu wartości 1 1/2 grz.; gdyby będąc na służbie utracili konia, będą od niej zwolnieni na tak długo, dopóki kl. za konia nie zapłaci; 3 razy w roku odbywać się będą sądy (iudicia generalia): kmiecie dadzą 2 razy posiłek (prandium), sołtys raz, albo zamiast posiłku zapłacą kmiecie 1/2 grzywny, a sołtys 1 wiard.; wystawcy zastrzegają się, że przyjmują wszystkie postanowienia pr. średzkiego (które nie jest im w pełni znane) zwłaszcza te, które mają na celu korzyści i wygodę panów (Wp. 5 nr 5; DBL 127 reg.¹Dokument ten poświadczyli opaci lub.: ok. 1570-75 [a nie jak błędnie podano: 1520!] Łukasz Kościelecki, 1576 Andrzej Chrzczonowski. 1606 Jakub Łempicki oraz 1649 Stan. Mąkowski (DBL nr 127)).

1425 sołtys z M. oraz sołtys z Górki [Duchownej; imion sołtysów nie podano] wraz z klucznikiem lub. pozwani przez Iwana Karnińskiego [z → Karmina] o to, że polując z psem myśliwskim (canis venaticus) spowodowali szkody w jego oziminach (KoścZ 8, 157).

1432 sąd polubowny z udziałem Mikołaja opata lub. przeprowadza podział majątku między dziedziców sołectwa w M.: bracia Mikołaj i Wawrzyniec z siostrą Elżbietą mają dać swemu bratu Marcinowi (→ p. 6) 12 grz. w 3 ratach w ciągu roku (KsLub. nr 4440; DBL nr 163 reg.); 1442 Stanisław opat lub. oznajmia, że wspomn. wyżej bracia przyjęli wyrok [nowego] sądu polubownego w sprawie podziału majątku oraz że Marcin Mościeski mieszcz. krzywiński otrzymał swą cz. z sołectwa w M. (Wp. 5 nr 684; DBL nr 190 reg.).

1467 opatrzny Piotr były sołtys w M. z ż. uczc. Dorotą mają zapłacić 14 grz. (pod karą umowną 30 grz.) swym krewnym (nepotes) [wnukom?] Piotrowi, Wawrzyńcowi i Katarzynie dziedzicom [sołectwa w M.]; poręczyciele: Wojciech sołtys oraz kmiecie z M.: Franciszek Sałuda, Mac. Wochno, Michał Swol (DBL nr 262); 1469 Mikołaj i Leonard sołtysi ze Zbęch opiekunowie oraz Wojciech sołtys w M., wuj wspomn. wyżej dziedziców sołectwa w M., kwitują odbiór 14 grz. od Piotra byłego sołtysa w M. (DBL nr 279); 1470 Wojciech sołtys → p. 3.

1503 Wojciech sołtys zapisuje 12 grz. oprawy ż. Urszuli na sołectwie w M.; ż. wniosła mu w posagu 6 grz. (M Krzywiń I 33, 96v).

1510 2 sołtysi płacą 16 gr czynszu z sołectwa w M. altarii w Krzywiniu; w opisie wsi wymieniono 2 sołectwa (LBP s. 108, 205).

1544 Maciej sołtys w M. zapisuje ż. Dorocie 20 grz. oprawy na 1/2 sołectwa w M.; ż. wniosła mu 10 grz. posagu; tenże kupuje [drugą] 1/2 sołectwa w M. od brata Bartłomieja za 30 grz. (M Krzywiń 133 k. 244v, 245).

5. 1510 pleb. w Lubiniu pobiera meszne i stołowe z M. (LBP 108).

6. 1433-44 Marcin Mościeski mieszcz. w Krzywiniu, rzeźnik → p. 4, l. 1432-42, → Krzywiń p. 3B, p. 5Ba (Lub. D. 41; Wp. 5 nr 684; DBL nr 196).

1473 Wawrzyniec z M. pleb. w Morce (AE II 371).

1513 Paweł Mościeski mieszcz. w Dolsku (AC 2 nr 1680).

Uwaga: GUrz. A 225 podaje, że Teodoryk z Międzychodu, Iwna, Siekowa i Sabaszczewa pisał się też z M.; zapisy te dot. wsi Mościska w pow. nak., → Lubikowo, przyp. 6.