1298 kop. XV w. Natslave (Wp. 1 nr 788), 1400 kop. 1510 Naczslaw (Wp. 6 nr 389), 1400 kop. 1548 Naczlaw (Wp. 6 nr 1510). 1430 or. Naczlaw (KoścZ 9, 252v), 1444 Naslaw (Wp. 10 nr 1676), 1468 Nadslaw (AG perg. 713), 1469 Naczslaw (AG perg. 701), 2 km na S od Kościana.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 121v); 1563 n. par. Kościan (ASK I 4, 148v).

2. 1298 N. k. Kościana → p. 3; 1510 wiatraki pod Kościanem; mł. Pierzynka koło mł. zw. Goły w kierunku wsi N.¹O wiatrakach pod Kościanem: → Kościan – Nowa Wieś. W N. również były wiatraki → p. 3: pobór (LBP 190).

3. Własn. książęca, potem bpa pozn., a następnie m. Kościana. 1298 Henryk ks. głog. daje Andrzejowi [Zarembie] bpowi pozn. wieś N. k. Kościana jako odszkodowanie za szkody wyrządzone w dobrach bpich w czasie zamieszek (tempore discordie); równocześnie książę zobowiązuje się uwolnić tę wieś od roszczeń Marcina [s.] Budziwoja i jego braci, którym wcześniej tę wieś podarował, a gdyby to było niemożliwe książę da bpowi w zamian in. wieś tej samej wartości (Wp. 2 nr 788).

1400 m. Kościan posiada wieś N. → p. 4.

1430 Tomasz Kosz²Tenże był mieszcz. kośc. → Kościan, p. 3A: 1428-47 z N. [rządca?, sołtys?, czy posiadacz roli w N.?] toczy spór w imieniu swej żony Barbary z Maciejem Ogorzałą o sołectwo w Świerczynie (KoścZ 9, 252v).

1440, 1444, 1468, 1469 wieś N. wymieniana wśród wsi nal. do m. Kościana w dokumentach król. dot. zapisów sum dla tenutariuszy kośc. → Kościan – starostwo (Wp. 10 nr 1525, 1649, 1676; AG perg. nr 701, 712, 713; Rykaczewski s. 283).

1485 Mac. Reder posiada rolę w N.; Jan syn Filipa altarysta w → Kościanie (p. 5Bp) otrzymuje spłatę czynszu z tej roli i daje te pieniądze rodzeństwu Adamów z Kościana w zamian za czynsz z ich jatki (ACC 63, 50).

1530-81 pobór z N.: 1530 od 10 ł. i sołtys od 1 ł. ASK I 3, 121v); 1563 od 17 1/4 ł., 1 karczmy dor., 1 wiatraka dziedz., 1 wiatraka dor. i 3 komor. (ASK I 4, 148v); 1581 od 16 1/4 ł., 4 zagr., 3 wiatraków dziedz.; 1 rataj (colonus) płaci od pługa (ŹD 61; ASK I 6, 479). 1564/65 łączny czynsz z 2 wsi miejskich Czarnkowa i N. płacony do zamku w Kościanie wynosi 43 zł 28 gr (LWK 1, 160).

4. 1400 17 VII król Władysław przenosi m. Kościan z prawa pol. na prawo magd. oraz poddaje prawu miejskiemu wsie N., Czarnkowo i Srocko Wielkie³N. został wymieniony również w fals. datowanym na 27 IV 1400 (Wp. 6 nr 387; MS 5 nr 138), → Kościan, p. 4A i przyp. 32 (Wp. 6 nr 389; MS 4 supl. nr 406).

1436 [dok. uszkodzony; braki w treści] Mik. Czewszeler burmistrz kośc. zaświadcza, że Piotr Chalb... sprzedaje sołectwo w N. Piotrowi Hermanowi⁴Prawdop. był on identyczny z mieszczaninem kośc. o tym samym imieniu i nazwisku (→ Kościan, p. 3A: 1427-70); sołectwo obejmuje 3 ł. [ceny sołectwa brak]; sołtys ma pr. do polowania, a zwłaszcza do polowania na ptaki (venacio, aucupacio); nabywca zobowiązany jest do służby na koniu w interesach miasta oraz na wyprawy wojenne; jeżeli koń padnie w czasie drogi do króla lub innej, m. Kościan wynagrodzi sołtysowi jego stratę, natomiast jeżeli koń zginie w czasie wyprawy posp. ruszenia (expedicio generalis), to miasto tej straty nie pokryje (Wp. 10 nr 1400).

1447 Mik. Kosz sołtys w N. uwięził Mik. Rormana i in. mieszczan kośc. i za to wraz z bratem Tomaszem (→ wyżej: p. 3) zostaje skazany przez sąd [miejski?] w Kościanie (Cieplucha 102).

5. 1459 na mocy przyw. król. mieszczanie kośc. z swoich wsi Czarnkowo i N. płacą co roku 10 wiard. wikariuszom kat. pozn. tytułem dziesięciny snop. (CP 24, 94).