NĄDNIA

1311 kop. 1646 Naderze! (Wp. 2 nr 949), 1320 kop. 1650, 1329 or. Nanden (Wp. 2 nr 1021, 1100, 1101), 1335 Nandne (Wp. 2 nr 1145), 1398 Nøydno (Lek. 1 nr 2810), 1403 Nandno (KP nr 1430), 1408 kop. 1468 Nandnye (Wp. 5 nr 137), 1424 kop. 1620 Nyandno (Wp. 5 nr 383), 1424 Nyandna (Wp. 8 nr 993), 1434 Nyadne (PZ 12, 154), 1435 Nadne (PZ 13, 87), 1449 Nyadno (PG 3, 64v-65), 1450 z Nyądnya (KBR nr 130), 1450 Nyadnya (PG 4, 9v), 1452 Nyądna, Nyathnye (PZ 17 k. 34, 61v), 1510 Nadnye (LBP 162), 1530 Nądnye (ASK I 3, 133v), 2,5 km na SW od Zbąszynia.

1. 1489 n. pow. kośc. (PG 10, 107); 1510 n. par. Zbąszyń (LBP 162).

2. 1412 gródek (fortalicium seu mons) → p. 3 (→ też p. 8).

3. Własn. szlach. 1311 komes Janik i Wilisław z N. świadkowie (Wp. 2 nr 949); 1320 komes Wilisław z N. nadaje klasztorowi w Paradyżu swe dobra dziedziczne Zakrzewo k. Zbąszynia; dok. wystawiony w N. (Wp. 2 nr 1021); 1329 Wilisław i Sambor Wata z N. zaświadczają ugodę braci z Wyszanowa z klasztorem w Paradyżu (zachowana pieczęć Sambora); komes Wilisław przywiesza też swą pieczęć do dok. braci z Wyszanowa w tej sprawie (Wp. 2 nr 1100, 1101; Wp. 4 il. 45); 1335 śwd. Sambor z N. (Wp. 2 nr 1145); 1338 [Sambor?] Wata z N. wraz z braćmi zobowiązuje się nie szkodzić klasztorowi w Paradyżu w spokojnym posiadaniu Zakrzewa (Wp. 2 nr 1185).

1398-1403 Mac. Wata z N., [brat Filipa], też z → Kosiczyna: 1398 tenże naganiony przez [Jana] Kosisko podsędka dobrz. przeprowadza wywód swego szlachectwa; jako świadków ze swego rodu przedstawia Wojc. Rzeszotarzewskiego i Pawła Piotrkowskiego; ponadto świadczą [z obcych herbów]: Mikołaj i Piotr z Pierska z rodu Nałęczów oraz Mik. Zatomski i Piotr Wilk Lubosiński z rodu Zarembów1I. Zakrzewski (Wp. 4 s. 344) błędnie zrozumiał tę zapiskę i sądził, że Maciej był Nałęczem; na tej podstawie budował wywody o pierwotnych odmiankach herbu Nałęcz (bo pieczęć Sambora Waty z 1330 przedstawia inne godło) (Lek. 1 nr 2810); 1403 tenże arbiter ze strony [Piotra] Wilka z Lubosiny w jego sporze z Wojc. [Jastrzębcem] bpem pozn. (KP nr 1430); 1403 tenże śwd. (KP nr 1526; WR 1 nr 733); 1408 tegoż dzieci → niżej.

1406 Wata Nądzeński toczy procesy z Rotemberkiem oraz Andrzejem Milstorfem [z → Goli k. Gostynia?] i jego matką (KoścZ 3 k. 16v, 31); 1417 Wata Nądeński jednym z poręczycieli za Dobrogosta Koleńskiego wobec Bartosza z Gostynia (KoścZ 5, 323v).

1408-25 Mik. Wata z N., syn Filipa, też z Kosiczyna, → Głuponi i → Trzcianki [k. Opalenicy]: 1408 tenże ma zapłacić 14 grz. kary za niesłuszne naganienie szlachectwa Zygmunta z Goli [której?] (PZ 3, 57v); 1408 tenże syn zm. Filipa z N. wraz z ss. swego stryja Macieja: Piotrem, Dobrogostem, Mikołajem, Samsonem, Janem i Stanisławem oraz ich matką Heleną, dziedzicami w N. i Kosiczynie fundują kościół par. w → Kosiczynie i uposażają go m. in. ogrodem w N., gdzie pleban może utrzymywać zagrodnika, któremu wolno będzie łowić ryby (Wp. 5 nr 137); 1412 tegoż działy z braćmi stryjecznymi → niżej; 1412 tenże śwd. w wywodzie szlachectwa z h. Samson (S. Łaguna, Nieznane zapiski heraldyczne średniowieczne polskie, głównie sieradzkie, „Archiwum Komisji Historycznej PAU” ser. 2, t. 8, 1939, nr 35); 1415 tenże [Mik.] Wata z N. w procesie z Pietraszem Urbanowskim uzyskuje przyznanie 1/2 zastawu połowy Karny (KoścZ 4, 166, → też Karna); 1418 tenże → niżej; 1424-25 tenże śwd. (Wp. 5 nr 383; Wp. 8 nr 993, 1052).

1408-46 Piotr Wata z N., → Głuponi, → Kosiczyna (KoścZ 9, 234v; PZ 11, 148; KoścZ 12 k. 628, 732) i jego bracia, ss. Macieja: 1408 Piotr, Dobrogost, Mikołaj, Samson, Jan i Stanisław z matką Heleną, ss. Macieja z N. i Kosiczyna → wyżej; 1412 działy między Piotrem, Dobrogostem, Stanisławem, Janem i Mikołajem z N. a ich bratem stryjecznym Mikołajem z Trzcianki: Pietrasz z braćmi otrzymuje Głuponie (bez 2 ł.), 1/2 Kosiczyna i N. z gródkiem (fortalicium seu mons); Mikołaj otrzymuje Trzciankę, 2 ł. w Głuponiach, 1/2 Kosiczyna i zagrodę w N.; arbitrzy mają ocenić, czy mł. w Trzciance jest równy wartością młynowi w Głuponiach (PZ 3, 178); 1418 Stanisław, Jan i Mikołaj Głupońscy uzyskują od Mik. Waty [swego brata stryjecznego] 1/2 N., 1/2 Kosiczyna i 1/2 Chlastawy, a w zamian mają mu zwrócić te dziedziny, jakie otrzymali od niego w działach (KoścZ 4, 338v-339); 1425 Piotr Wata z N. przywiesza swą pieczęć (z h. Samson) do dok. ugody Dobrogosta z Kolna z opatem z Paradyża (Wp. 5 nr 422); 1426 tenże Piotr i jego brat Mik. Wata toczą procesy z Henrykiem Rakiem de Low [niezident.] (KoścZ 5, 524; KR 8, 6, pod 1427).

1434-46 Wojc. Wata z N., także z → Bobowicka, → Debrzna, 1442-46 wicepodsędek w Kościanie (GUrz. nr C 825): 1434 tenże Nądziński śwd. (PG 1, 51); 1434 tenże toczy proces z Mikołajem z Kamionny (PZ 12, 154); 1435 tenże → niżej: Sędziwój; 1436 tenże toczy proces z Piotrem Korzbokiem z Ruchocic (KoścZ 11, 277); 1436 tenże zastępuje w sądzie Sędziwoja Watę i jego ż. (PZ 13, 180v); 1444 tenże toczy proces z Przedpełkiem Łąckim [z Łęk Wielkich k. Kościana] (KoścZ 12, 439); 1445 tenże niegdyś z N. toczy proces z Niemerzą z Lubosza (PZ 15, 75); 1445 tenże zastępuje w sądzie Dobrogosta z Kolna (PZ 15, 87); 1446 tenże niegdyś z N. (PZ 15, 156v); 1447 tenże występuje jako pełnomocnik Anny wd. po Piotrze Polaku z Wierzenicy [i → Kobylnicy] (PZ 16, 63v); 1462 Mik. Wata z → Kosiczyna sprzedaje Stan. Zbąskiemu pr. bliższości do Zakrzewka po swym bracie stryjecznym Wojc. Wacie (PG 6, 155v).

1435-50 Sędziwój Wata z N., też z → Głuponi, → Gorzycy [k. Międzyrzecza], zapewne → Kosiczyna (pod 1450): 1435 Barbara [ż. tegoż] Sędziwoja toczy proces z Pieczem Konopką z Bukowca; zastępuje ją w sądzie Wojciech z N. (PZ 13, 87); 1447 tenże toczy proces z Zygmuntem z Psarskich o sumy od Piotra Obrzyckiego z Krośnina [nad Notecią] (PZ 16, 73v); 1450 tenże niegdyś z N. kupuje z zastrz. pr. odkupu od Dobrogosta z Kolna wieś Debrzno za 592 zł węg. (PG 3, 64v-65); 1450 star. gen. wlkp. zaświadcza, że tenże dał opatowi parad. całą swą cz. w Zakrzewku (KBR nr 130); 1450 tenże z N. kupuje od Mikołaja i Dobrogosta z Kosiczyna 1/4 Głuponi za 300 zł węg. (PG 4, 9v); 1452 tenże toczy proces ze Świętosławem z Głuponi (PZ 17, 34); 1452 na rzecz tegoż Katarzyna ż. Jarosława z Gorzycy odstępuje od swych pr. do wiana na 1/2 Górzycy (PZ 17, 61v).

1443-48 Piotr Oganka, także z → Chobienic, → Cykowa, → Godziszewa: 1443 tegoż ż. Dorota umarza swą oprawę w Godziszewie, ponieważ ma teraz posag zapisany na N. (KoścZ 12, 297); 1445 tenże toczy proces z Anną niegdyś z Kosiczyna; zastępuje go Andrzej niegdyś Godziszewski (KoścZ 12, 638); 1448 Piotr Oganka z N. [też z → Gorzycy, krewny Wojciecha, → niżej] toczy proces z Jadwigą ż. Piotra z Bylęcina (KoścZ 13, 177); 1450 tenże zm. → niżej: Wojc. Oganka.

1450-70 Wojc. Oganka z N., też z Ręcska [obecnie Reńsko] i król. Rogozińca, syn Piotra Oganki: 1450 [tenże?, imię nieczytelne] Nądzeński sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Katarzynie wd. po Abrahamie ze Zbąszynia sołectwo w Rogozińcu z 6 zagr. za 25 grz. (PG 4, 32); 1450 tenże s. zm. Piotra Oganki toczy proces z Michałem niegdyś Chobieńskim; Dorotą Oganczyna z N. [matka Wojciecha] ma przedłożyć w sądzie swój dok. wienny (KoścZ 14 k. 31v, 83v, 116v); 1452 tegoż siostrze Jadwidze zobowiązuje się Piotr Bylęcki jako swej ż. zapisać po 50 grz. posagu i wiana (KoścZ 14, 175); 1459 tenże z N. i Ręcska (zapiska skasowana; KoścZ 14, 252); 1470 tenże toczy proces z Janem Szczodrowskim (KoścZ 15, 468).

1489 działy braci Abrahama, Marcina i Piotra ze Zbąszynia; Piotr otrzymuje m. in. całą wieś N. (PG 10, 107); 1489 tenże Piotr zapisuje prebendzie Jakuba z Poznania w kościele Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu 8 zł węg. czynszu od sumy 100 zł na N. (PG 10, 129v); 1510 wieś N. [Abrahama] Zbąskiego [s. Piotra] (LBP 162).

1528 działy braci Jana kan. pozn., Stanisława, Piotra i Łukasza Zbąskich [ss. Marcina, brata wspomn. wyżej Piotra]; Łukasz otrzymuje m. in. wieś N. (PG 16, 246); 1531 działy braci Piotra i Jana Zbąskich: Jan [kan. pozn., prep. krak. i gnieźn.] otrzymuje m. in. N. (PG 16, 412-413); 1581-82 wieś N. Abrahama Zbąskiego (Piotrkowska 1 nr 389).

1510 wieś ma 3 1/2 ł. (LBP 162); 1530 pobór od 4 ł. (ASK I 3, 133v); 1563 pobór od 4 ł., 1/2 ł., 1 karczmy dor. (ASK I 4, 199); 1566 pobór od 4 1/2 ł., 5 zagr. z rolami, 1 karczmy dor. (ASK I 4, 282); 1580 pobór od 3 1/2 ł., 4 zagr., 1 komor., od owczarza od 20 owiec; 2 ł. po pożarze (ŹD 89).

5. 1510 par. Zbąszyń (LBP 162).

8. Średniowieczne grodzisko stożkowate otoczone rowem na brzegu Jez. Zbąszyńskiego (→ Błędno); ślady osady z V-VIII w. (datowanie niepewne) na NE od wsi, na północnym brzegu Jez. Zbąszyńskiego (Hensel 4, 163-165).

Uwaga: → Netka.

1 I. Zakrzewski (Wp. 4 s. 344) błędnie zrozumiał tę zapiskę i sądził, że Maciej był Nałęczem; na tej podstawie budował wywody o pierwotnych odmiankach herbu Nałęcz (bo pieczęć Sambora Waty z 1330 przedstawia inne godło).