NIESŁUSZ

1267 rkpsy z XIV-XV w. Neslus, Neslucz, Nyeslusz, niezident. osada leżąca być może w Wielkopolsce.

1267 ks. Bolesław [Pob.] buduje gród N. we wsi Gniewomira s. Trzebiesława (MPHn. 6, 47 – Rocznik kapituły pozn.; MPHn. 8, 122 – Kronika wielkopolska; DA VII-VIII 161-162 – pod 1268).

Uwaga: Istnieje Niesłusz k. Konina, ale nic nie wskazuje, by tam należało lokalizować nasz gród. Zapiska o jego budowie umieszczona jest bowiem między zapiskami o budowie grodów w Dupinie i Bolesławcu nad Prosną, co wskazuje, że i naszego N. szukać należy na południowo-zachodniej rubieży Wielkopolski. Może to Karzec (między Poniecem a Krobią), który to gród, jak się przypuszcza, między 1284 a 1293 przejął funkcje kasztelańskiej dotąd Krobi (UDR I/1, 49). K 2, 513 i K 8, 75 widział tu zaginioną osadę nad rz. Niesłusz, w okolicach Krobi, Chwałkowa i Grabianowa. Punktem wyjścia poszukiwań winna być osoba posiadacza N., Gniewomira Trzebiesławowica. Jego rodzina jest znana, związana była z zachodnią Wielkopolską (zob. T. Jurek, Dziedzic Królestwa Polskiego. Książę głogowski Henryk 1274-1309, Poznań 1993, s. 53, 84). Trzebiesław, s. Mścigniewa, był kaszt. zbąsz. 1247-52, sam Gniewomir pisał się zaś ze Świebodzina (Wp. 2 nr 849). Trudno definitywnie rozstrzygnąć, czy chodzi tu o m. Świebodzin. Od XIV w. mamy poświadczoną jego przynależność do Śląska, ale nie wiadomo do kogo należał w interesującym nas 1267 r. W okolicy Świebodzina leży jez. Niesłysz (niem. Gross Nischlitz See), a nad nim wieś Niesulice (Nischlitz). Do tej wsi odnieść najpewniej trzeba zapiskę o Kacprze Dere dziedzicu „in Nyeslussko” z 1466 (ACC 45 k. 75, 84v). Mógł to być więc Niesłusz z 1267, tym bardziej, że nad jez. Niesłysz znajduje się duże grodzisko użytkowane także w pełnym średniowieczu (Z. Kurnatowska, A. Łosińska, Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Wielkopolsce, w: Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Poznań 1990, s. 151, nr 10). Wskazać jeszcze można, że Gniewomir Trzebiesławowic miał Kupienin tuż k. Świebodzina (Wp. 1 nr 566). Nie wykluczone jednak, że w średniowieczu istniała też wieś Świebodzin k. Buku. Znamy w XIV i początkach XV w. kilku piszących się ze Świebodzina rycerzy: Pecza, uczestnika konfederacji Maćka Borkowica (1352: Wp. 2 nr 1313), a przede wszystkim Jodoka Suczkę, piszącego się poza tym z Wojnowic i Łagw pod Bukiem (1396-1406: WR 1 nr 304, 362, 363, 810; Wp. 5 nr 98; Wp. 7 nr 421; KP nr 1917, 1999, 2889; → Łagwy). Jodok był najpewniej potomkiem Gniewomira Trzebiesławowica, miał bowiem część (ZSW nr 1125; KP nr 2823, 2886) w Gniewomirowym niegdyś (Wp. 2 nr 749) Tomyślu. Sam Gniewomir miał Kurowo między Bukiem a Grodziskiem (Wp. 2 nr 780), a jego niewątpliwi krewniacy (jak pokazują charakterystyczne imiona) siedzieli w XV w. w podbukowskim → Grodziszczku. W rejonie Buku nie istnieją jednak stwierdzone przez archeologów grodziska, które można by utożsamić z naszym Niesłuszem (gród we wspomnianym Grodziszczku użytkowany był tylko we wczesnym średniowieczu; informacja p. mgr A. Łosińskiej).