1231 or. Obra (Wp. 1 nr 130-131, 215; Krasoń 168-169), 1394 kop. 1557 [przymiotnik] Hobrensis (Wp. 3 nr 1947), 1395 [przymiotnik] Oberski (Lek. 1 nr 2042), 6,5 km na SW od Wolsztyna.

1. [Pow. kośc.]; 1394 n. par. własna (Wp. 3 nr 1947).

2. 1485, 1502 droga z Wolsztyna do O. (Obra 51 s. 284, 295); 1564 drogi z O. do Kolska [na Śląsku] oraz z O. do Kiebłowa (KoścG 17, 163).

1513 w O. wyznaczona strażnica celna (custodia) na drodze z Gdańska przez Poznań do Frankfurtu (Acta Tomiciana, t. 2, s. 162; Corpus iuris Polonici, wyd. O. Balzer, t. 3, Kraków 1906, nr 130).

Młyn → Obra – opactwo, p. 2Aa.

1527, 1544, 1546, 1632 jeziora Radusz [przypuszczalnie dzisiejsze Jez. Obrzańskie] na Obrze pod klasztorem i Rzytka w dziedzinie O. [cz. zaginionego jez. Sienno] → Obra – opactwo, p. 2B, 3A, 3E.

Granice → Obra – opactwo, p. 2B; 1521 kopiec narożny dzielący Jaromierz, O. i Kiebłowo stoi w miejscu zw. Jasszowy (Jasiowy kopiec?; KoścZ 24, 153v-154v).

1456 folw. koło klasztoru w O. → Obra – opactwo, p. 2B.

3. Mieszkańcy: 1421 Maciej kmieć (laicus) z O. pozywa Jana mnicha z O. o pobicie i kradzież noża wartości 10 gr (ACC 5, 31); 1462 Jakub kmieć z O. w sporze z Janem klerykiem z Góry [której?]; oficjał jako rozjemca wyrokuje, że kmieć ma zapłacić 1 grz., a kleryk odstąpić od sporu i bronić kmiecia od roszczeń osób trzecich (ACC 42, 82v); 1499 prac. Jakub Sługa z Grodziska toczy proces z Piotrem opatem z O.; Jakub był przed 3 laty zagrodnikiem opata [w O.?] i miał płacić rocznie 3 gr czynszu, 1 1/2 gr stacji, 3 kurczaki, 1/2 kopy jaj, 2 ćw. (mensura) pszenicy, zgodnie z obyczajem zagrodników; nie uiścił jednak powinności, lecz zabrawszy ze sobą żelaza płużne odszedł do innej wsi; Jakub zaprzecza temu, gotów jest oddać tylko 2 ćw. pszenicy, które jest winien opatowi; oficjał uniewinnia Jakuba (ACC 76, 161); 1506 Jadwiga poddana (ancilla) z O. w sporze z opatem Gerardem; pełnomocnik [opata?] twierdzi, że została ona gwałtem porwana z pewnej wsi opata przez Małgorzatę ż. Jana Jaromirskiego i powinna wrócić (AC 2 nr 1607); 1563-64 Wincenty de Swarziniec [niezident.] kupuje od opata za 50 grz. 1/2 wszystkich barci w O., w lesie sosnowym (pinetum) od granic z Kiebłowem do granic z Jaromierzem oraz w miejscu zw. Kamień (Obra 51, 37-38; KoścG 17, 163 – wpis pod 1563, gdzie mowa też o rolach).

Młynarze → Obra – opactwo, p. 2Aa.

Karczma: 1482 prac. Łowisz karczmarz w O. (KoścG 2, 111v).

1563 pobór od 1 ł. sołtysa, od 11 rybaków, 2 karczem dziedz., 2 kramarzy (revenditores), 5 rzem., mł. walnika o 2 kołach, [mł.] korzecznika [poruszającego] piłę (ASK I 4, 180); 1566 pobór od 1 ł. sołeckiego, 2 karczem dziedz., 11 rybaków, 13 zagr. z rolami, 14 chałupników [= komor.], 4 rzem., 1 handlarza (propela), mł. walnika o 2 kołach, [mł.] korzecznika [poruszającego] piłę (ASK I 4, 268); 1571 pobór od karczmy dziedz., 10 rybaków, 13 zagr., 14 komor. (inquilini), 2 rzem., mł. o 2 kołach (ASK I 5, 427v); 1580 pobór od 9 rybaków (w tym 1 po pożarze), z których każdy ma po 1/4 ł., od mł. walnika o 3 kołach, [mł. poruszającego] piłę o 1 kole, 1 ł. sołeckiego, 5 zagr., 2 karczmarzy (każdy ma po 1/4 ł.), 5 zagr. wolnych, 10 zagr. ubogich, 5 komor. z bydłem, 9 komor. ubogich, 1 komor. na 1/2 ł., 4 rzem., 2 kotłów do warzenia gorzałki; owczarz płaci 10 gr, owczarz sołtysi 4 gr (ŹD 78; ASK I 6, 263); 1581 wieś O. o 3 1/2 ł. (Piotrkowska 1 nr 410); 1603 w O. jest 10 rybaków i 5 zagr. (AV 3, 18).

4. 1419 Stefan Truchviam [a może tylko Truchviam?¹Niepewna jest tu interpunkcja: „frater Theodoricus advocatus Stefanus scultetus de Obra dictus Truchviam”; nie wiemy, czy wójtem był brat Teodoryk, a sołtysem Stefan Truchviam, czy też mamy tu aż trzy osoby: Teodoryka, wójta Stefana oraz sołtysa zw. Truchviam] sołtys w O., śwd. dok. opata (AZ 4/3, 21v); 1523 szl. Marcin sołtys w O.; jego c. Jadwidze maż Stan. Pawłowski oprawia po 100 grz. posagu i wiana (PG 15, 526); 1563-80 sołectwo na 1 ł. → p. 3.

5. Kościół par. Ś. Elżbiety, kościół Ś. Walentego → Obra – opactwo, p. 5B i 5C.

8. Dwa skarby srebrne: pierwszy ukryty w pocz. X w., drugi ok. 1020 (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa 1959, nr 84-85).

* W haśle zastosowano dodatkowe skróty, → Obra – opactwo, p. 7.