OCIESZYN

1337 obl. 1555 Oczyeschin (Wp. 2 nr 1168), 1377 or. Oczosin (BulPol. 2 nr 2391), 1388 Oczenszino (Lek. 2 nr 392), 1397 Oczeszino (WR 1 nr 330), 1407 Oczeszyno (PZ 3, 12), 1423 Oczyeschyno (LBP 48), 1436 Oczessyno (PZ 13, 130v), 1444 Oczesino Maius (PG 2, 29), 1445 Oczeschino (PZ 15 k. 68, 79), 1449 Oczanschyno (ACC 31, 2), 1465 Oczessyno, Oczyessyno (PZ 18, 99), 1470 Oczyeszyno (PG 8, 70v), 1475 Oczeszyno (ACC 55, 84v), 1485 Oczyeschyno (PZ 21, 9v), 1508 Oczieschino (PG 66, 22), 1516 Oczieshyno! (PG 69, 358), 1516 Oczieszyno, Oczeschyn (AS 2 s. 167, 170), 1519 Oczyesschino (PG 70, 46v), 1520 Oczyezyno! (PZ 24, 47v), 1558 Oczieszino (PG 19, 575, dawniej k. 659), 5 km na S od Obornik.

1. 1388 O. nal. do opola → Chojnica (Lek. 2 nr 392); 1449 n. pow. pozn. (ACC 31, 2); 1508 n. par. własna1K 2, 532, podaje, że O. należało do par. Objezierze. Jednak znane nam źródła nie potwierdzają tej informacji (ASK I 3, 13); 1510 n. dek. Oborniki (LBP 80).

2. 1407 k. O. zarośla zw. Parczewo → Uwaga; 1460 droga z → Objezierza do O. (ACC 40, 115); 1489 droga z O. do Poznania (PG 10, 117v); 1508 w O. folw. i dwór (PG 66, 65); 1513 folw. Ujazd między granicami wsi O. i Maniewo → p. 3; 1547 droga z O. do Obornik stanowi granicę między Bogdanowem a Gołaszynem, stoi przy niej kopiec narożny tych wsi i O.; drogę tę przecina też granica Gołaszyna i Obornik (PG 91 k. 218, 219v); 1553 rozgraniczenie wsi → Objezierze i Kowalewo z wsiami Wargowo i O.: przy strudze [zw.] Ocieska Struga narożnik wsi Wargowo i Kowalewo; nowy kopiec narożny wsi Objezierze, Kowalewo i O. stoi k. lasu Parczawy [nal. do Objezierza] nad Ocieską Strugą; stąd granica O. i Objezierza biegnie do kopca narożnego tych wsi z wsią król. Bogdanowo (PWc 1, 193v-194).

3. Własn. szlach. 1337 (obl. 1555) Nemeslaus2J. Bieniak, Krąg rodzinny wojewody kaliskiego Beniamina z Kołdrębia, w: Personae, colligationes, facta [księga pamiątkowa K. Jasińskiego], Toruń 1991, s. 115-116, twierdzi, że nastąpiła tutaj pomyłka kopisty i imię to należy czytać jako: Niemierza. Wskazuje ono na Grochołów, w których rękach pozostawało na przełomie XIV i XV w. sąsiadujące z O. Objezierze. Niemierza z O. miałby być – wg J. Bieniaka – bratem Mikołaja z Obrzycka. Mikołaj był z kolei pierwszym mężem Wichny z Sierakowa (potem ż. wojewody Beniamina z Kołdrębia), a dziadem Wincentego z Obrzycka z O. śwd. (Wp. 2 nr 1168).

1397 Mikołaj z O. śwd. (WR 1 nr 330 = Lek. 1 nr 2494).

1436?, 1443 Jan z O., niegdyś z → Knyszyna: 1436 tenże? poręcza Piotrowi Polakowi [z Lichwina, → Kobylnica, przyp. 2] tenutariuszowi rogoz. za Jadwigę z Wierzenicy (PZ 13, 130v); 1443 tenże jest winien Winc. Golęczewskiemu 34 zł węg. (PZ 14, 173v).

1444-45 Jan z Zielątkowa i O.: 1444 tenże sprzedaje Wojciechowi ze Spławia całe wsie O.M. i Ocieszynko za 800 grz. (PG 2, 29); 1445 tenże → niżej; 1445 tenże w sporze ze Święszkiem niegdyś z → Kozłowa, opiekunem Andrzeja, Jana i Jakuba ss. zm. Piotra Słapa [z Dąbrowy, par. Skórzewo] (PZ 15, 75v); 1445 Dorota ż. tegoż Jana ma wiano oprawione na O., o czym mówi dok. star. gen. wlkp. (PZ 15, 79); 1446 tenże pozwany przez wspomn. Święszka o 10 grz. szkody z powodu poręki za Piotra Starczynowskiego (PZ 15, 194v).

1445 Małgorzata z O. [może siostra Jana Josta z O., a matka Adama i Walentego? → niżej: Jan Jost pod 1487] wraz ze swoimi ss. [brak imion] kwituje Jana Zielątkowskiego z 12 1/2 grz. (PZ 15, 68).

1449 duchowny Szczepan (Stephanus) Chybski [z → Chyb, → Gołaszyna k. Obornik, syn Mikołaja, kanonik pozn. 1431-63, pleb. w Rogoźnie 1439-50, oficjał kal. 1441-423O nim zob. też. I. Skierska, Oficjalat kaliski w XV wieku, „Rocznik Kaliski” 25, 1995, aneks I] zeznaje, że sprzedał Bodzęcic z Węgierskiego prepozytowi [szpitala Ś. Ducha] pod Rogoźnem czynsz 10 zł węg na O. za 130 zł węg. (ACC 31, 2).

1465-70 (zm. a. 1494) Filip, 1470 Mikołaj, 1470 Chwał i 1472-80 (zm. a. 1488) Jan Jost (Jost Chybski z O., Jodok) z O., → Chyb i Skórzewa, [ss. Chwaliboga z → Chyb, syna Mik. Suczki z Psarskiego] (PZ 20, 72; PZ 21, 9v): 1465 Katarzyna ż. Filipa kasuje swoją oprawę, którą tenże Filip zapisał jej na tej cz. Skórzewa, którą posiadał razem z bratem Janem; Filip oprawia jej po 100 grz. posagu i wiana na O. (PZ 18, 99); 1467 Filip sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Piotrowi plebanowi w Lubaszu i altaryście w kościele par. w Szamotułach czynsz roczny 3 zł węg. i 1 wiard. za 40 zł węg. [sumy głównej] na rzecz altarii Ś. Krzyża, NMP, ŚŚ. Bartłomieja Apostoła i Barbary Dziewicy we wspomn. kościele par. (PrCP nr 10959); 1470 Filip zapisuje swojej ż. Katarzynie po 100 kóp [gr] posagu i wiana na 1/2 połowy O. (PG 8, 70v); 1470 Filip, Chwał i Jodok dziedzice w Skórzewie i O. winni są 5 zł węg. Maciejowi pleb. w Kiekrzu oraz Janowi i Sędziwojowi z Kiekrza (PG 57, 37); 1470 Mikołaj z O. w rejestrze pozwanych przez star. gen. wlkp. o podatki król., którzy nie stanęli w sądzie (PG 57, 91v); 1472, 1480 Jost dz. w O. zapisuje ż. Barbarze po 100 zł węg. posagu i wiana na 1/2 swoich dóbr w O. (PG 8, 153; PG 9 k. 121v, 191v); 1472 z wyroku w sporze między Stanisławem i Andrzejem Przecławskimi a braćmi Chwała z Wargowa o jego testament: Stanisław i Andrzej z Przecławia mają się postarać u biskupa pozn. o erekcję 2 altarii w kat. pozn. i obsadzić je; gdy owe altarie zawakują, ma zostać prezentowany syn Josta, albo Jost ma wskazać nowego kandydata (ACC 55, 84v); 1475-76 Jost (Skórzewski z O; Chybski z O.) w sporze z Janem z → Ceradza Nowego (PZ 20 k. 12v, 39, 153); 1487 Andrzej i Walenty bracia przyrodni, siostrzeńcy [?] (sororini) zm. Jana Josta [po nieznanej z imienia siostrze?, a może jest ona ident. z Małgorzatą → wyżej] (PZ 21, 128v); 1493 Filip wspomn. jako zm.; wd. po nim Katarzyna (PZ 22, 216v).

1472 Andrzej syn zm. Mik. Chybskiego [z O.; dziedzic także w Skórzewie i Pawłowicach k. Poznania → Chyby] sprzedaje Jakubowi Orzeszkowskiemu swoje części po ojcu w O. za 110 grz. (PG 8, 153).

1479-82 Adam, 1479-1510 Szczepan (Stephanus) zw. Mniszek i 1479 Ota oraz 1494 Barbara Ociescy [dzieci Filipa]: 1479 ciż braci rodz. w sporze z Aleksandrem [Skórą] z. Gaju; w ich imieniu występuje [stryj] Jost (PZ 20, 72); 1482 Adam zapisuje ż. Małgorzacie [Bytkowskiej] po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 cz. w O. (PG 9, 153); 1485 Szczepan wraz z Urielem swoim bratankiem (nepos) w sporze z Aleksandrem [Skórą] z – Gaju [Obornickim] (PZ 21, 9v); 1489 Szczepan całą cz. placu i dworu w O., które ma z działów z braćmi rodz., wymienia z Małgorzatą wd. po swoim bracie Adamie na 2 staje roli k. (ante) O. przy drodze do Poznania i dopłatę 6 grz. (PG 10, 117v); 1493 Szczepan zapisuje ż. Barbarze po 100 zł węg. posagu i wiana na swojej 1/2 w O. (PG 10, 193v); 1493 Małgorzata wd. po Adamie wraz z s. Urielem jest winna Wojc. Pawłowskiemu [szwagrowi zm. męża; mężowi jego siostry Barbary → niżej] 13 i 12 grz. szer. półgr (PZ 22, 23v); 1494 Szczepan → niżej: Uriel; 1494 Szczepan kwituje Stan. Otuskiego stryja swojej ż. Barbary ze 100 zł węg. jej posagu (PG 59, 80); 1494 tejże Barbarze mąż Wojc. Pawłowski zapisuje po 30 grz. posagu i wiana (PG 7, 13); 1503 Szczepan wydzierżawia do 1507 Piotrowi Ocieskiemu [bratu stryj.] 1/4 swoich dóbr w O. pod zakładem 20 grz. (PG 64, 116); 1510 tenże Szczepan zw. Mniszek → niżej: areał; 1512 Małg. Bytkowska wd. po tymże Adamie kwituje Hieronima Lubaskiego z zapłaty 40 grz. z sumy 80 grz., za którą to sumę Hieronim zobowiązał się zrezygnować z 1/2 Golcza (PG 68, 220v).

1485-1500 (zm. a. 1509) Uriel Ocieski, syn Adama: 1485, 1493 tenże → wyżej; 1494 tenże kwituje stryja Szczepana z 6 zł długu (PG 59, 83v); 1495 tenże wraz z matką Małgorzatą pozwani przez Wojc. Pawłowskiego o 12 grz. szer. półgr długu (PG 59, 103); 1500 tenże w sporze z Andrzejem Bylęckim wójtem w Krzyszkowie o napaść na dom Bylęckiego w Baranowie [k. Poznania], zabranie 17 ogierów i klaczy, 4 sztuk trzody, bydła rogatego, gęsi, kur oraz sprzętów domowych; straty szacowane są na 80 grz. (PG 62, 119v); 1508 tenże wspomn. jako zm.; wd. po nim Anna (PG 66, 22).

1488-1531 (zm. a. 1535) Jan zw. Bryl, 1488 – zm. a. 1538 Piotr (1516 wicewda pozn.), 1488 – zm. po 30 III 1516 Mikołaj (→ p. 6), 1488-1534 (zm. 1538) Rafał (Chwał – protoplasta małopolskiej linii Ocieskich; → p. 6), 1488 – zm. a. 1529 Maciej i 1488-1528 Stanisław (duchowny) Ociescy [h. Jastrzębiec] bracia rodz., ss. Jana Josta4W PSB 23, 514-515, oraz w haśle → Modrze bracia ci zostali uznani za ss. Macieja; zapewne na podstawie zapiski z 1522 (MS 4 nr 13136). Taką filiację przyjął także K. Hartleb (→ p. 7), s. 87. Rację ma jednak DwMat. 14417, 95, który uznaje ich za ss. Jana Josta, argumentując to w ten sposób, że jeden z braci został pomyłkowo wpisany jako ojciec, a o „Macieju z tego pokolenia w aktach sądowych wielkopolskich zupełnie głucho, natomiast Jan Jost występował często. Należy więc tu zaufać raczej świadectwu ksiąg ziemskich poznańskich”. Ojcostwo Jana Josta potwierdza ponadto zapiska z 1488 (→ p. 3): 1488 Mikołaj, Jan, Chwał, Piotr, Maciej i Stanisław bracia radz., ss. zm. Josta w sporze z Maciejem, Andrzejem, Janem i Wojciechem braćmi rodz., dziedzicami w Wargowie (PZ 21, 143); 1500 tenże Stanisław student w Krakowie → p. 6; 1508 star. gen. wlkp. nakłada wadium 60 grz. w sporze Piotra z Małgorzatą wd. po [bracie stryj.] Adamie [synu Filipa] (PG 65, 300v); 1508 wspomn. Małgorzata wd. po Adamie Ocieskim kwituje Jana i Piotra z 200 grz. posagu i wiana, które zm. mąż oprawił jej na 1/2 swoich części w O. (PG 66, 65); 1508 Anna wd. po Urielu Ocieskim kwituje Jana i Piotra z 25 grz. szer. gr, które wniosła [jako posag?] do O. (PG 66, 22); 1513 Mikołaj i [Jan] Bryl z O. występują jako stryjowie Wincentego i Macieja ss. zm. Andrzeja Skórzewskiego (PG 14, 415); 1513 Jan Bryl i Piotr zamieniają z Andrzejem Wargowskim folw. zw. Ujazd (Vyasth) między granicami wsi O. i Maniewo z dopłatą 140 grz. na 1/6 Wargowa (PG 14, 217v, dawniej k. 433); 1513 Piotr i Jan Bryl wymieniają z Janem Wargowskim 1 ł. soł. opust. w O. i dopłatę 140 grz. na 1/6 Wargowa (PG 14, 447 – czy zapiska ta dotyczy poprzedniej transakcji, czy może oznacza zamianę innej 1/6 Wargowa?); 1516 Jan Bryl i Piotr kupują od Jana Wargowskiego cz. Wargowa za 180 grz. (PG 15, 71); 1516 Stanisław kwituje Jana zw. Bryl i Piotra wicewdę pozn. z 200 zł, czyli części sumy zapisanej na dobrach król. Modrze (PG 69, 358); 1519 Jan Bryl i Piotr sprzedają z zastrz. pr. wykupu Szczepanowi (Stephanus) Gołaskiemu 1/2 Wargowa (PG 15, 282); 1519 Rafał całe cz. wsi O., Łodzia, Górka [k. Stęszewa], Sadowie i [król.] Modrze sprzedaje Janowi Brylowi i Piotrowi za 900 zł (PG 15, 282v); 1519 Jan Bryl i Piotr kwitują Rafała z sumy 116 grz. (PG 70, 46v); 1520 Jan Bryl i Piotr wydzierżawiają na 2 1. za 9 grz. czynszu rocznego od Szczepana Gołaskiego cz. Wargowa, którą mu wcześniej sprzedali z zastrz. pr. wykupu (PG 70, 308v); 1521 Rafał daje Janowi Brylowi i Piotrowi całe cz. wsi O., Łodzia, Górka i [król.] Modrze, które otrzymał od brata Stanisława pleb. w Niegowici [k. Bochni] (PG 15, 420); 1521 Jan Bryl i Piotr sprzedają z zastrz. pr. wykupu Tomaszowi Kiszewskiemu, mężowi c. Piotra – Barbary, całą wieś Łodzia za 400 zł (PG 15, 375); 1521 król Zygmunt zgadza się, aby Stanisław pleb. w Niegowici odstąpił bratu Rafałowi Ocieskiemu dz. wsi Cerekiew [w Małopolsce] i bachmistrzowi bocheńskiemu swoje dobra dziedz. O., Łodzia, Górka i [król.] → Modrze (MS 4 nr 3915); 1522 król Zygmunt daje zgodę Andrzejowi Jaktorowskiemu [z Jaktorowa w pow. kcyn.] na wykup [król.] wsi Modrze i m. Żmij z rąk Piotra, [Jana] Bryla, Chwała [= Rafała] i Stan. Ocieskich braci rodz., ss. zm. Macieja [recte: Jana Josta!] (MS 4 nr 13136); 1528 Jan Bryl całe cz. wsi Łodzia, Góra, Górka, Sadowie, Wargowo i O. daje braciom Rafałowi, Piotrowi i Stanisławowi, a także Janowi i Mikołajowi ss. swojego zm. brata Macieja (PG 16, 260v); 1531 Jan Bryl i Piotr → niżej: Jan i Mikołaj; 1534 Rafał sprzedaje Tomaszowi Kiszewskiemu za 1000 zł całe cz. w O. i Wargowie, czyli te, które przypadły mu po śmierci brata Jana zw. Bryl, jak i te, które otrzymał od brata Stanisława pleb. w Niegowici (PG 16, 637v);

1496-1528 tenże Jan (PG 70, 115): 1496 tenże poręcza za Szczepana (Stephanus) i Sędziwoja Gołaskich (PG 59, 86v); 1510 tenże Jan Bryl świadkiem cudów, które działy się na pograniczu Gostynia i Drzęczewa: Jan Bryl zaświadcza, że widział, jak ożył topielec, a Mac. Gostyński odzyskał władzę w rękach za przyczyną NMP; ponadto Jakub, syn tegoż Bryla, jako dziecko utopił się w źródle, ale ożył, gdy po wyciągnięciu go z wody złożono ślub [ku czci NMP] (AC 2 nr 1666); 1518 tenże → Najdakowskie; 1519 tenże kwitowany przez króla z zarządu stwem kośc. po śmierci brata Mikołaja (MS 4 nr 3059); 1523 tenże występuje jako stryj małoletniego Łukasza Chybskiego, s. zm. Andrzeja i Agnieszki Chybskiej [obecnie] ż. Jerzego Kiebłowskiego (PG 15 k. 519v, 520); 1528 tenże zapisuje z zastrz. pr. wykupu swoim ss. naturalnym Piotrowi i Mikołajowi na całych cz. wsi Łodzia, Góra i Górka oraz Sadowie: a) 100 zł na wspomn. częściach, które posiada na mocy działów z bratem Piotrem oraz bratankami Janem i Mikołajem synami zm. Macieja, a więc na częściach, które już wcześniej sprzedał z zastrz. pr. wykupu wspomn. ss. naturalnym za 2400 zł (PG 16, 260), b) 40 zł (PZ 24, 74 – tutaj ss. określeni jako legitimi!); 1528 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi Ocieskiemu pisarzowi ziemskiemu krak. [swojemu bratankowi, s. Rafała] za 200 zł całe cz. O., które posiada na mocy wspomn. działów (PG 16, 260v);

1497 – zm. a. 1538 tenże Piotr (BR 176, 93v; Cystersi Obra 51, 250, dawniej B 3, 250): 1497 tenże otrzymuje od króla pr. do dóbr skonfiskowanych w Wlkp. Jakubowi Goruńskiemu i Wojc. Gołaskiemu z powodu niestawienia się na posp. ruszenie (Posp. Rusz. nr 182; MS 2 nr 801); 1503 tenże → wyżej: Adam, Szczepan i Ota; 1509 Mik. [Skóra] Obornicki zobowiązuje się zapłacić temuż Piotrowi i archidiakonowi [pozn.] Janowi Sławieńskiemu 10 kóp szer. półgr (ACC 86, 108v); 1518 tenże poborca ceł międz., bab. i kiebłowskich rozlicza się z dochodów z 1. 1513-18; powinien zapłacić królowi 218 zł 14 gr (MS 4 nr 11776); 1518 tenże uzyskuje zgodę króla Zygmunta na dożywotnie trzymanie tenuty wsi Modrze (MS 4 nr 2659); 1518 tenże kupuje od Wojciecha i Mikołaja z Bylina całą cz. Gołębowa (PG 15, 188); 1519 tenże poborca cła międz. (MS 4 nr 3068); 1519 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. Mik. Wierzbieńskiego [zapewne z Wierzbna k. Międzychodu?] po 150 grz. posagu i wiana na całej cz. O. i na Gołębowie (PG 15, 277); 1520 tenże z O., zwolniony z osobistego udziału w wyprawie wojennej z powodu choroby, ma wystawić 2 uzbrojonych konnych (MS 4 nr 3508); 1520 tenże → niżej: Mikołaj, Barbara i Filip; 1524 tenże mianowany poborcą cła w Poznaniu i Kaliszu (MS 4 nr 4464); 1529 tenże sprzedaje Andrzejowi Grodzieńskiemu całe cz. dziedz. wsi Łodzia os., Góra, Górka i Sadowie opust. za 750 grz. (PG 16, 307); 1530 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu swojemu krewnemu (nepos) Filipowi Ocieskiemu [s. brata stryj. Szczepana] 1 kopę [gr czynszu] od sumy 20 grz. zapisanych na O. (PZ 24, 80v); 1536 tenże płaci wspomn. Filipowi Ocieskiemu swojemu bratankowi [stryj.] 20 grz. z racji użytkowania dóbr ojczystych wspomn. Filipa (PG 76, 15v); 1536 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Mik. Trzebieńskiego5Być może mamy do czynienia z pomyłką pisarza i chodzi tutaj o Kat. Wierzbieńską po 600 zł posagu i wiana na 1/2 swoich wsi O. i Gołębowo (PG 17, 35v); 1536 tenże Piotr sprzedaje: a) swojemu zięciowi (gener) Tomaszowi Kiszewskiemu [mężowi c. Barbary] za 700 zł pol. 5 ł. opust. i 2 1/4 ł. os. w O., b) swojemu wnukowi Adamowi Kiszewskiemu s. Tomasza swoją cz. folwarku w Wargowie wraz z częściami łąki zestawem nal. do folw. [za ile?] (PG 17, 35); 1537 tenże wspomn. jako zm. (PG 17, 107).

1508 Adam i 1508 Elżbieta małoletnie dzieci zm. Uriela Ocieskiego: 1508 ciż, w towarzystwie stryjów Szczepana Ocieskiego i Mik. Skórzewskiego oraz wujów Jana i Stan. Wielżyńskich, sprzedają Janowi [Brylowi] i Piotrowi Ocieskim całą cz. O. za 140 grz. (PG 14, 22).

1509-12 Adam syn Wacława Ocieskiego: 1509 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Benedykta Zajączkowskiego wójta w Obornikach 2 ł. roli os. w Uścikowie w pow. pozn. za 20 grz. (PG 14, 79, dawniej s. 156); 1512 tenże, w towarzystwie stryja Piotra Kurskiego i wuja Jana Bytkowskiego, sprzedaje z zastrz. pr. odkupu za 20 grz. Janowi Brylowi Ocieskiemu 2 ł. roli w Uścikowie, które otrzymał od Benedykta Zajączkowskiego (PZ 24, 23v).

1510 Jakub [małol.] syn Jana Bryla Ocieskiego → wyżej: Jan Bryl.

1516 Maciej syn Mac. Ocieskiego → p. 6: studenci.

1520 Mikołaj, 1520 Barbara i 1530-36 Filip dzieci zm. Szczepana Ocieskiego zw. Mniszek: 1520 Mikołaj i Barbara (w towarzystwie stryja Mac. Zielątkowskiego i wuja Mac. Otuskiego) sprzedają Piotrowi Ocieskiemu [bratu stryj. ich ojca] swoją cz. po ojcu i matce w O. za 150 grz. (PZ 24, 47v); 1530, 1536 Filip → wyżej: Piotr.

1521 na O. ciąży 1 grz. czynszu rocznego na rzecz magistra szkoły przy kościele par. w Szamotułach (ACC 96, 202-204).

1521-42 Barbara, 1530-58 Katarzyna i 1537-42 Itamiła cc. Piotra Ocieskiego; 1521-22 mąż Tomasz Kiszewski zapisuje Barbarze posag i wiano: 1521 po 400 zł (PG 15, 375), 1522 po 500 zł (PG 15, 483); 1530 mąż Mac. Ujejski zapisuje Katarzynie po 500 zł posagu i wiana (PG 16, 328); 1537 Katarzyna wd. po Piotrze Ocieskim daje swoim cc. Barbarze ż. Tomasza Kiszewskiego, Kat. Ujejskiej i Itamile Zielęckiej [z Zielęcina w pow. kośc.] swoją oprawę, którą ma na Gołębowie; Barbara daje siostrom Katarzynie i Itamile swoją cz. po ojcu w Gołębowie w zamian za ich części w Wargowie (PG 17, 107-107v); 1538 Kat. Trzebieńska daje swoim cc. Katarzynie ż. Mac. Ujejskiego i Itamile ż. Piotra Zielęckiego 400 zł swojego posagu, który zm. mąż Piotr oprawił jej na O. (PG 17, 166v); 1540 Barbarze ż. Tomasza Kiszewskiego matka Katarzyna daje 200 zł z reszty [swojego] posagu opisanego na O. (PG 17, 360v); 1542 siostry są kwitowane przez Jana s. zm. Mac. Ocieskiego z sumy 30 grz. (PG 84, 133); 1558 Katarzyna swoją cz. w O. i majątek po matce i ojcu daje mężowi Mac. Ujejskiemu czyli (sive) Wąbiewskiemu (PG 19, 575, dawniej k. 659).

1528-42 Jan i 1528-31 Mik. Ociescy, ss. zm. Macieja: 1528 → wyżej: Jan Bryl; 1530 ciż sprzedają Andrzejowi Grudzińskiemu [z → Grodnej k. Rogoźna] całe cz. wsi Łodzia os., Góra, Górka i Sadowie opust. za 400 grz. (PG 16, 379v); 1531 ciż sprzedają Tomaszowi Kiszewskiemu [mężowi swojej stryj. siostry Barbary] za 300 grz. całą cz. po ojcu w O. przypadłą im w dziale ze stryjami Janem Brylem i Piotrem oraz spadek, który przypadnie im w O. i Wargowie po śmierci Jana Bryla (PG 16, 391v); 1542 tenże Jan → wyżej: Katarzyna, Barbara i Itamiła.

1528-30 Piotr i 1528-30 Mik. Ociescy ss. Jana Bryla Ocieskiego: 1528 ciż naturalni synowie → Jana Bryla; 1530 temuż Piotrowi Andrzej Grodzieński jest winien 27 zł (PG 74, 526-526v); 1530 ciż kwitują Andrzeja Grudzińskiego z 500 zł, za którą to sumę ich ojciec Jan Bryl sprzedał z zastrz. pr. wykupu wspomn. Andrzejowi części wsi Łodzia, Góra, Górka i Sadowie (PG 74, 526v); 1530 Mikołaj małol. syn Jana Bryla, a brat Piotra (PG 74, 526v).

1536-53 Adam i 1553-77 Jan Kiszewscy bracia radz., ss. Tomasza, wnukowie Piotra Ocieskiego: 1536 tenże Adam → wyżej: Piotr; 1553 O. nal. do tychże braci oraz do Mac. Wąbiewskiego (PWc 1, 193v); 1577 tenże Jan płaci pobór → niżej.

1536 Małgorzata c. Jana Ocieskiego [syna Macieja, a wnuka Jana Josta] i Anny Szczytnickiej (PG 76, 292v).

1580 Andrzej Objezierski z O. [kupił O. a. 1579 od Jana Kiszewskiego (DwMat. 14417, 20)] płaci pobór → niżej.

1594 działy Objezierskich; Stanisław otrzymuje m. in. O. (PG 658, 618v).

Areał: 1423 → p. 5; 1508 par. O. płaci pobór (ASK I 3, 13); 1510 w N. 21 ł.! (LBP 47); 1510 w N. 20 ł. kmiecych, 4 ł. soł. opust., 2 ł. oddane plebanowi (mansi plebanie appropriati): Jan Bryl [Ocieski] posiada 6 ł. os., 4 ł. opust. i 1 ł. soł. – wszystkie są uprawiane przez kmieci; Piotr [Ocieski] posiada 1 ł. os., 3 ł. opust. i 1 ł. soł. – wszystkie ł. uprawia; Szczepan Mniszek posiada 3 ł. os., 1 1/2 ł. opust. i 1 ł. soł., na którym [sam?] rezyduje (LBP 80); 1563 O. płaci pobór od 5 ł. i 1 karczmy dor. (ASK I 5, 227v); 1577 pobór płaci Jan Kiszewski (ASK I 5, 694v); 1580 Andrzej Objezierski płaci pobór od 2 1/2 ł., 1 zagr., 3 kom. (ŹD 23).

Mieszkańcy: 1536 rataj Gołąb (PG 17, 35).

4. 1414 szl. Iwan Sobocki sołtys w O. zapisuje wikariuszom [wiecz.] w kat. pozn. 1 grz. czynszu rocznego wraz z sumą główną 10 grz. szer. półgr na sołectwie w O. (Wp. 7 nr 744); 1510 w O. 4 ł. soł. opust. → p. 3: areał.

5. 1423 dzies. z O. nal. do uposażenia prebendy „Jaszkowo” w kat. pozn.; z 20 ł. płacą po 2 ćw. pszenicy, żyta i owsa oraz po 6 gr (LBP 48).

1510 dla Stan. Borka kanonika kat. pozn. (prebenda „Jaszkowo”) płacona jest dzies. z O.: z łanów opust. i os. (→ p. 3: areał) – snopowa, a z 4 ł. soł. – po wiardunku (LBP 80; ale LBP 47, mówi o dzies. snopowej z 21 ł.).

1510 do par. O. należą O. i Ocieszynko; w O. kościół par. pod wezwaniem NMP patronatu dziedziców z O. (LBP 80).

1545 kapłan (presbiter) Jakub instytuowany na plebana w O. (AE VIII 399).

6. 1377 (27 IV) wspomn. zm. kanonik pozn. Gosław z O. (BulPol. 2 nr 2391).

1488-1528 Stan. Ocieski syn Jana Josta, pleb. w Niegowici [k. Bochni] → p. 3.

1488-1538 Rafał Ocieski, syn Jana Josta z O., protoplasta małopolskiej linii Ocieskich (Wrzępia k. Bochni), h. Jastrzębiec: 1517-38 bachmistrz żup bocheńskich (PSB 23, 515; DwMat. 14417, 97-98): 1488-1534 → p. 3.

1501 – zm. 12 V 1563 Jan Ocieski syn Rafała: 1516 student w Krakowie (AS 2, 170); 1518 bakałarz sztuk; ochmistrz królowej, pisarz ziemski krak. 1527-43, podkom. krak. 1543-63, kaszt. zawichojski 1545, star. sądecki 1547-61, kaszt. biecki 1547-50, burgrabia krak. 1547-54, podkanclerzy kor. 1550-52, kanclerz kor. 1552-63, star. gen. krak. 1553-63, star. oświęcimski, wojnicki i samborski (UDR IV/2; UDR X; PSB 23, 507-513; DwMat. 14417, 98-101; A. Sucheni-Grabowska, Badania nad elitą władzy w latach 1551-1562, w: Społeczeństwo staropolskie, t. 1, Warszawa 1976, szczególnie tabl. 3 – wykaz urzędów, godności i dochodów z dóbr domeny ziemskiej; taż, Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. I: Geneza egzekucji dóbr, Wrocław 1974, według indeksu); 1528 tenże → p. 3: Jan Bryl.

1501 Wojc. Ocieski [czy mieszcz. pozn.?] spłaca Benedyktowi naturalnemu synowi pana Grzegorza [brak nazwiska, może chodzi tu o mieszcz. pozn.] 2 grz. czynszu wraz z sumą główną (SBP s. 289, nr 37).

1508 – zm. po 30 III 1516 Mik. Ocieski, syn Jana Josta: 1507-16 koniuszy nadw., 1509 star. kośc., 1511 star. pyzdr. (UDR X; G.Star. 78; PSB 23, 514-515): 1488-1513 → p. 3; 1508-12 tenże otrzymuje zgodę króla Zygmunta na wykupienie z rąk Anny i Zofii sióstr zm. Sędziwoja Będlewskiego [król.] wsi Modrze i m. Żmij za 1200 zł (MS 4 nr 1712, 1818, 8685, 8743, 8748, 8823); 1509-16 tenże star. kośc. → Kościan – starostwo, p. 3; 1510 tenże star. kośc. i koniuszy król. otrzymuje cz. wójtostwa w Wieluniu, a także zgodę na jej zastawienie (MS 4 nr 9544, 9559); 1510-12 tenże starosta kośc., pyzdr. i kon. kupuje od Mik. Kluczewskiego wieś Łodzia wraz z łąkami i pr. wyrębu drzew w lesie nal. do Będlewa, a także Sadowie, Górę i Górkę za 800 grz. (KoścG 6, 140v; PG 14, 186, dawniej k. 370); 1511 tenże star. kośc. i koniuszy król. otrzymuje zgodę od króla Zygmunta na wykupienie tenuty pyzdr. z rąk potomków [zm.] Dawida Dłuskiego starosty kon. i tenutariusza pyzdr. za 1000 zł, które tenże Mikołaj ma zapisane na dobrach król. w mieście i zamku Konin (MS 4 nr 1079); 1511 tenże star. kośc. i kon. kupuje od szl. [?] Bernarda Najdaka [z → Kurzej Góry] 2 ł. folw. zw. Pianowo i 2 ł. zw. Szyba na przedm. Kościana za 30 grz., → Najdaka Folwark (PG 14, 266); 1513 temuż Jan Kluczewski odstępuje pr. bliższości do Łodzi odziedziczone po [zm.] bracie Mikołaju, a tenże koniuszy król zwraca wspomn. Janowi pr. bliższości do Łodzi, Góry i Górki oraz Sadowie (MS 4 nr 10385, 10395).

Studenci z O. w Krakowie: 1500 Stanisław Jost, 1516 Maciej syn Mac. Ocieskiego, 1516 Jan Ocieski [syn Rafała] (AS 2 s. 62, 167, 170).

7. K. Hartleb, Z Ocieszyna Ociescy herbu Jastrzębiec, „Miesięcznik Heraldyczny” 6, 1913, s. 86-93, 121-125, 162-169 (na s. 168 tablica genealogiczna, która w pierwszych pokoleniach różni się znacznie od zestawionej przez nas).

8. Z O. pochodzą 2 skarby srebrne: z ok. 1000 i 1002 (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa 1959, nr 88, 89).

Uwaga: K 3, 9, podaje, iż O. nazywało się dawniej Parczewo. Zapiska, na którą się powołuje, nie mówi o O., ale jedynie o zaroślach zw. Parczewo k. O. (PZ 3, 12). W Objezierzu, które sąsiaduje z O., występują łąki zw. Parczawy (1541: PZ 31, 3v) i las o tej nazwie (1553 → p. 2).

1 K 2, 532, podaje, że O. należało do par. Objezierze. Jednak znane nam źródła nie potwierdzają tej informacji.

2 J. Bieniak, Krąg rodzinny wojewody kaliskiego Beniamina z Kołdrębia, w: Personae, colligationes, facta [księga pamiątkowa K. Jasińskiego], Toruń 1991, s. 115-116, twierdzi, że nastąpiła tutaj pomyłka kopisty i imię to należy czytać jako: Niemierza. Wskazuje ono na Grochołów, w których rękach pozostawało na przełomie XIV i XV w. sąsiadujące z O. Objezierze. Niemierza z O. miałby być – wg J. Bieniaka – bratem Mikołaja z Obrzycka. Mikołaj był z kolei pierwszym mężem Wichny z Sierakowa (potem ż. wojewody Beniamina z Kołdrębia), a dziadem Wincentego z Obrzycka.

3 O nim zob. też. I. Skierska, Oficjalat kaliski w XV wieku, „Rocznik Kaliski” 25, 1995, aneks I.

4 W PSB 23, 514-515, oraz w haśle → Modrze bracia ci zostali uznani za ss. Macieja; zapewne na podstawie zapiski z 1522 (MS 4 nr 13136). Taką filiację przyjął także K. Hartleb (→ p. 7), s. 87. Rację ma jednak DwMat. 14417, 95, który uznaje ich za ss. Jana Josta, argumentując to w ten sposób, że jeden z braci został pomyłkowo wpisany jako ojciec, a o „Macieju z tego pokolenia w aktach sądowych wielkopolskich zupełnie głucho, natomiast Jan Jost występował często. Należy więc tu zaufać raczej świadectwu ksiąg ziemskich poznańskich”. Ojcostwo Jana Josta potwierdza ponadto zapiska z 1488 (→ p. 3).

5 Być może mamy do czynienia z pomyłką pisarza i chodzi tutaj o Kat. Wierzbieńską.