1284 kop. 1521 Othuze (Wp. 1 nr 546), 1284 kop. Otuze (MS 4 suppl. nr 63), 1387 or. de Hotusze (WR 1 nr 33), 1389 na Otuszu (Lek. 1 nr 520), 1391 de Otusze (WR 1 nr 246), 1395 de Otusza (Lek. 1 nr 2024), 1396 Otusze (Lek. 2 nr 1910), 1398 de Otussze, de Othusze, de Othusza (WR 1 nr 381; WR 3 nr 101; Lek. 1 nr 2586), 1399 [nazwisko:] Ottulsky!, Otulsky! (Lek. 2 nr2367), 1401 Otusche (Wp. 5 nr 19), 1402 de Othuse (KP nr 985), 1404 de Othuska! (KP nr 2076), 1411 Otulę! (WR 1 nr 841), 1418 Otusz (PZ 5, 98), 1419 Otusch (PZ5, 138), 1424 Othus (PZ7, 147v), 1426 Othusz (PZ 8, 96), 1435 [dopełniacz:] Othuscha (PG 1, 90), 1440 in Othuscha (AC 2 nr 1082), 1443 Ostusch! (PZ 14, 251v), 1444 Othusch (PG 2, 21v), 1445 de Othuschi! (PZ 15, 69), 1445 Otthusch, Ottusch (PG 2 k. 84, 123v), 1446 Othvs (CP 5 nr 1), 1476 Othuss (PZ20, 48), 1478 Otuschs (PG58, 72v), 1515 Othvsch (PZ 24, 35v), 4 km na E od Buku.

1. 1444 n. pow. pozn. (PG 2, 21v); 1508 n. par. Niepruszewo (ASK I 3, 12v).

2. 1401 Mikołaj, Tomasz i Jan dziedzice z O. zawierają ugodę z Wojc. [Jastrzębcem] biskupem pozn. o rozgraniczenie O. z dobrami bpimi Buk i Dowieżyn; w rozgraniczeniu wymieniono kopiec gran. na wyspie pośrodku stawu k. O., kopiec ten dzieli wspomn. staw: 1/2 nal. do bpa, a 1/2 do O. (Wp. 5 nr 19); 1426 jezioro w O. → p. 3A; 1434 (kop. XVIII w.) rozgraniczenie między Bukiem i Dowieżynem bpa pozn. Stan. [Ciołka] a O. nal. do Jana młodszego, Jana Ciesielskiego i Mik. Otuskiego: gran. ma przebiegać od ostrowa (insula) położonego ponad drogą biegnącą nad wierzchowiskiem stawu zw. Poznańskie Koryte (na s. 37 – Poznańskie Krzyże) aż do ostatniego wielkiego kopca [gran.] usypanego w kierunku „[w?]schodniej drogi” (CP 378 s. 27-29, 37); 1509 [mieszkańcy] wsi kap. pozn. Skrzynki skarżą się na pana [Macieja?] Otuskiego, że w zamian za używanie pastwisk [w O.] zmusza ich do orania swoich ról [w O.], raz bądź dwa razy w roku (CP 111, 29v); 1531 O. graniczy ze Skrzynkami, Cieślami, Tomicami i Lisówkami (CP 111, 127); 1570 w rozgraniczeniu wsi Dowieżyn i Jeziorki wymieniono m. in. kopiec węgielny wsi O., Dąbrowa opust. i Dowieżyn (KoścZ 62, 439v-440v); 1600 Chrząszczka płosa między O. i Wysoczką, 1777 błoto Chrząszczka k. O. (K 2, 88 – cytowanych aktów nie odnaleziono).

3. Własn. szlach. 3A. 1284 Tomisław z Szamotuł posiada m. in. O. → p. 4.

1387 Jan Jadwiżyc (Jadviszicz) z O., śwd. (WR 1 nr 33; Lek. 1 nr 264).

1391 Wincenty (Więceniec) Otuski (WR 1 nr 109):

1391 tenże pozywa Tomasza z Więckowie o rzekome okradzenie Łękomira [z Niegolewa] (WR 1 nr 282);

1392 tenże pozwany przez Mścigniewa Brodziszewskiego [z Brodziszewa i Grodziszczka] o 5 grz. (Lek. 1 nr 1210).

1394-1406 Dzierżka z O. [i z Uścięcic, Kozłowa (KP nr 2434, 2477, 2478)]: 1394 taż i Jarosława z Tarnowa; sąd uznaje ich pr. do [połowy?] 1 1/2 ł. (circa 1 1/2 dimidium mansum) w Uścięcicach wbrew roszczeniom Butki [z Uścięcic?] Otuskiej [ż. Jana Otuskiego] (Lek. 1 nr 1859); 1395 taż i jej syn Jan Szram winni są mieszczaninowi pozn. Maciejowi 1 1/2 grz. (Lek. 1 nr2024); 1398 taż → niżej: Mikołaj, Jan i Tomasz; 1406 taż w sporze z Kat. Rojewa [Rojkową] z Dupiewca o posag [?] (dotalicium! [zamiast: dos]) matki (KP nr 2690).

1391-1401 Mikołaj, 1394-1418, zm. a. 1421? Jan Szram i 1397-1407 Tomasz z O., Otuscy, ss. Dzierżki z O., h. Nałęcz (Lek. 2 nr 1920; WR 1 nr 395, 375, 503, 531, 596, 676, 841, 856; WR3nr 33, 101, 344, 635): 1391 tenże Mikołaj śwd. (WR 1 nr 246); 1401 ciż bracia → p. 2; 1397-1405 tenże Tomasz śwd. (WR 1 nr 345; WR 3 nr 288); 1398 star. [gen. wlkp.] wyrokuje w sporze tegoż Jana z Bieniaszkiem [skąd?]: Bieniaszek ma spłacić Dzierżce i jej synowi temuż Tomaszowi 150 grz., zaś tenże Jan jest winien Bieniaszkowi 1 1/2 grz. pod groźbą wwiązania w O. (Lek. 1 nr2604); 1407 ciż Jan i Tomasz z O. w procesie o naganę szlachectwa Dziersława Odoja z Więckowie występują [z rodu macierzystego naganionego] o zawołaniu „Nałęcz jezioro” (de proclamacione N.: MHP 82; ZSW nr 1144; → Nałęcz jezioro);

1394 tenże Jan Szram w sporze z Dobiesławem z Trzcielina o dziedz. Gorszewice (Lek. 1 nr 1945); 1394 Butka ż. tegoż Jana, 1395 tenże Jan → wyżej: Dzierżka z O.; 1398 tenże Jan ma być poręczycielem Budziwoja [z Jeleńczewa i → Bielewa], a 1400 tenże pozwany przez Wojc. Radwankowskiego o 10 grz. szkody z tytułu [zapewne tej poręki]; w sądzie zastępuje go Dziersław Jeleńczewski (Lek. 2 nr 2170; KP nr 206); 1398 tenże Jan w sporze z kmieciem Janem Bykiem z Komornik [k. Poznania] (Lek. 1 nr 2586); 1399 tenże Jan pozwany przez Wincentego z Łęk Wielkich: o 10 grz. i 2 grz. [szkody?], o 10 grz. posagu (dotalicium!) swojej żony oraz o 2 grz. (Lek. 2 nr 2283, 2367, 2377); 1401-02 tenże Jan i jego ż. Butka w sporze z Agnieszką i Jadwigą siostrami z Witkowie i Cieśli o 50 grz. posagu (dos) babki tegoż Jana (KP nr 797, 985); 1402 tenże Jan w sporze z Piotrkiem [synem Sierpa] Ciesielskim o [kmiecia] Piotrka (WR 1 nr 538); 1404 tenże Jan dz. w O. jest winien Prędocie z Wierzei 40 grz. z tytułu wiana (dotalicium) [żony Prędoty?¹Może chodzi tutaj o Butkę, wspomn. w 1428 jako siostra Mik. Otuskiego syna Jana Szrama (→ p. 3A: Mikołaj i Wojciech)] (KP nr 2076); 1405 tenże Jan w sporze z Mik. Kozielskim [z Kozielska, w ow. kcyń.] (KP nr 2255); 1411 tenże Jan przedstawia w sądzie dok. nabycia (litera resignatoria) 1/6 O.; nikt nie zgłosił pr. bliższości (PZ 3, 162); 1412 tenże Jan ma stawić w sądzie Jana z Lipnicy w sporze z Małgorzatą z Kozielska o 1/6 dziedz. O. (PZ 3, 167v); 1414 tenże Jan pozwany przez Butkę [skąd?, czyżby to jego córka?] o zabranie 20 grz. w bydle i pieniądzach (WR 1 nr 857); 1419 tenże Jan w sporze z Wincentym z Wysoczki i Piotrem z Cieśli o 50 grz. i 8 gr (PZ5, 138); 1419 [zapewne] tenże Jan → niżej: Małgorzata; 1420 Anna z Kozłowa ż. tegoż [zm.?] Jana → niżej: Mikołaj i Wojciech.

1396 czwarta cz. O. [sens zapiski niejasny; niewątpliwie O. był podzielony] (Lek. 2 nr 1901).

1398 Stawisza (Stauissa) [z Raciborowa k. Koźmina w pow. pyzdr.] i z O., śwd. (WR 1 nr 381).

1418 Wierzbięta z Tuczęp, Bodzęta Niewierski i Mik. Chomęcki poręczają, że nie naruszą (non debent deperdere) 230 grz., 2 stogów żyta o wartości 18 grz. oraz 1/2 O. aż do odbycia roków generalnych w Poznaniu (PZ 5, 98v).

1419-20 Małgorzata z O., ż. Jana Iwieńskiego [z → Iwna]: 1419 Wierzbięta z Rozbitka świadczy, że taż odstępuje 1/2 O. Janowi [zapewne Szramowi Otuskiemu], bowiem zajął jej wiano („jej usiadł na jej wienie”; WR 1 nr 968); 1420 [zapewne] taż w sporze ze swoim synem Mikołajem z Tomic²KR 8, 17, podaje pod 1434, że Jan i Gniewomir z Grodziszczka pozywali Mik. Tomickiego, którego matką była Małgorzata z O. Jednakże w cytowanym źródle (PZ 12, 176) Małgorzata nie występuje; Małgorzata ma zachować w całości dobra, które posiada [w O.?], za co poręcza jej mąż Jan Iwieński (PZ 6, 84).

1420-53 Mikołaj, 1420-24, zm. a. 1427 Wojc. Szram, i 1428 Butka z O., Otuscy [h. Nałęcz], dzieci Jana Szrama Otuskiego i Butki (WR 3 nr 1181): 1420 sędziowie wyrokują w sporze tychże i Anny z Kozłowa [k. Buku, drugiej] ż. Jana [Szrama] z O.: zasiewy [w O.?] mają przypaść tymże Wojciechowi i Mikołajowi, a zasiewy w Kozłowie – [ich macosze] Annie; zboże znajdujące się w stogach w O. (po 1/2) oraz trzoda i bydło w O. i Kozłowie mają być podzielone; Anna ma ponadto zaprzysiąc, że „nie pobrała pierścieńcew ani kowania” [biżuterii] matki tychże Wojciecha i Mikołaja [w zapisce też informacje o innych, niezbyt jasnych, rozliczeniach między stronami] (WR 1 nr 1055); 1422-24 ciż toczą procesy z Tomisławą, Dorotą i Jadwigą swoimi przyrodnimi siostrami: 1422 Miroszek z Więckowie i Mik. Siekierka [z Siekierek] wicepodsędek [pozn. 1408, 1412-24, wicepodsęd. kośc. 1423 (GUrz. nr C 818, 1010, 1013)] zeznają, iż przed 3 l. dokonali działu [w O.] między tymże Wojciechem a jego ojcem Janem Szramem; sędziowie potwierdzają ten podział; 1424 ciż bracia mają oddać swojej macosze Annie z Kozłowa jej wiano (dotem alias vana) oraz zaspokoić roszczenia swoich sióstr; 1424 tenże Wojc. Szram płaci karę, gdyż przeszkadzał wspomn. siostrom w posiadaniu ich części [w O.] (non dedit ipsius possessionem), a temuż Mikołajowi sędziowie zakazują sprzedaży bądź niszczenia części jego sióstr w O. (WR 1 nr 1118, 1119; PZ 7 k. 31, 60v, 129v, 150); 1424 tenże Mikołaj pozywa tegoż Wojc. Szrama o część po rodzicach w O.; świadkowie dowodzą, iż tenże Wojciech w wyniku działu z ojcem Janem Szramem otrzymał w O. po rodzicach 3 ł. i nic więcej w O. nie posiada, a od ponad 3 l. nie niepokoił ojca o wiano swojej matki Butki; Mikołaj odstępuje od sporu i zobowiązuje się do zapłacenia temuż Wojciechowi 12 grz. gr pras. z tytułu działów (WR 1 nr 1183, 1185; PZ 7, 204); 1424 tenże Wojciech w sporze z Mikołajem ze Śliwna (PZ 7, 127v); 1424 tenże Wojc. Szram daje swoim poręczycielom Gniewomirowi, Janowi [Tamce] i Pawłowi z → Grodziszczka oraz Pawłowi z Pierska 3 ł. w O. (które trzyma Sędziwój) na sumę 70 grz. gr pras. (na k. 147v – 72 grz.); Jadwiga ż. tegoż Wojciecha nie ma przeszkadzać w zajęciu wymienionych łanów; jej oprawa (in suo dotalicio alias napossadze!) 40 grz. grpras. zostaje przeniesiona na 2 [inne] ł. w O. (PZ 7 k. 147v, 151v), 1426 od roszczeń wobec wspomn. łanów odstępuje tenże Mikołaj, brat już zmarłego tegoż Wojciecha (PZ 8, 106v); 1424 tenże Mikołaj w sporze z Jadwigą ż. tegoż Wojciecha o 2 ł. w O. (PZ 7, 190); 1424-28 tenże Mikołaj w sporze z Janem Tamką z Grodziszczka (PZ 8, 13v; PZ 10 k. 6v, 22); 1426 tenże Mikołaj w sporze z Piotrem z Ruśćca o porękę oraz o 2 ł. w O. (PZ 8 k. 78, 98); 1426 tenże Wojciech wspomn. jako zm. (PZ 8, 106v); 1428 sędziowie wyrokują: Jan Tarnka i jego brat Gniewomir mają posiadać [pr. łowienia] 6 więcierzami (gulgustra) na 1/2 jez. należącego do tegoż Mikołaja z O.; Jan i Gniewomir oraz ich kmiecie z 3 ł. [w O., por. wyżej, pod 1424] mają pr. łowienia tam ryb wędkami i sieciami oraz innymi narzędziami rybackimi, a kmiecie mają także pr. pławienia bydła i trzody; jeśli Jan Tarnka chciałby sprzedać lub darować wspomn. 3 ł. w O., może to uczynić, ale bez wymienionych pr. do korzystania z jeziora, które to prawa wrócą wtedy do tegoż Mikołaja (PZ 10, 41v); 1428-29 tenże Mikołaj w sporze z Mikołajem z Pożarowa i Parysem z Łubowa [k. Wronek]: 1428 tenże Mikołaj dowodzi przy pomocy świadków, że nie zajął po śmierci [swego brata] Wojciecha oraz po siostrze Butce i jej synu Wojciechu 40 grz. szer. gr i 10 grz. za konie ani nic innego; Mikołaj i Parys posiadali w O. ślad, który należał poprzednio do zm. Wojciecha (WR 1 nr 1502; PZ 10 k. 134v, 177); 1434 tenże → p. 2; 1434 tenże Mikołaj pozywa Grzegorza sołtysa [w O.?, raczej jednak w Kozłowie] o kradzież 6 koni, pierzyn oraz wozu na drodze k. wsi [O.?]; Wawrzyniec z Kozłowa, który poręczył [jako pan sołtysa?] za konie, pierzyny i wóz, maje zwrócić temuż Mikołajowi w ciągu 2 tygodni, ma tego dokonać wobec burgrabiego przed zamkiem w Poznaniu; Mikołaj natomiast ma więcej nie niepokoić Grzegorza i uwolnić go od zarzutów (PZ 12, 136); 1444 [tenże?] Mikołaj sprzedaje Janowi dz. w O. [zapewne Jan Otuski syn Świętosława] swoją cz. w O. za 300 grz. szer. półgr (PG 2, 21v); 1444 Agnieszka ż. [tegoż?] Mikołaja, w asystencji swojego ojca Jana Mleczki [ze Zborowa], zeznaje, że skasowała wobec [roszczeń] Jana Otuskiego [do tej cz. O.?] swoją oprawę po 50 grz. posagu i wiana na O.; mąż Mikołaj zapisał jej oprawę na innych dobrach [zapewne na innej cz. w O.] (PZ 15, 15); 1453 temuż Mikołajowi Jan Mleczko z Piotrkowic [k. Czempinia w pow. kośc. i ze Zborowa] jest winien 800 grz. szer. półgr. (KoścZ 14, 198v).

1422-24 Tomisława, 1422-24 Dorota i 1422-24 Jadwiga, siostry radz., cc. Jana Szrama Otuskiego [i Anny z Kozłowa], siostry przyrodnie Mikołaja i Wojc. Otuskich, → wyżej.

1425 Mirosław z O. w sporze z Mikołajem z Tomic [synem Małgorzaty z O.] (PZ 8, 18v).

1435 Przedpełk Mościc [ze Stęszewa] dz. w Koźminie daje Mik. Tomickiemu Mirosławki wraz z jez. Boruje, a w zamian otrzymuje 2 ł. w O. i 130 grz. (PG 1, 106v).

1438-68 Jan Otuski, z O. [który? Jan syn Świętosława czy Jan Ciesielski] (PZ 14, 49): 1438 Jan Otuski pozywa Wojciecha kmiecia [z O.] nal. Mik. Tomickiego o kradzież 2 koni i wozu (PZ 14, 40v); 1438 Jan z O. w sporze z Janem Ceradzkim (PZ 14, 49); 1440 Jan Otuski w sporze z Piotrem kmieciem ze Zborowa [poddanym Jana Mleczki] (PZ 14 k. 61, 78v); 1443-46 Jan z O. w sporach: 1443 z Małgorzatą wójtową z Buku o 10 grz., 1443-46 z Janem Cykowskim (PZ 14 k. 251v, 255;PZ15, 155v); 1444 Jan z O. w sporze z Mikołajem synem Hinczki niegdyś z Niepruszewa, obecnie sołtysem w Skrzynkach [k. Buku] i dz. w Sędzinku [k. Buku] (PZ 15, 24; PG 16, 172); 1444 Janusz Tader [Tarnowski, z Prochów i Tamowej k. Wolsztyna] zeznaje, że przy jego liście [dłużnym?] przywieszona jest pieczęć Jana Otuskiego (WR 1 nr 1617); 1445 Jan z O. jest winien Sędziwojowi Grzebienickiemu 80 grz. szer. półgr bez 3 grz. i 10 gr (PZ 15, 116); 1447-48 Jan Otuski w sporach: 1447 z Mikołajem ze Skrzynek, 1448 z Mikołajem synem Jana Mleczki [ze Zborowa] (PZ 16 k. 27, 221v); 1447-48 Jan Otuski w sporze z Janem Polickim: 1448 woźny sąd. zeznaje, że wwiązał tegoż Jana w 2 1/2 ł. os. w Górzycy [k. Międzyrzecza] oraz w 6 ł. os. i 2 ł. opust. w Policku należących do Jana Polickiego; Jan ma tam pobierać dochody z owych ł. aż do odebrania całej sumy długu (PZ 16 k. 37v, 131, 217); 1447-69 Jan Otuski występuje w sądzie w różnych sprawach (sędzia polubowny, reprezentant strony: PZ 16 k. 12-12v, 97v, 131; AR nr 139, 924; KoścZ 15, 331-332; PG 57, 26; WR 1 nr 1637, 1639; BR 176, 102v); 1448 Jan z O. → niżej: Mikołaj; 1462 Jan Otuski występuje jako wuj Anny i Doroty cc. zm. Wincentego z Grąbiewa (PG 6, 43v, dawniej k. 123v); 1468 Jan z O. poręcza wobec Mikołaja i Jana z Ceradza Nowego za Andrzeja z Ceradza Nowego i jego syna Jana (PG 57, 14v).

1434?, 1438-71 Jan z O., Otuski syn Świętosława, wicepodsędek 1442-48 w Poznaniu i 1445, 1448 w Kościanie, wicechorąży 1452-62, 1469-71 w Poznaniu i 1469 w Kościanie³Trudności w oddzieleniu go od Jan Ciesielskiego (Otuskiego) powodują, iż niejesteśmy pewni, czy wszystkie wzmianki o Janie jako wiceurzędniku dotyczą właśnie Jana syna Świętosława (→ Cieśle, p. 3: Jan, pod 1442). Tym bardziej, że jako wiceurzędnicy w Poznaniu występowali też bracia Jana Ciesielskiego: Stefan z Cieśli wicepodkom. 1472, a Mikołaj kan. koleg. NMP w Poznaniu jako wicesędzia 1490 (GUrz. nr C 1045, 1007) (GUrz. nr C 825, 828, 836, 1019, 1022, 1062; CP 381 nr 54, 56, 94; CP 382 nr 6) oraz jego bracia 1446 Wojciech i 1446 Michał Otuscy: 1434 [tenże?] Jan młodszy → p. 2; 1438 tenże Jan ręczy za Piotra Chraplewskiego (AR nr 139); 1443-46 tenże Jan jest winien Potencjanowi Słapowskiemu [z Dąbrówki]: 1443 22 grz. półgr, 1445 12 grz. półgr, 1446 75 grz. półgr, na którą to sumę Potencjan poręczył za niego wobec Mikołaja niegdyś z O. (PZ 14, 210; PZ 15 k. 69, 136v); 1444 [tenże?] Jan → wyżej: Mikołaj, Jan i Tomasz; 1446 ciż bracia Jan, Wojciech i Michał w sporze z Janem Tamką z Grodziszczka; w imieniu Tarnki występuje Jan z O. [zapewne Ciesielski] (PZ 15, 140); 1448 tenże Jan syn Świętosława daje Potencjanowi Słapowskiemu wwiązanie wił. os. w O.; Słapowski ma trzymać ten ł. aż do odebrania 12 grz. półgr długu (PZ 16 k. 117v, 188).

1445-48, zm. a. 1450 Mikołaj niegdyś Zborowski z O.: 1445 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 50 kóp [gr] posagu i wiana na 1/2 O. i Piotrkowicach w pow. kośc. (PG 2, 123v); 1448 za tegoż poręczają Bernard z Wysoczki, Jan z O. [który?] i Malcher (Melchior) z Kozłowa (PG 3, 8, dawniej PG 3, 24 lub PG 1, 355); 1449 tenże wspomn. jako zm.; wd. po nim Małgorzata z O. w sporze z Mik. Rogaczewskim z Dzięczyny (KoścZ 14, 9); 1450 wobec roszczeń tejże Małgorzaty z O. sędziowie utrzymują Katarzynę z Rogaczewa [Wielkiego] w pr. do jej oprawy opisanej na 1/4 Rogaczewa (KoścZ 14, 37).

1496 duchowny Wincenty z O. wraz z siostrami Dorotą i Małgorzatą zeznaje, że stawi się przed burgrabią pozn. w dniu Obrzezania Pańskiego [1 I 1497] i skwituje Mik. Chraplewskiego z zapłaty długu 50 zł węg. oraz zwróci mu dok. nabycia (litera resignatoria) [czego?] (PG 59, 219).

3B. Otuscy h. Samson (→ p. 6).

1424-46 Jan Tamka z Grodziszczka i O. (brat Gniewomira z Grodziszczka)⁴KR 8, 19, przypisuje go do rodu Samsonów-Watów. Nie należy go chyba jednak identyfikować z Janem Ciesielskim, Otuskim również h. Samson. Nasz Jan Tamka jest zapewne ident. z Janem Tamką z Wierzei, który w 1453 toczył proces z Szymonem Psarskim [ze wsi Psarskie k. Pniew] (PZ 17, 141): 1424-28 tenże → p. 3A: Mikołaj i Wojc. Szram; 1435 tenże w sporze z Janem Mleczko z Niepruszewa (PZ 13, 4); 1446 tenże z Grodziszczka → p. 3A: Jan Otuski [który?].

1434-65, zm. a. 1471 Jan Ciesielski z O., Otuski⁵Zob. też przyp. 4, brat Tomasza i Szczepana (Stephanus) z Cieśli (AC 2 nr 1082; AE II 115): 1434 tenże → p. 2; 1435 tenże zapisuje ż. Helenie po 60 grz. posagu i wiana na 1/4 w O. i na 1/2 Miłobratowa (PG 1, 90); 1443 Helszka z Sędzina w sporze z [tymże?] Janem dowodzi przy pomocy świadków, że jej ojciec Mikołaj dokonał działu wieczystego ze swoimi braćmi Pawłem i Wojciechem (WR 1 nr 1630); 1445 tenże zapisuje ż. Helenie po 100 grz. posagu i wiana na O. (PG 2, 84); 1446 (kop. 1541) tenże [zapewne] Jan Nogieć (Nogecz) z O. śwd. (CP 5 nrl); 1446 tenże → p. 3A: Jan, Wojciech i Michał; 1446 tenże w sporze z Małgorzatą ż. Mikołaja z Wronczyna [k. Stęszewa, w pow. pozn.] o pr. bliższości do 1/2 O. po matce [Jana?] (PZ 15, 191v); 1446-47 tenże w sporze z Jakuszem z Cycowa oraz Mikołajem, Szymonem, Henrykiem i Krystynem braćmi rodź. z Goździchowa o 27 1/2 grz. szer. gr [czy chodzi o jedną sumę, czy o dwa różne zobowiązania o tej samej wysokości?] (PZ 15, 181-181v; PZ 16, 16v); 1447 tenże w sporach z Mik. Watą z Kosiczyna, Dobrogostem Koleńskim, Mikołajem niegdyś z Niepruszewa, z Anną wd. po Pawle z Radwankowa, z Michałem Chobienickim (PZ 16 k. 31v, 37v, 59v, 68v, 69v); 1448 [zapewne] temuż Szczepan (Stephanus) Ciesielski winien jest 1 grz. półgr (PZ 16, 130v); 1448 [zapewne] temuż Janowi Kat. Radwankowska winna jest 1/2 grz. półgr (PZ 16, 145); 1448 tenże w sporach: z Jakubem z Sierakowa [miasto nad Wartą, w pow. pozn.], Mikołajem z Sędzinka i (wraz z Wojc. Watą) z podsędkiem pozn. Dobrogostem z Kolna (PZ 16 k. 142v, 172, 233v); 1448 [zapewne] tenże → niżej: kmiecie; 1452 Helena ż. tegoż Jana protestuje przeciwko w wiązaniu Jakuba Cykowskiego [w O.?]; w jej imieniu występuje mąż, tenże Jan z O. (PZ 17, 27); 1449 tenże Jan z O. i jego bracia Tomasz i Szczepan z Cieśli oraz Wyszak z Gnuszyna w sporze z Przedpełkiem [Srockim] z → Łęk Wielkich (KoścZ 14, 8v); 1452 tenże z O. oraz Tomasz i Szczepan Ciesielscy bracia rodź. zostali zaspokojeni przez Grzymka z → Niegolewa [swojego szwagra] w swoich roszczeniach do wyprawy i posagu swojej zm. siostry Katarzyny, a [drugiej?] ż. Grzymka (PZ 17, 90v); 1462 [zapewne] temuż Janowi Mikołaj syn Anny Radwankowskiej winien jest 60 grz. szer. półgr (PZ 17, 320v); 1464 tenże z O. jest winien Mikołajowi synowi Grzymka Niegolewskiego 12 1/2 grz. szer. gr (PZ 18, 8v); 1470, 1475 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1459-1507, zm. 1507 Mikołaj duchowny (→ p. 6), 1466-75, zm. a. 1498 Piotr, 1470-1511 [1517] Stanisław zw. Nogieć i 1470-76, zm. a. 1494 Jan Otuscy z O., Turkowa i Miłobratowa, bracia, ss. Jana Ciesielskiego (Otuskiego) z O., h. Samson (PG 57, 129): 1466 Jadwiga ż. tegoż Piotra w sporze z Janem pleb. w Tarnowie o meszne z Zakrzewa i Turkowa zaległe od 2 1. (ACC 45, 163v); 1470 tenże Mikołaj kan. [pozn. kolegiaty NMP] i jego bracia przyrzekają Krzczonowi [Krystynowi] Gościejewskiemu [= Goździchowskiemu, → wyżej: Jan, pod 1446-47] z Wilkowa [którego?] spłatę 20 grz. półgr, którą to sumę zapisał Krzczonowi ich zmarły ojciec [Jan] (PG 57, 37v); 1470 ciż (bez Mikołaja) pozwani przez Piotra z Szamotuł kaszt. pozn. i star. gen. wlkp. za odbicie ciąży [zajęcia sądowego] na O. (pignus noluerunt et repercusserunt), sąd skazuje ich na zapłacenie sądowi i wspomn. Szamotulskiemu 40 grz. kary, gdyż Szamotulski pozwał tychże braci jako star. gen. (ex officio capitaneatu; PG 57, 49); 1470-72 ciż, Mikołaj kan. koleg. NMP oraz jego bracia, toczą procesy: 1470 z Dobrogostem z Psarskich, 1471-72 ciż z O., Turkowa i Miłobratowa (bez Jana) ze Stanisławem z Przyborowa (PZ 19 k. 51v, 112, 140v, 122); 1473 ciż Piotr i Jan pozwani przez Wawrzyńca i Mikołaja ss. zm. Grzymka Niegolewskiego z dóbr Turkowo, O. i Miłobratowo o 20 zł węg. długu swojego zm. ojca Jana (PZ 19, 179v-180); 1475 ciż bracia zawierają ugodę z Mik. Tomickim chor. pozn. i jego synem Jerzym, który zabił ich ojca Jana Otuskiego; Tomicki płaci 60 grz. szer. półgr główszczyzny (PG 58 k. 15, 16); 1476 ciż Mikołaj i Stanisław są winni szl. Tomaszowi Śremskiemu [ze Śremu k. Sierakowa, pow. pozn.] 8 zł węg., a Jan – 13 zł węg. (PZ 20, 48); 1493 ciż Mikołaj kan. koleg. NMP oraz Stanisław dokonują podziału 1/3 O. [spadłej im po śmierci brata Jana, → niżej: Katarzyna], a więc kmieci [imiona → p. 3C: Mieszkańcy] siedzących na 2 łanach os., 3 ł. opust. (w tym 2 ł. zw. Wachowski i Jachnowski), 1/3 karczmy nal. do Pierzchały, który płaci 1/2 grz. czynszu rocznego, 3 zagrodników [imiona → p. 3C], a także 1/3 lasów, jeziora, folwarku, łąk oraz 7 krów, 4 koni, 6 wołów i 1 byka; przypadłe im w podziale części ciż bracia dają swojej [nieletniej] bratanicy Katarzynie, c. swego zm. brata Jana [jako jej cz. po zm. ojcu], zastrzegając dla tegoż Stanisława wiatrak, oborę i sołectwo, których części wykupił wcześniej od swoich braci, tychże Mikołaja, Jana i Piotra (wiatrak i oborę za 40 grz., a sołectwo też za 40 grz.; PZ 22, 104); 1504-07 ciż Mikołaj i Stanisław → niżej: Katarzyna;

1470 tenże Jan i Tomasz Ciesielski występują jako wujowie Jadwigi c. Szymona z Radwankowic (PZ 19, 63v); 1475 tenże Jan pozwany z O., Turkowa i Miłobratowa przez Jana Rosnowskiego o 8 grz. półgr wyprawy, którą Otuski przyrzekł dać swojej siostrze Elżbiecie, ż. wspomn. Jana Rosnowskiego (KoścZ 16, 93v); 1476 tenże Jan Turkowski z Turkowa i O. jest winien Tomaszowi Śremskiemu 13 zł węg. (PZ 20, 48);

1473 tenże Piotr dz. w O., Turkowie i Miłobratowie w sporze z Grzegorzem z Grobi [k. Sierakowa] (PZ 19, 177); 1474 tenże Piotr zapisuje ż. Jadwidze po 80 grz. posagu i wiana na 1/2 swojej cz. w O. i Turkowie nal. mu z działów z braćmi (PG 9, 10v); 1497-98 Katarzyna wd. po tymże Piotrze wysyła zastępcę na wyprawę wojenną ze swoich cz. po rodzicach w Górce Targowej (Milesznej Górce) [obecnie Targowa Górka, pow. pyzdr.] (ExpBel. 384, 646); 1505 Kat. Górecka wd. po Piotrze Otuskim, obecnie ż. Jana Noskowskiego (PG 13, 61v);

1475-1506 tenże Mikołaj występuje jako: 1475 wuj Jadwigi niegdyś Przylepskiej, ż. zm. Jana Dziećmiarowskiego [z Dziećmiarowa k. Kórnika, w pow. pyzdr., obecnie Dziećmierowo] (PG 9, 23v), 1476 wuj Barbary [c. Paszka Kąkolewskiego] ż. Andrzeja Miaskowskiego (PG 9, 63), 1500 wuj rodź. Małg. Kiszewskiej (jako jej brat rodź. występuje Michał Prusimski; PZ 23, 16v), 1504 wuj Kat. Niewierskiej alias Brodzkiej wd. po Dobrogoście Brodzkim (PG 13, 19), 1497 pełnomocnik Małgorzaty i Jadwigi cc. zm. Mik. Prusimskiego podsędka pozn. (PG 59, 243v), 1506 stryj Katarzyny z Tuchorzy ż. Mik. Ossowskiego (PG 13, 99v); 1497 król nadaje Piotrowi Opalińskiemu sędziemu pozn. pr. do dóbr [w O.?] tegoż Mik. Otuskiego kapłana z powodu zaniedbania przez niego obowiązku pospolitego ruszenia (MS 2 nr 791; Posp. Rusz. 17); 1508 tenże Mikołaj kan. wspomn. jako zm.; uczc. Werner złotnik pozn. pozywa egzekutorów testamentu tegoż zm. kan. pozn. o zwrot srebrnej i złotej biżuterii wysadzanej kamieniami, pozłacanego kielicha ze srebra, pieniędzy oraz baryłki wina; biżuterię Werner zastawił temuż zm. kanonikowi Mikołajowi, a ten miał ją podzastawić Żydowi pozn. Markowi; świadkowie, w tym Kat. Otuska, szwagierka zm. Mikołaja, zeznają m. in., iż zm. Mikołaj pożyczył biżuterię Elżbiecie i Helenie swoim bratanicom, cc. wspomn. Katarzyny i Stan. Otuskiego, gdy te udawały się do Szamotuł na wesele pana Domasławskiego z panią Kobylnicką, krewną Otuskich; po weselu klejnoty zostały zwrócone Mikołajowi (AC 2 nr 1622);

1476 tenże Stanisław; jego ż. Kat. [Zajączkowska] wd. po Janie [starszym] Łążeckim [zapewne ze wsi → Łężce, syn Wyszka Mylińskiego] pozwana przez Jana [młodszego] z Łężec [swojego szwagra] o przedstawienie swojego listu wiennego przed burgrabią pozn.; Katarzyna dokonała tego, a Jan ma w ciągu 8 tygodni dostarczyć do burgrabiego pozn. pieniądze [jakie?] (PG 58, 38v); 1481-84 Katarzyna ż. tegoż Stanisława, dziedziczka w Zajączkowie (PG 58 k. 111, 155v); 1482 tenże Stanisław kupuje z zastrz. pr. wykupu od Andrzeja [Skóry z Gaju Wielkiego, tenutariusza] obornickiego i jego ż. Barbary 1/2 Stramnicy i Gaju [Wielkiego] za 200 grz. (PG 9, 162v), a 1487 tenże Stanisław sprzedaje je z zastrz. pr. wykupu Wojc. [Skórze] z Gaju kustoszowi gnieźn. i oficjałowi pozn., bratu wspomn. Andrzeja, także za 200 grz. (PG 10, 80v); 1486 tenże Stanisław zapisuje ż. Katarzynie [z Zajączkowa] po 200 grz. posagu i wiana na swojej cz. dziedz. w O. (PG 10, 40v); 1487 Katarzyna ż. tegoż Stanisława i Dorota ż. Jana Smoszewskiego [ze Smuszewa w pow. kcyń., obecnie Smoszewo] siostry radz., dz. w Zajączkowie, sprzedają z zastrz. pr. wykupu Janowi Przetockiemu wieś Glinno zal00grz. (PG10, 68v); 1497 [tenże] Stan. Wargowski (PG 59, 225v); 1489 tenże Stanisław zw. Nogieć i jego ż. Katarzyna oraz Piotr i Benedykt, ss. zm. Anny Zajączkowskiej i Ludgerza wójta obornickiego, dają Dorocie ż. Jana Smoszewskiego, siostrze Katarzyny, 1/2 wsi Sierniki i 1/4 połowy m. Skoki w pow. gnieźn. oraz 350 grz., a w zamian otrzymują 1/2 Glinna (PG 10, 123); 1494 tenże Stanisław stryj Barbary ż. Szczepana Ocieskiego [z → Ocieszyna] kwitowany przez wspomn. Szczepana ze 100 zł węg. posagu owej Barbary (PG 59, 80); 1499 Wojc. Niemierzewski ręczy temuż Stanisławowi, że Stan. Wierzbieński [z Wierzbna k. Międzychodu] oprawi swojej ż. Dorocie Otuskiej [c. Stanisława?] po 150 grz. szer. półgr posagu i wiana na Gorzycku Nowym (PG 62, 8v); 1500 Kat. Głupońska czyli Radwankowska kwituje tegoż Stanisława z 9 wiard., jaj, kogutów, owsa i siana (PG 62, 107); 1500 tenże Stanisław wraz z ż. Katarzyną sprzedają z zastrz. pr. wykupu mansjonarzom w Szamotułach 5 grz. czynszu rocznego na swojej 1/2 Glinna i Orla Małego za 50 kóp szer. gr (PG 12, 71-71v); 1502 tenże Stanisław wraz z ż. Katarzyną sprzedają z zastrz. pr. wykupu szpitalowi Ś. Barbary naChwaliszewie [k. Poznania] 5 zł węg. i 1 wiard. czynszu rocznego od sumy głównej 65 zł węg. na 1/2 O., na której oprawę posiada taż Katarzyna, oraz na 1/2 Glinna (PG 12, 182; CP 440, 10); 1504 tenże → niżej; 1510 tenże Stanisław występuje jako stryj Katarzyny c. Piotra Grzebienickiego, a ż. Mac. Sędzińskiego, oraz wuj Piotra Wilkowskiego syna Sędziwoja Przetockiego [i swojej zm. siostry Katarzyny] (PZ 24, 11v; PZ 24, 12); 1511 tenże Stanisław [z Glinna] pozwany przez Jana Sławieńskiego archid. pszcz. o zabranie z folw. nal. do kościoła w Chojnicy 4 wołów wartości 8 kóp [gr] wraz z pługiem oraz o pobicie rataja Macieja (AC 2 nr 1662 – w haśle → Chojnica omyłkowo: Jan Otuski); 1517 Kat. Otuska [ż. tegoż Stanisława] sprzedaje Sędziwojowi Przetockiemu [mężowi zm. bratanicy swojego męża, → niżej] cz. dziedz. w Wilkowie (PG 15, 114v).

1493-1504, zm. a. 1508 Kat. Otuska, Turkowska c. Jana Otuskiego: 1493 taż → wyżej: ss. Jana Ciesielskiego; 1504 taż ż. Sędziwoja Przetockiego pozywa stryja Stanisława o to, że po śmierci jej ojcaJana wziął ją (jako jej stryj rodź.) pod opiekę wraz z trzecią cz. O. należną jej po ojcu; Stanisław trzymał te dobra przez 18 l. i taż Katarzyna pozywa go z tego tytułu o 90 grz., licząc po 5 grz. czynszu rocznego dochodu; sędziowie wyrokują, że pełnomocnik tejże Katarzyny zawyżył sumę roszczeń (PZ 23, 77); 1507 taż Kat. Turkowska wspomn. jako zm.; opieka nad dobrami należnymi po niej jej synowi Piotrowi nal. do ojca dziecka, Sędziwoja Przetockiego; roszczenia do tej opieki wnosili stryjowie zm. Katarzyny: Mikołaj i Stan. Otuscy (PG 65, 249); 1510 Piotr Wilkowski syn Sędziwoja Przetockiego [i tejże Katarzyny] → niżej: Mac. Turkowski.

1499-1500 Dorota Otuska [c. Stan. Otuskiego?]: 1499 taż → wyżej: ss. Jana Otuskiego; 1500 taż ż. Stan. Wierzbieńskiego; mąż zapisuje jej po 150 grz. posagu i wiana (PG 12, 100).

1504 na O. i 1/2 Glinna ciąży czynsz 5 grz. i 1 wiard. od sumy głównej 65 zł węg. na rzecz szpitala Ś. Wawrzyńca w Poznaniu⁶Suma czynszu i suma główna mogą sugerować identyczność tego zapisu ze sprzedażą czynszu dokonaną przez Stan. Otuskiego i jego ż. Katarzynę w 1502 na rzecz szpitala na Piaskach k. Poznania; → wyżej: ss. Jana Ciesielskiego (CP 439, 23).

1506-40, zm. a. 1542 Mac. Otuski alias Turkowski [syn Jana Otuskiego, wnuk Jana Ciesielskiego]: 1506 tenże zapisuje ż. Annie c. zm. Piotra Jeziorkowskiego po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 Turkowa i O. (PG 13, 113); 1507 tenże kwituje Macieja i Serafina Jeziorkowskich z 80 grz. szer. półgr (PG 65, 231); 1507 tenże Otuski alias Turkowski kupuje z zastrz. pr. wykupu od Mik. Młynkowskiego 2 ł. os. w Wierzei za 20 grz. (PG 13, 120v), a 1509 odsprzedaje je z zastrz. pr. wykupu Stan. Wargowskiemu za 20 grz. (PG 14, 146); 1510-12 tenże występuje jako: wuj Piotra Turkowskiego syna Sędziwoja Przetockiego (PZ 24, 13), stryj Jadwigi ż. Jana Słapskiego, a siostry Małgorzaty wd. po Janie Kubackim (PG 14, 329); 1510 tenże daje Piotrowi Wilkowskiemu synowi Sędziwoja Przetockiego [i swojej zm. siostry Katarzyny] swoją cz. w Turkowie i 10 grz. [gr] pol., a w zamian otrzymuje cz. wspomn. Piotra w O. [należną Piotrowi po matce?], czyli 1 ł. os., na którym siedzi kmieć Mac. Klecz, 2 ł. opust. [zw.] Jachnowski i Kuliński, 1/2 karczmy, w której siedzi karczmarz Jakub, zagrodę [ogród? (ortus)], na której siedzi prac. Mik. Wzarel oraz 1/8 lasów, jeziora i folwarku; Piotr występuje w asystencji stryja Mac. Przetockiego i wuja Stan. Otuskiego (PZ 24, 12-13v); 1514 tenże → niżej: dzieci Stan. Otuskiego; 1515 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mik. Paruszewskiemu 1 ł. opust. zw. Kuliński w O. za 5 grz. (PZ 24, 35v); 1519-22 tenże występuje jako: 1519 stryj Małgorzaty i Katarzyny cc. zm. Stan. Kozłowskiego (PG 15, 281) oraz Agnieszki ż. Mac. Gorzyckiego (PG 70, 162v), 1521 wuj Kat. Sędzińskiej, siostry Jana Grzebienickiego, a ż. Mac. Sędzińskiego [z Sędzina] (PG 15, 390v), 1521 stryj Jadwigi Słapskiej ż. Jana Słapskiego (PG 15, 378), 1522 stryj Doroty c. zm. Mik. Czartkowskiego a ż. Jana Turkowskiego (PG 15, 482v); 1521 tenże kupuje od Barbary Radwankowskiej wd. po opatrznym Janie mieszcz. pozn. za 60 grz. jej cz. w Radwankowie; tenże jest winien wspomn. Barbarze 11 1/2 grz., którą to sumę spłaca 1522 (PG 15, 399v; PG 70 k. 470v-471, 496); 1527 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Stan. Niemierzyckiego zw. Jandi i jego ż. Anny Kokorzyńskiej 1 ł. opust. w Niemierzycach za 10 grz. (PG 16, 162v – w haśle Niemierzyce błędnie pod 1526); 1531 tenże jest opiekunem dzieci Wojc. Niemierzyckiego, → Niemierzyce (KoścZ 19, 148v); 1540 tenże → niżej: dzieci Stan. Otuskiego; 1541 Anna Jeziorkowska wd. po tymże Macieju sprzedaje Wojc. Przetockiemu za 180 grz. swoją oprawę posagu i wiana, zapisaną na 1/2 O. i na mającej jej przypaść 1/2 cz. w Radwankowie (PG 17, 470v).

1510 na O. ciąży 1 grz. czynszu na rzecz altarii Wniebowzięcia NMP, ŚŚ. Andrzeja Ap., Mikołaja i Agnieszki w kościele [par.] w Buku, której pr. patronatu nal. także do dziedziców w O. (LBP 209).

1513-33 Tomasz zw. Nogieć, dz. w O., Bielawach, Glinnie, 1508-17 Regina (cysterka w Owieńskach, → p. 6), 1514-18 Elżbieta, oraz 1540 Helena i 1540 Dorota Otuscy, dzieci Stan. Otuskiego (AC 2 nr 1812): 1514-15 tenże Tomasz z tymiż siostrami Reginą i Elżbietą oraz z bratem [przyrodnim] z jednej matki Wyszkiem Łężeckim [z Łężec] (siostry występują w towarzystwie stryja Mac. Otuskiego i wuja Jana Kokalewskiego) sprzedają Mik. Gnuszynskiemu całą wieś Orle Małe za 230 grz. (PG 15, 11; PG 69, 249v – tu Zbigniew Łążecki, zamiast Wyszek); 1517 tenże Tomasz zw. Nogieć w sporze ze swoją siostrą rodź. Elżbietą o wygnanie jej z części należnych jej po ojcu i matce w O. i Glinnie (PG 69, 404); 1517 tegoż Tomasza kwituje siostra rodź. Regina, zakonnica w Owieńskach (ona w asystencji stryja Stan. Turkowskiego i brata ciotecznego rodź. Benedykta Zajączkowskiego), z cz. należnych jej po rodzicach w O. i Glinnie (PG 69, 420v); 1518 tenże Tomasz sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swojej siostrze rodź. Elżbiecie ż. Jana Strzałkowskiego 1/2 O. za 130 grz. (PG 15, 196); 1518 tejże Elżbiecie mąż Jan Strzałkowski (ze Strzałkowa w pow. pyzdr.) zapisuje po 150 grz. posagu i wiana (PG 15, 211v); 1525 tenże śwd. (MHP s. 383, nr 291); 1540 tenże? Tomasz oraz Mac. Otuski poręczają Mik. Gnuszyńskiemu, że nie będą rościli pretensji do cz. wsi Orle Małe sprzedanej wspomn. Gnuszyńskiemu przez Wyszka Łążeckiego, Tomasza, Reginę i Elżbietę Otuskich [w 1514-15, → wyżej] (PG 69, 68v); 1540 te siostry Dorota ż. Stan. Wierzbieńskiego i Helena ż. Bartłomieja Łuszczewskiego [skąd?] kwitują swojego brata radz., tegoż Tomasza, z dóbr nal. im po ojcu i matce [w O.?] (PG 69, 68);

1513 tenże Tomasz występuje jako wuj: Anny ż. Dobruchowskiego i Jadwigi panny oraz Jakuba Skotnickiego, dzieci zm. Barbary Starskiej (PG 14, 385), Anny (ż. Świętosława Świątka mieszcz. pozn.), Marcina i Wojciecha, dzieci zm Wojc. Herstopskiego (PG 14, 409); 1513 tenże Tomasz zw. Nogieć kupuje od Anny Radwankowskiej c. zm. Jana Radwankowskiego jej cz. w Radwankowie za 20 grz. (PG 14, 415); 1514 tenże Tomasz pozwany przez Stan. Radwankowskiego i jego siostry Dorotę Wernerową i Elżbietę Kośmidrową mieszczki pozn. o wygnanie ich siłą z 1/2 Radwankowa należnej im po ojcu i matce; sąd przywraca wspomn. rodzeństwo w posiadanie 1/2 Radwankowa, a na strony nakłada wadium 60 grz. (PG 69, 105); 1514 tenże Tomasz i Wojc. Więckowski ręczą za Marcina Ciesielskiego (PG 69, 162v); 1517 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Wielżyńskiego 1/2 Bytkowa za 160 grz. (PZ 24, 43); 1518 tenże Tomasz zw. Nogieć sprzedaje Mac. Niegolewskiemu 1/2 O. za 516 grz. (PG 15, 211v);

1518 tenże Tomasz kupuje z zastrz. wykupu od Jana Bielawskiego całą wieś Bielawy [k. Biedruska] za 400 grz., a następnie na 1/2 Bielaw i Glinna zapisuje swojej [drugiej] ż. Dorocie c. Jana Bielawskiego po 200 kóp gr posagu i wiana (PG 15, 212v-213); 1518 tenże dz. w Bielawach kupuje z zastrz. odkupu od Winc. Ordzińskiego 1/2 Ordzina za 150 grz. (PG 15, 256); 1518-27 tenże występuje jako stryj: 1518 Piotra [II] Krzesińskiego (PG 6, 230v), 1521 Doroty wd. po Janie Przetockim, obecnie ż. Jerzego Przetockiego (PG 15, 381v), 1527 Anny c. zm. Jana Kokorzyńskiego, ż. Stan. Niemierzyckiego zw. Jandi (PG 16, 197); 1521 tenże Tomasz jest aktualnym dzierżawcą (tenutarius) w Bielawach (PZ 29, 185); 1522 tenże Tomasz kupuje od Andrzeja kan. pozn. i Jana dziedziców w Naramowicach całą wieś opust. Lubicz za 150 grz. (PZ 24, 54v); 1523 tenże Tomasz dz. w Glinnie kupuje: od [swojego teścia] Jana Bielawskiego cz. Bielaw za 500 grz., a od Anny Czeszewskiej ż. Jana Bielawskiego wieś Wronowo w pow. kośc. za 500 grz., które to Wronowo tenże Tomasz sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi Bielawskiemu i jego małoletniej c. Zofii (PG 15, 495); 1523 tenże Tomasz kupuje od Doroty ż. Wernera mieszcz. pozn. i Elżbiety ż. Jakuba Kośmidra mieszcz. pozn., cc. zm. Bartłomieja Radwankowskiego, części Radwankowa za 100 grz. (PG 15, 531); 1524 tenże Tomasz kupuje od Jerzego Radwankowskiego jego 1/3 Radwankowa za 40 grz. (PZ 24, 63v); 1525 tenże Tomasz sprzedaje Ubysławowi Łążeckiemu Glinno za 100 grz. (PZ 24, 67v); 1527 tenże Tomasz kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Bielawskiego 3 ł. os. i 1 ł. opust. w Morawsku za 26 grz., a sprzedaje wspomn. Bielawskiemu całą wieś Wronowo za 500 grz. (PG 16, 165v); 1529 temuż Tomaszowi Helena oraz jej ss. Marcin i Mik. Nowowiejscy [z Nowej Wsi w par. Ś. Wojciech k. Poznania] są winni 80 grz. (PG 74, 559v); 1530 tenże Tomasz sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Dorocie i Stanisławowi, swoim dzieciom z pierwszej ż. Doroty Bielawskiej, całą wieś Glinno za 200 kóp gr i w ten sposób zaspakaja ich roszczenia do części po matce, która miała oprawę zapisaną na wsiach Bielawy, Glinno, Lubicz i Radwankowo (PG 16, 330v); 1530 tenże Tomasz zapisuje [drugiej] ż. Katarzynie c. zm. Wawrz. Nowowiejskiego po 100 grz. posagu i wiana na wsiach Bielawy i Lubicz (PG 16, 330v-331); 1533 tenże Tomasz wyznacza Andrzeja Jaktorowskiego dz. w Jankowicach, Mik. Jaktorowskiego kan. pozn. i pleb. w Środzie oraz [swego szwagra] Marcina Nowowiejskiego [z Nowej Wsi k. Poznania] na opiekunów swoich nieletnich dzieci z obu żon oraz dóbr Glinno, sołectwa w Glinnie Małym i cz. w opust. Radwankowie; swojej ż. Katarzynie tenże Tomasz zapisuje zaś dożywocie na wsiach Bielawy os., Lubicz opust., stawie w Glinnie oraz na łące w Chojnicy (PG 16 k. 564v, 565 – zapiska skreślona); 1540 temuż Mik. Gnuszyński winien jest 30 grz. (PG 69, 68).

1530 Kat. Otuska [ż. Stanisława czy Tomasza?] pozywa Piotra Mirzewskiego pleb. w Radzimiu: Mirzewski zeznaje, że jego ubiór jest właściwy, a brodę zamiast tonsury nosi nie z powodu lekceważenia i pogardy dla stanu duchownego, lecz z zalecenia medyka; przedstawia też w sądzie dok. święceń akolickich (AC 2 nr 1828).

1530-67, zm. a. 1578 Stanisław, 1530-47 Dorota, 1542-72, zm. a. 1575 Jani 1542-63, zm. a. 1585 Łukasz Otuscy, dzieci Tomasza Otuskiego (TD): 1530 Stanisław i Dorota dzieci Tomasza Otuskiego i Doroty Bielawskiej, 1533 ciż → wyżej: Tomasz.

1539-52, zm. a. 1556 Wojciech, 1539 Jan, 1539 Serafin, 1543-60, zm. a. 1562 Stanisław, 1543-58, zm. a. 1568 Michał, 1543 Piotr oraz 1539 Katarzyna (1541-47 ż. Wojc. Przetockiego) i 1554-65 Jadwiga cysterka w Owieńskach, dzieci Mac. Otuskiego alias Turkowskiego (TD): 1543 tenże Wojciech swoją cz. O., sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mikołajowi, Janowi, Maciejowi, Marcinowi, Stanisławowi i Jakubowi Niegolewskim [ss. Mac. Niegolewskiego] (PG 18, 47v); 1554-58 taż Jadwiga zakonnica pozywa braci Stanisława i Michała o część nal. jej po ojcu i matce w O. os. i Radwankowie opust., 1558 Jadwiga uzyskuje dożywocie od wspomn. braci (PG 98, 870; PG 102, 207v); 1565 Jadwiga → p. 6; 1569 Małg. Więckowska wd. po tymże Stanisławie, ż. Łukasza Chraplewskiego → niżej.

1562-88, zm. a. 1590 Łukasz Otuski syn Wojc. Otuskiego (TD): 1569 tenże sprzedaje Mac. Niegolewskiemu za 1000 zł pol. rolę (area) zw. Frączkowski [łan?, zagon?], a także swoje cz. dziedz. w O. os. i Radwankowie opust., które to cz. dzierży z rąk Małg. Więckowskiej [obecnie] ż. Łukasza Chraplewskiego, a na których owa Małgorzata miała oprawione posag i wiano przez swojego pierwszego męża zm. Stan. Otuskiego [syna Macieja] (PG 21, 4v-5); 1570 tenże zeznaje, że nie będzie rościł pretensji wobec braci Niegolewskich [→ niżej] do cz. O., którą jego zm. ojciec Wojciech sprzedał owym braciom z zastrz. pr. odkupu za 200 grz. (PG 119, 10-13); 1571 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Niegolewskiemu 2 ł. opust. i 1 ł. os., na którym siedzi prac. Błażej Ryba, w O. za 550 zł pol.; gdyby zaś dzierżawa [innej] cz. O. i Radwankowa na sumę 1000 zł pol. nie została wykupiona przez tegoż Łukasza w ciągu 2 ł., zobowiązuje się on wwiązać Niegolewskich w 3 ł. w O. oraz w cz. O. i Radwankowa na sumę 1550 zł pol. (PG 21, 178v-179v); 1580, 1584 tenże płaci pobór → p. 3C.

1543-95 Niegolewscy w O.: 1543 Mikołaj, Jan, Maciej, Marcin, Stanisław i Jakub bracia Niegolewscy → wyżej: dzieci Mac. Otuskiego; 1559 Mikołaj w działach braterskich otrzymuje 1/2 O. wraz z zapisaną na niej sumą 250 zł węg. oraz 1/2 Wysoczki (PG 103, 295bv-296v); 1562, 1569, 1571 tenże Mikołaj, 1570ciż bracia, 1584-85 Jakub → wyżej: Łukasz; 1586-95 Jakub dz. [cz.] w O. (PG 22, 700-701v; PG 152, 108v-109v; PG 24, 644-645v); 1577 Maciej? płaci pobór → p. 3C; 1580-86 Jakub płaci pobór → p. 3C.

[O Otuskich w XVI-XVIII w. zob. TD: Regesty i Genealogia.]

3C. Areał, mieszkańcy.

Areał: 1478 O. w wykazie zaległości podatkowych (PG 58, 72v); 1508 pobór od 13 ł. (ASK I 3, 12v); 1510 pobór od 11 ł. (ASK I 3, 271); 1510 w O. nal. do dwóch panów [Stan. Otuskiego i Mac. Otuskiego alias Turkowskiego], w O. 24 ł. wraz z soł., w tym 13 ł. [os.] (LBP 97); 1563 pobór od 11 ł. i 1 karczmy dor. (ASK I 5, 227v); 1577 pobór płaci Mac. Nagórski [recte: Niegolewski?] (ASK I 5, 694); 1580 pobór płacą Jakub Niegolewski i Łukasz Otuski od 12 ł., 5 zagr., 3 [ł.] opust., od rataja z 1/2 pługa [tu: miara ziemi] (colonus cum medio aratro) 13 gr (ŹD 22; ASK I 6, 120); 1580, 1581, 1586 pobór płaci Jakub Niegolewski, 1580, 1584 pobór płaci Łukasz Otuski (Piotrkowska 2 nr 471).

Mieszkańcy: 1389 kmiecie z H. pozwani przez Tomasza z Więckowie o zniesławienie (Lek. 1 nr 601); 1393 Michał kmieć z O. (WR 1 nr 168); 1448 prac. Jan Cassyfilus z O. w sporze z Sędziwojem Grzebienickim; w imieniu kmiecia występuje szl. Jan [Otuski?]⁷Imię Jan zostało nadpisane nad przekreślonym, trudno czytelnym słowem. Jest prawdop., że należy je odczytać jako „Nogycz”, „Nogyecz” (PZ 16, 125).

1440 Magdalena kobieta z O. pozywa prac. Michała Bogmistrzewica kmiecia z O. o to, że zawarł z nią słowne (per verba) małżeństwo⁸Może chodzi tu o przysięgę małżeńską złożoną tylko wobec świadków, bez obecności księdza, ale być może mamy tutaj do czynienia z zaręczynami, gdyż biskup nie rozwiązuje małżeństwa, ani nie nakazuje dopełnienia formalności w kościele. Zawieranie małżeństw bez udziału duchownego było w średniowieczu częstą praktyką wśród chłopów, po czym współżył z nią, w wyniku czego Magdalena urodziła dziewczynkę, którą przedstawia biskupowi pozn. [Andrzejowi z Bnina]; Michał wypiera się wszystkiego; biskup wyrokuje, że Michał ma zapłacić tejże Małgorzacie 2 grz. i 4 ćw. żyta; po 2 l. natomiast Magdalena ma oddać dziecko wspomn. Michałowi (AE I 5v).

1447 prac. Wojciech z O. w sporze ze szl. Michałem zSędzina (PZ 16, 65); 1450 kmiecie z O. uprawiająrole w Niepruszewie (ACC 32, 147v); 1493 w O. są zagrodnicy Pędzirost? (Pandzyrasth?) Lubowski i Piorowski, a na łanach os. siedzą kmiecie: Lisek, Gruby, Nowak, Staszek i Gronostaj (PZ 22, 104); 1499 uczc. Jan Burza z O., prac. Andrzej Burza z O. kmieć w Zegowie oraz wspomn. jako zm. Andrzej Bodnar z O. → p. 6; 1510 w O. kmieć Mac. Klecz, karczmarz Jakub i zagr. Mik. Wzarel → p. 3B: Mac. Otuski alias Turkowski; 1571-84 prac. Błażej Ryba ma w O. 1 ł. (PG 21, 178v; PG 147, 88v-89).

4. 1284 ks. Przemysł II zatwierdza dawne i nadaje nowe zwolnienia immun. dla dóbr kaszt. pozn. Tomisława z Szamotuł, m. in. dla wsi O., i zezwala lokować te wsie na pr. niem. (Wp. 1 nr 546; MS 4 suppl. nr 63).

1393 Mikołaj sołtys z O., śwd. (WR 1 nr 168); 1400 sołtys z O. w imieniu swojego pana Mik. Kozielskiego w sporze z Andrzejem [z Ptaszkowa i Zajączkowa] łowczym [pozn.] (KP nr 320).

1434 sołtys w O. (RH 14, 58); 1510 → p. 3C: Areał.

5. 1510 O. nal. do dwóch panów [Stan. Otuskiego i Mac. Otuskiego alias Turkowskiego]: z folw. płacą dzies. dla pleb. w Niepruszewie; z 13 ł. [os.] płacą meszne [dla pleb. w Niepruszewie?]; dzies. snopowa [zapewne z wszystkich 24 ł.] nal. do bpa pozn. (LBP 97).

1564 do uposażenia klucza buk. bpów pozn. należą wiardunki [dzies.] z O.: po 1 wiard. z 13 ł., razem 3 grz. 12 gr (IBP 304).

6. 1459-1507, zm. 1507 Mik. Otuski syn Jana Ciesielskiego z O. (sprawy majątkowe i rodzinne → p. 3B), kan. koleg. NMP w Poznaniu 1470-1500, pleb. w Wyskoci 1484, kan. kat. pozn. 1500-07 (PG 62, 203; PG 65, 204; AC 1 nr 923): 1459 tenże Mikołaj syn Jana z O. student w Krakowie (AS 1, 158); 1473 tenże kapłan (presbiter) prezentowany na plebana w Czerwonym Kościele (ACC 52, 122v); 1484 tenże pleb. w Wyskoci (ACC 62, 116); 1485 tenże kan. koleg. NMP prezentowany na altarystę altarii Ś. Wojciecha w Rydzynie (ACC 63 k. 18v, 91v); 1490 tenże kan. pozn. [tzn. koleg. NMP w Poznaniu] i wicesędzia w Poznaniu (GUrz. nr C 1007); 1500 na rzecz tegoż Mikołaja plebana w Chodzieży Piotr Niemierzycki pleb. w Opalenicy rezygnuje z altarii Ś. Mateusza Ewang. i Ś. Andrzeja Ap. w Osiecznej (ACC 77, 14v); 1500 tenże kan. NMP w Poznaniu jednym z prezentowanych kandydatów plebana w Brodach (ACC 78, 52v); 1500 tenże wywodzi szlachectwo z powodu przyjęcia go do kap. kat. pozn.: po ojcu jest h. Samson, a po matce [Helenie] – Korzbok (MHP nr 207); 1501 tenże zamienia z Piotrem kustoszem pozn. kanonię w koleg. NMP w Poznaniu oraz altarie w Osiecznej i Rydzynie na kanonię i prebendę w kat. pozn. (ACC 77, 18); 1501 tenże kan. kat. pozn. rezygnuje z altarii w kościołach par. w Osiecznej i w Rydzynie (ACC 77, 18); 1503-06 tenże kan. pozn. (MHP nr 213, 214; AR nr 2141; AAP A 187); 1507 tenże wspomn. jako zm. altarysta [altarii Trzech Króli i Ś. Andrzeja] w kat. pozn. (ACC 84, 126); 1507 tenże kan. kat. pozn., egzekutor testamentu zm. Piotra Opalenickiego plebana w Opalenicy (ACC 84, 11v).

1499 Jan Burza z O., prac. Andrzej Burza z O. kmieć w Zegowie i Marcin z Buku toczą proces z Kleofasem pleb. w → Grodzisku [obecnie Grodzisk Wlkp.] o dobra ruchome i nieruchome, złoto, srebro, pieniądze i klejnoty o wartości 3000 zł, które ok. 6 l. temu po śmierci ich krewnego kupca weneckiego (mercator de Veneciis) Andrzeja Bodara z O. (brata rodź. Jana Burzy) otrzymał zm. Piotr [zw.] Twardy Czołta (Czoltha) mieszcz. z Grodziska, ojciec wspomn. Kleofasa; krewni zm. Andrzeja powołują się przy tym na dok. kaszt. pozn. i star. gen. wlkp. Jana z Ostroroga, w którym nakazano Piotrowi Twardemu zapłatę tymże Janowi Burzy i Marcinowi 1000 zł; po śmierci Piotra zobowiązanie to przeszło na jego syna Kleofasa; Kleofas twierdzi zaś, iż nie posiada dóbr po ojcu, gdyż odziedziczyła je jego matka; w wyroku ostatecznym oficjał [pozn.] oddala pozew krewnych zm. Andrzeja, a ich prokurator zapowiada apelację „tam ad Sedem Apostolicam, quam Gneznensem” (ACC 76 k. 97v, 102, 113, 130, 131, 150).

1504 Zygmunt Otuski kan. kapituły kat. pozn. (MHP s. 358, nr 215).

1508-17 Regina Otuska c. Stan. Otuskiego: 1508 taż zakonnica w → Owieńskach [tamże, p. 6Da] (AC 2 nr 1622); 1514-17 taż → p. 3B.

1554-65 Jadwiga Otuska c. Mac. Turkowskiego cysterka w Owieńskach: 1554-58 → p. 3B; 1565 taż kantorka w Owieńskach (PP 1, 10-15v).