1249 or. Ovensco (DKM 353; Templ. nr 32), 1250 fals. z końca XIII w. Ovensko (Wp. 1 nr 284), 1252 or. Ouenzk (F. Sikora, Uwagi o dokumentach klasztoru cysterek w Owińskach, „Studia Źródłoznawcze” 9, 1964, s. 69-70), kop. XVI w. Owensk (Wp. 1 nr 303), 1252 or. Owenzk (Wp. 1 nr 308; SU 3 nr 47), [rkp. z ok. 1300] Ouenzko, Owenzco (MPH 4 s. 552, 655), 1305 kop. XV w. Owensga (Wp. 2 nr 895), 1325 Ovenz (Wp. 2 nr 1060), Owenz (BulPol. 1 nr 1337), 1326 Owenczsco (Wp. 11 – w druku), 1331 Ovensc (Wp. 2 nr 1115), 1335 Owenzik (Wp. 6 nr 116a – dok. spisany w jęz. niem.), 1387 Owenska (Lek. 1 nr 186), 1389 Ovensky (Lek. 1 nr 591), 1390 Ovenska (Lek. 1 nr 771), 1391 Owensk (Lek. 1 nr 1148), 1393 Owenszk (Lek. 1 nr 1415, 1500), 1397 Owensko, Owensca (Wp. 3 nr 1938), Owenske (Wp. 6 nr 362), 1399 Owensca (WR 1 nr 412), 1399 Owensky (BulPol. 3 nr 638), 1418 Owyenska (ACC 3, 37), 1420 Ouenska (PZ 6, 101v), 1427 Owiensca, Owienska (ACC 10, 97v), 1432 Owyensky (PZ 11, 82v), 1435 Ovyenska, Owyeszka, Owyeska (PZ 13 k. 11v, 69v, 74v), 1438 Ovyenszka (PZ 14, 24v), 1445 Orvenizko! (StCist. 4, 572-573), 1452 Offenska (ACC 33, 173), [ok. 1480] Owanska (DA VII 40), 1486 Owentzko (StCist. 5, 538-539), 1488 Obentzko (StCist. 5, 640), 1496 Drainszlo! (StCist. 6, 139), 1509 Ovienska (ACC 86, 72), Ouienska (ACC 92, 73v), 1519 Owyenszka (PZ 29, 10v), 1522 Owyensko (PZ 29, 32v-33), 1628 Owinska (AV 7, 35v), obecnie Owińska, 12 km na N od Poznania.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 14v); 1400 n. par. własna (Wp. 6 nr 392).

2. 1252, 1280, ok. 1480 O. nad Wartą (Wp. 1 nr 303, 496; DA VII 40).

1534 rola Przewoźnice k. wsi O., łąka Tomek k. kościoła → p. 5.

Młyny → Owieńska – opactwo, p. 2A.

3. Własn. książęca, następnie cysterek → Owieńska – opactwo, p. 3.

Mieszkańcy wsi (młynarze → Owieńska – opactwo, p. 2A): 1393 Grzegorz z O., Maciej z O., Gaweł z O. (Lek. 1 nr 1500); 1400 Klimaszek prokurator w O. (Wp. 6 nr 392, → Owieńska – opactwo, p. 6Db i przyp. 20); 1418 Pietryka karczmarz w O. (ACC 3, 37); 1419 tenże ma zapłacić karę sąd. za to, że niesłusznie zajął Mikołajowi mieszcz. z Rogoźna ruchomości (ipsum iniuste pigneravit); jeśli nie zapłaci, płacić będzie musiała opatka (PZ 6, 9v); 1423 Mikołaj niegdyś Owieński; Wojciech i Tomasz z Konarzewa dowodzą, że nie wzięli [po jego śmierci?] jego mienia, tj. 17 1/2 grz. i 2 koni (WR 1 nr 1152); 1431 Małgorzata → p. 5; 1452 prac. Jan Pokład i Jakub Nanta z O. pozwani przez Jana kleryka z Summum Poznaniense [Ostrów Tumski w Poznaniu] o 3 gr poręki za jego ojca Jaranda, niegdyś ich sąsiada (ACC 33, 172v); 1452 Stan. Stojar [kmieć?] z O. pozwany przez Pawła pleb. z Chludowa (ACC 33, 173); 1499 prac. Błażej kmieć (laicus) z O. → p. 5.

Pobór: 1508 od 3 karczem po 6 gr, od młyna o 1 kole (ASK I 3, 14v); 1509 od młyna, od 3 karczem po 3 gr, nie ma we wsi ról (ASK I 3, 53); 1510 od zagrodników (ASK I 3, 273v); 1563 od 1 ł., 2 karczem w dzierżawie, 2 młynów o 1 kole, 1 krawca i 1 komor. (ASK I 5, 229); 1577 [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 698); 1580 od 3 zagr., 1 rybaka, 1/2 ł. sołtysiego, 2 młynów o 1 kole (ŹD 25; ASK I 6, 125).

1628 w O. jest tylko 1 ł. os., drugi nal. do folw. (AV 7, 35v).

4. 1580 sołectwo na 1/2 ł. → p. 3.

5. 1399 pap. Bonifacy IX poleca, by Bogusława syna Piotra z Sułowa, który został plebanem w O. po śmierci poprzedniego plebana Jana Sanny prezentowany przez opatkę w O. i wprowadzony przez wikariusza bpa pozn., ponownie wprowadzić na to beneficjum mocą autorytetu papieskiego (BulPol. 3 nr 638); 1400-05 Bogusław pleb. w O. (Wp. 6 nr 392; Wp. 7 nr 461; ACC 1, 129v).

1428 Andrzej pleb. w O. zawiera ugodę z opatką w sprawie wyrębu drzew w O., Bolechowie, Bolechowie Małym i in. dobrach klaszt.; w O. wolno mu rąbać nowo wyrastające drzewa (excrescentia) tam, gdzie zwykli to robić ludzie (populus) z O.; w borach wolno mu rąbać tylko za zgodą opatki (Wp. 9 nr 1179).

1431 pleb. w O. toczy proces z Jafroszką mniszką w O.; domaga się ona zwrotu ok. 1 wiard., który plebanowi pożyczyła chłopka (mulier) Małgorzata z O. (ACC 14, 73).

1434 Stanisław wikariusz w O. (ACC 18, 222).

1446 Mik. Kordos pleb. w O. wydzierżawia dochody swego kościoła Mikołajowi wikariuszowi ze Swarzędza na 3 lata za 9 grz. rocznie; dzierżawca otrzymuje też meszne z Radujewa [obecnie Radojewo]; opatka z O. Krystyna oświadcza, że umowa ta została zawarta bez jej wiedzy, ale za namową kanoników pozn. wyraża swą zgodę, pod warunkiem jednak, że dzierżawca w razie trudności ze ściągnięciem należności od kmieci zgłosi się najpierw do niej; dopiero gdyby odmówiła mu pomocy, będzie mógł wnieść sprawę do sądu (ACC 29, 28).

1450 Jan Gradcz (Gracz) pleb. w O.: tenże pozwany przez Jana sołtysa z Bolechowa Małego o zapłatę 1/2 kopy [gr] za kupione u niego siano (ACC 32, 60); tenże toczy proces z Grzegorzem przeorem klasztoru w O. (ACC 32, 84v).

1452 Piórko dzierżawca dochodów kościoła w O. pozywa Wawrzyńca kmiecia z Lechnina o 1 wiard., który Mac. Matyka, syn Wawrzyńca, zapisał w testamencie Piórkowi (ACC 33, 170).

1455 Maciej pleb. w O. wydzierżawia dochody swego kościoła Piotrowi z Poznania, wikariuszowi w O. na 3 lata za 9 grz. rocznie; pleb. zostawia dzierżawcy 3 krowy (każda wartości 1/2 kopy), 4 płodne maciory, 7 prosiąt i 1 kiernozka, 8 gęsi, 20 kur i 2 koguty, w domu zaś 2 wielkie stoły, dzieżę (canistura wlgariter dzeza), 2 naczynia (capistura alias nyeczky), sito, rzeszoto, 2 kłody drewniane, koryto; Piotr ma dbać o ogród i oddać go obsianego jarzynami, kapustą, makiem, konopiami i pszenicą jarą, tak jak go otrzymał; pleb. zostawia wóz drabiniasty do wożenia drewna; dzierżawca ma naprawić na własny koszt wszystkie szkody w domu i mielcuchu, a jeśli postawi nowe budynki, ich koszt będzie odciągnięty przy rozliczeniu z plebanem; Piotr ma plebana przywieźć, odwieźć i ugościć w następujące święta: Wniebowzięcia NMP [15 VIII], Boże Narodzenie, Wielkanoc, ś. Mikołaja [6 XII], Zielone Świątki oraz w dniu dedykacji kościoła (ACC 36, 48v-49).

1480-1505 Wincenty z Grodziska pleb. w O. i wikariusz kat. pozn.: 1480 tenże toczy proces z Wawrzyńcem sołtysem w Bolechowie o dzies. z jego sołectwa; arbitrzy wyrokują, że sołtys ma zapłacić 9 wiard. z tytułu zaległej od wielu lat dzies. snop. (ACC 58 k. 33, 58); 1499 tenże toczy proces z Błażejem kmieciem z O. (ACC 76, 39); 1505 tenże toczy proces z Janem Synowcem sołtysem w Suchym Lesie o 4 grz. zapisane na jego sołectwie na rzecz potrzeb budowlanych kościoła (pro fabrica eclesie) w O. (ACC 79, 226).

1498 zapis 3 wiard. na potrzeby kościoła par. Ś. Mikołaja w O. → Owieńska – opactwo, p. 3C.

1503 klasztor! [recte: kościół par.] pod wezw. Ś. Mikołaja (PG 12, 252, → Owieńska – opactwo, p. 5 i przyp. 10).

1510 par. O. [formularz nie wypełniony] (LBP 78).

1516-18 Łukasz pleb. w O.: 1516-17 tenże → Owieńska – opactwo, p. 6Db; 1518 tenże pozwany przez Martę z Wrocławia, że gdy 23 VI tr. (rozprawa 9 VII) nocowała w domu Michała kowala za murami Poznania między mostami, wszedł do jej izby przy użyciu zdobytego jakimś sposobem klucza, porwał ją nagą z łóżka i przeniósł do swego łóżka; gdy nie chciała mu ulec, związał ją i zakneblował, by nie krzyczała; zabrał też z jej izby 2 birety, jopę [okrycie wierzchnie] i in. rzeczy; pokrzywdzona ocenia swe straty na 100 grz. (AC 2 nr 1715).

1532 Piotr ze Skoków i mgr Aleksy prebendarz w kat. pozn. zawierają ugodę w sprawie obsady kościoła par. Ś. Mikołaja w O.; Piotr zrzeka się swych roszczeń, za co Aleksy będzie mu płacił roczną pensję wysokości 1 kopy [gr]; Aleksy, który udaje się do Rzymu na studia, załatwić ma papieskie potwierdzenie rezygnacji Piotra; jeżeli Aleksy umrze pierwszy, plebanem w O. zostanie na powrót Piotr (ACC 107, 128); 1534 tenże Aleksy pleb. w O. zawiera z opatką i klasztorem ugodę w sprawie mesznego z opust. folw. klaszt. zw. Przeciwiec; pleb. zrzeka się mesznego, także w przypadku, gdy folw. zostanie znów zagospodarowany; klasztor daje plebanowi rolę zw. Przewoźnice k. wsi O. obok łąki zw. Tomek i ogród k. kościoła par. (ACC 109, 42v-43).

1557 prac. Paweł z Bolechowa Małego ekonom kościoła [chyba kościoła par., ale może i klaszt.] w O. toczy proces z murarzem Janem Wiadro; murarz domaga się 2 ćw. pszenicy i 1 grz. za pracę przy kościele; Paweł oświadcza, że 2 ćw. wypłaci po wykonaniu pracy; murarz odpowiada, że pracę dawno by wykonał, gdyby dostarczono mu materiału (ACC 120, 346).

1574 Piotr Kuczyński pleb. w O. → p. 8.

1580 do par. należą: O., Bolechowo, Bolechowo Małe, Przeciwiec, Miękowo, Radujewo [wszystkie wsie były własn. klasztoru w O.] (ŹD 25).

1628 kościół par. Ś. Mikołaja w O., pr. patronatu należy do klasztoru w O., pamiątkę poświęcenia obchodzi się w niedzielę po ś. Franciszku [4 X]; brak dok. erekcyjnego; dach przecieka, dzwonnica jest zniszczona, cmentarz należy ogrodzić, by nie wchodziły tam zwierzęta; uposażenie plebana: z O., Bolechowa, Bolechowa Małego, Miękowa, Radujewa pleb. pobiera po 2 ćw. pszenicy i owsa z każdego łanu; z młynów Górnego i Dolnego w O. dostaje po 1 ćw. pszenicy; w O. ma rolę, otrzymaną od obecnej opatki w zamian za rezygnację z mesznego z fol w. Przeciwiec [→ wyżej, pod 1534], która to rola sięga aż do stodół klasztornych; w Mickowie ma 1 ł. zw. Popowska [rola?]; ma też pr. swobodnego wyrębu w lasach w O., Bolechowie i Bolechowie Małym, zgodnie z zapisem z 1432 (AV 7, 35v-36).

8. Kościół par. (dziś cmentarny) Ś. Mikołaja: budowę rozpoczęto w I ćwierci XVI w., ukończono ok. 1574; częściowo przebudowany w XVII-XVIII w.; w nawie zachowane belki z wyrytą datą 1574 i nazwiskami opatki Kat. Łuszczewskiej, plebana Piotra Kuczyńskiego i Jana z Górnego Młyna [wykonawcy?] (KZSz. V z. 20, s. 36, il. 10).

Skarb srebrny ukryty ok. 1000 r. (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa 1959, nr 91).