1230 [recte 1232?] or. Paradisus, Paradysus sancte Marie (Wp. 1 nr 128-129), 1239 Paradisus Dei (StCist. 2, 207), 1247 Villa Sancte Marie (Wp. 1 nr 259), 1370 kop. 1650 Paradysz (Wp. 3 nr 1644, dok. spisany w jęz. niem.), 1382 or. Paradyse (Wp. 3 nr 1806, dok. spisany w jęz. niem.), 1386 Paradies (CDB A 18, 411, dok. spisany w jęz. niem.), 1521 Paradisz (CDB C 2, 511, dok. spisany wjęz. niem.), 1524 Paradisch (CMP nr 151), 1549 Paradysch (KBR nr 180), 1577 Pardiss (ASK I 5, 701), 1944 Paradies, obecnie wieś Gościkowo i kl. P., 9 km na N od Świebodzina.

→ 1. [Pow. kośc.]; 1230 n. par. własna (Wp. 1 nr 127).

2. Granice: 1230 [recte 1232?] dz. Gościchowo rozciąga się od doliny Gnymar do Paklicy i dalej w dół tej rzeki (Wp. 1 nr 126; → Paradyż – opactwo, p. 3A).

Młyn: 1236 komes Bronisz nadaje klasztorowi w P. młyn, jaki zbudował w Gościchowie; we mł. tym osadził (jeszcze przed sprowadzeniem mnichów) pewnego Niemca, Wilhelma, ale nie pr. dziedzicznym, tylko na 3 ł.; Wilhelm obiecywał, że ściągnie in. Niemców i lokuje wieś niem., ale nie udało mu się tego dokonać; po upływie 3 l. oddal więc młyn i obiecał nie niepokoić nigdy klasztoru (Wp. 1 nr 198; → p. 3); 1253 rozjemcy¹Dok. wystawiono w Gubinie, a rozjemcami byli Werner von Forst, rycerz z Miśni, który bawił wcześniej na Śląsku, oraz prepozyt gubiński. Zdaje się to wskazywać na pochodzenie Wilhelma z Dolnych Łużyc rozstrzygają wieloletni spór Wilhelma z klasztorem o młyn w P. i postanawiają, że Wilhelm i jego krewni nie mają więcej niepokoić klasztoru (Wp. 1 nr 323); 1547 opat sprzedaje z zastrz. pr. odkupu [Jerzemu?] Czechowi (Bóhme alias Beheme) i jego ż. Jadwidze młyn k. klasztoru za 200 guldenów reńskich; jeżeli po śmierci młynarza jego żona wyjdzie za mąż za człowieka, który nie będzie odpowiadał klasztorowi, albo jeżeli następcy młynarza postępować będą wbrew klasztorowi, opat zastrzega sobie pr. wykupu młyna za 200 guldenów bez zwrotu nakładów na naprawy i ulepszenia (Warm. 96); 1552 opat sprzedaje [temuż?] Jerzemu Czechowi i jego ż. młyn wodny zw. Hammermuhle [a więc zapewne kuźnica] za 250 grz. pol. (Warm. 97).

1524 komora celna w P. (CMP nr 151).

1564 do klasztoru należą piękne pola i łąki w pobliżu, a na 2 wysokich wzgórzach są winnice; klasztor otaczają lasy (Curaeus).

1564 wieś Jordan²Osada ta powstała najpewniej dopiero w XVI w., choć może to kontynuacja dawniejszej wsi Gościchowo. Leżała tuż na S od klasztoru, po drugiej stronie Paklicy. Znajdujący się w Jordanie kościół widoczny jest na przedstawiającym klasztor obrazie z XVII w. (→ p. 5). Jak wynika z map Perthéesa i Gilly’ego, Jordan znajdował się już jednak w Prusach (Brandenburgii). Obecnie wieś Jordanowice; taka sama nazwa już na mapie Perthéesa leży nad rzeką gran. [Paklicą] i dlatego nosi nazwę od świętej rzeki (Curaeus); 1603 wieś Jordan w P. (AV 3, 24v; → p. 5).

3. Własn. rycerska, następnie klasztoru cystersów w P. → Paradyż – opactwo, p. 3A.

1236 komes Bronisz fundator klasztoru w P. (zwanego też Gościchowo) nadaje temuż klasztorowi źreb U Franka w Gościchowie (→ Apud Frankonem); na źrebiu tym Bronisz niegdyś (jeszcze przed sprowadzeniem mnichów) osadził pewnego Niemca, Franka, ale nie prawem dziedz. tylko czasowo, licząc, że Frank ten zdoła sprowadzić in. Niemców; ponieważ mu się to nie udało, oddał źreb (Wp. 1 nr 193; → p. 2).

1247 sołtys Jakub, mieszkańcy (cives!) Piotr, Witmar, Henryk ze Zbąszynia (Wp. 1 nr 259, → p. 4).

1553, 1577 pobór [formularze nie wypełnione] (ASK I 5 k. 163v, 701); 1581 pobór od 8 zagr. po 6 gr, od 4 zagr. po 4 gr, od 1 rataja od 4 pługów, od pasterza, który ma 120 owiec (ŹD 27; ASK 16, 129).

4. 1236 → wyżej, p. 2 i 3; 1247 opat Michał zaświadcza, że mieszkańcy (cives) V.S.M. winni rocznie płacić klasztorowi NMP w P. 1/2 wiard. srebra (wagi niem. lub 3 1/2 wiard. wagi pol.), 5 1/2 miar (mensura) krośnieńskich żyta, 2 1/2 miary pszenicy i 4 miary owsa z łanu; śwd. sołtys Jakub (Wp. 1 nr 259).

1465 Nikel Wischenower [z Wyszanowa] wójt w P.³Przekaz, zachowany tylko w krótkim regeście, niepewny, a jego interpretacja zależy od interpunkcji. Sprawa miała miejsce „vor Nikel Wischenower Woyt zum Paradiese eingesetztem Richter”. Można to rozumieć (jak Warm.), że Nikel był wójtem w P. i ustanowionym sędzią; można też jednak przyjąć, że Nikel był wójtem wyszanowskim, ustanowionym sędzią w P (Warm. 84).

5. 1230 Paweł bp pozn. nadaje dzies. z Gościchowa kościołowi Ś. Marcina w Gościchowie, a następnie 1230 [recte 1232?] opactwu cystersów → Paradyż -opactwo; 1230 [recte 1232?] Wilhelm pleb. w Gościchowie (Wp. 1 nr 126; APP, Zbiór akt dotyczących klasztorów 242, 41); 1354 bp lubuski Henryk transumuje dok. z 1230 [recte 1232?] (Wp. 3 nr 1326); 1363 bp pozn. Jan [Doliwa] oświadcza, że domagał się płacenia dzies. z Gościchowa, wsi klasztoru P., ale opat okazał dok. z 1230 [recte 1232?]; bp potwierdza jego postanowienia (Wp. 3 nr 1497).

1564 kościół Ś. Anny pod lasem przy wsi Jordan⁴Geneza tego kościoła nie jest znana. Być może zbudowano go już w XIII w., wobec przejęcia kościoła par. przez klasztor. Now. 2, 474 przyjmował, że par. powstała dopiero w XVI w., ale błędnie podaje, jakoby par. w P. nie była znana żadnym źródłom przed 1580. Podana w wizytacji z 1603 wzm. o zniszczałych ze starości figurach również nie potwierdza poglądu o bardzo późnej metryce kościoła; korzystają z niego mieszkańcy tej wsi; w kościele tym nie ma nic godnego uwagi, poza ołtarzami i ławkami z czarnego dębu, z których śpiewa się na zmianę [tzn. z podziałem na głosy?] pobożne pieśni (Curaeus); 1603 kościół par. pod wezw. Ś. Katarzyny (jak powiadają jedni) albo Ś. Anny (jak powiadają inni)⁵Na mapie Perthéesa oznaczono kościół Ś. Anny we wsi Jordan w P.; był sprofanowany i znajdował się w ręku innowierców, odzyskany jako katolicki w 1602; w kościele są 3 ołtarze, wszystkie konsekrowane (jak widać z pieczęci); figury (imagines) w ołtarzach są zeszpecone z powodu starości; tabernakulum stoi puste, bo parafianie są innowiercami i nie przystępują do sakramentów; pr. patronatu nal. do opata parad.; pleb. otrzymuje od mieszkańców wsi Jordan i Nowy Dworek po 12 ćw. pszenicy, do kościoła nal. skrawek roli, obsiewany przez chłopów (AV 3, 24v-25); [stojący na wzgórzu kościół widoczny na obrazie z pocz. XVII w. (Wiliński s. 13-14, tabl. XXIII)].

1553, 1577, 1581 do par. nal. wieś P. (ASK I k. 163v, 701; ŹD27).

Uwaga: Klasztor cystersów powstał we wsi → Gościchowo. Opactwo otrzymało nazwę Paradisus s. Mariae (Raj NMP), samą wieś próbowali mnisi przechrzcie na Wieś NMP (1247). Nazwa ta jednak nie przyjęła się i na wieś rozciągnęło się z czasem miano P., wypierając (ostatecznie w XV w.) pierwotną nazwę miejscowości. Ostatnia znana nam wzm. o Gościchowie pochodzi z 1418 (KoścZ 5, 97v, → Paradyż – opactwo, p. 2B), w 1513 mówi się już o klasztorze niegdyś zw. Gościchowo (CMP nr 139, → Paradyż – opactwo, p. 3A). Część przekazów zestawiona została już w haśle → Gościchowo. Tu zbieramy jednak raz jeszcze cały znany nam materiał dotyczący wsi i klasztoru, pomijając jedynie w zestawieniu form nazw zapisy odnoszące się do Gościchowa.