1224 [?] kop. XV w. Hisbitsma, 1436 Wielki Vilbork, 1549 Pyleborrh, 1565 Pylborgk, 1944 Grosser Pielburgersee, jezioro, 16 km na NE od Czaplinka.
[Na gran. pow. wał. i Pomorza.]
12241Data ta jest zapewne skażona, gdyż Krzyżacy przybyli na nasze tereny dopiero w 1226 r. Dyskusję na temat tej daty podsumował ostatnio G. Labuda, Śmierć Leszka Białego, RH, 1995, 41, s. 20-21. Informacje topograficzne o jez. P. (Hisbitsma) i rz. Piławie w pierwszej połowie XIII w., zawarte w tym dok., zachowują swoje znaczenie niezależnie od wyniku tej dyskusji (kop. XV w.) ks. Władysław Odonic nadaje Krzyżakom 50 ł., które leżą koło jez. H. i koło. rz. Piławy.; rzeka ta wypływa z jez. H. i [płynie] przez sąsiednie jeziora (Wp. 3 nr 2025); 1275 Grzegorz X pap. potwierdza wspomn. nadanie ks. Władysława dla Krzyżaków, wymienia [jednak] 500 ł. [a nie 50!] koło jez. H. i innych jezior leżących w pobliżu i nad rz. Piławą, która wypływa z jez. P. (Wp. 1 nr 457).
1436/41 (obl. 1630) opis granicy pol. z Nową Marchią i Pomorzem (Ks. Słupskim): gran. z Pomorzem biegnie od jez. Damen [obecnie Dębno] przez różne obiekty [→ Panieńska Góra] do jez. W.V., w którym 3 tonie należą do Polski, a dalej idzie środkiem rz. → Piławy (Raczyński Wspomnienia 2, s. VII).
1549 wg wersji komisarzy pol. gran. Polski z Pomorzem biegnie przez jez. Brody (3 tonie tego jeziora mają należeć do Polski), wzdłuż strugi zw. Raków, następnie przez jez. P., w którym również 3 tonie należą do Polski, i dalej wzdłuż rz. Piławy (Wielopolski 102; CMP nr 154); 1565 [wg innej pol. wersji opisu wspomn. gran.:] biegnie wzdłuż rz. Piławy, a 3 tonie jez. P., dawniej używane [przez stwo drahimskie], obecnie użytkowane są przez Pomorzan (LWK 1, 209).
Uwaga: W literaturze na określenie jez. P. przyjmuje się nieraz nazwę Izbiczno (jako pochodną od zapisu Hisbitsma). Tej nazwy używa np. G. Labuda w cytowanym niżej artykule (→ przyp. 1). K 2, 241 i K 4, 290, odnosi błędnie nazwę Hisbitsma do jez. Zbyczno [obecnie Zdbiczno], położonego 9 km na N od Wałcza; przez jez. Zdbiczno nie przepływała rz. Piława.
W pomorskich opisach granicy pol.-pom. jez. P. nie jest wymieniane, gdyż dukt tej gran. przebiegał na S od wspominanych tu obiektów.
1 Data ta jest zapewne skażona, gdyż Krzyżacy przybyli na nasze tereny dopiero w 1226 r. Dyskusję na temat tej daty podsumował ostatnio G. Labuda, Śmierć Leszka Białego, RH, 1995, 41, s. 20-21. Informacje topograficzne o jez. P. (Hisbitsma) i rz. Piławie w pierwszej połowie XIII w., zawarte w tym dok., zachowują swoje znaczenie niezależnie od wyniku tej dyskusji.