PŁAWNO

1420 or.borra Plawno (PZ 6, 70v), 1436 Plawno, 6, 5 km na SE od Murowanej Gośliny.

1. 1436 n. pow. pozn. (PG 1, 192); 1430 par. Głęboczek? → p. 5.

2. 1420 Mik. Wierzenicki zezwala Mik. Spławskiemu [ze Spławia k. Poznania] na wyrąb 60 sosen, najpiękniejszych, jakie znajdzie w borze P., z wyjątkiem dzieni czyli drzew, na których są barcie (za barć uważa się drzewo, na którym żyje ponad 100 pszczół); wyrąb ma nastąpić do Bożego Narodzenia [ 1420]; Chwalęta z Lubicza ręczy Mik. Spławskiemu, że Mik. Wierzenicki dotrzyma warunków umowy, a jeżeli Spławski zniszczy jakieś barcie, zapłaci za nie poręczyciel (PZ 6, 70v); 1423 tenże Mikołaj ma zeznać, że jego kmiecie zajęli 3 konie z Węglewa [w pow. gnieźn.] w jego własnym borze P. ( który został zapowiedziany (zagajony1Por. hasła: zagaić i zagajać (w znaczeniu zapowiadać) w Słowniku staropolskim, t. 11, Kraków 1995, s. 69-70) przed 3 l. (WR 1 nr 1128).

1541 lasy nal. do wsi Głęboczek ciągną się w kierunku P. (PG 83, 155).

3. Własn. szlach. 1420, 1425 Mik. Wierzenicki posiada bór P. → p. 2.

1436-1482 → Kobylnica; P. [wieś?, dziedzina?] było w posiadaniu: 1436 Jadwigi c. Mik. Wierzenickiego [z Wierzenicy, a poprzednio ze Srebrnej Górki w pow. kcyn.], 1440 Piotra Polaka z Wilfina [= Lichwin w Małopolsce], 1443 Mik. Męczki z Krzysztoporzyc pod Krakowem [obecnie Krzysztoforzyce], a od 1482 Dobrogosta Ostroroga z Lwówka (PG 1, 192; PG 2, 81; PG 4 k. 8v, 15v, 36, 36v, 75; PG 9, 158v; PZ 13, 130v; PZ 14 k. 42, 205, 220v, 224, 248v-249).

1510 Jan Turek Łącki z → Kamieńca wygrywa proces z Wacławem, Stanisławem i Achillesem Ostrorogami o 50 grz.; Ostrogowie żądali zwrotu cz. oprawy jego matki Doroty z Prusimia, której pierwszy mąż Mik. Męczka Krzysztoporski zapisał po 200 grz. posagu i wiana na wsiach Wierzenica, Kobylnica2W haśle → Kobylnica brak tej wiadomości, P. i Rakownia; po śmierci Męczki oprawa ta została przeniesiona na dobra drugiego męża Doroty – Stan. Łąckiego z Kamieńca; sąd oddala roszczenia Ostrorogów i nakazuje im wieczne milczenie (KoścZ 19, 149v).

1538, 1545 działy majątkowe Ostrorogów z Lwówka; w tym informacje o P. → Kobylnica, → Lwówek – dobra (PG 80, 195v-197v; PG 18, 181; PG 87, 74-81); 1545 Stan. [Ostroróg] Lwowski syn zm. Marcina kaszt. kowalskiego daje w dożywocie swej matce Urszuli z Sierpca wsie Wierzenica, Rakownia, Kobylnica i P. oraz folw. pod Poznaniem za kościołem Św. Marcina (PG 18, 228v).

[W rejestrach poborowych z XVI w. wieś P. nie figuruje.]

1430 Wach z P. → p. 5.

5. 1430 Wach z P. w sporze z Adamem pleb. w Głęboczku prosi o zwolnienie od niesłusznie nałożonej na niego ekskomuniki za niepłacenie mesznego, gdyż nie posiada on ról, a jedynie uprawia niektóre role w zamian za [zboże dostarczane] w snopach3Obowiązek płacenia mesznego wskazywałby na to, że P. należało wówczas do par. Głęboczek. Odległość obecnej wsi P. od Głęboczka wynosi 5, 5 km (ACC 13, 22).

Uwaga: Nazwa P., zaczerpnięta od sąsiedniego jez. → Pławno, była może pierwotnie nazwą dużego kompleksu leśnego (zw. obecnie: Puszcza Zielonka), rozciągającego się między jez. Pławno a wsią Głęboczek. Wskazują na to zapiski z l. 1420 i 1425 (→ p. 2). Na tym terenie leżały też prawdop. role uprawiane w 1430 przez Wacha (→ p. 5). W XV w. P. wymieniane jest wśród części składowych dóbr Kobylnica, ale nie wiemy, czy istniała tam regularna wieś; osada o tej nazwie nie trafiła do rejestrów poborowych.

Od XVI do XVIII w. P. wchodziło w skład dóbr Murowana Goślina; po Ostrorogach przejęli te dobra Potuliccy, później kolejno Leszczyńscy, Przyjemscy i Gruszczyńscy (TD).

1 Por. hasła: zagaić i zagajać (w znaczeniu zapowiadać) w Słowniku staropolskim, t. 11, Kraków 1995, s. 69-70.

2 W haśle → Kobylnica brak tej wiadomości.

3 Obowiązek płacenia mesznego wskazywałby na to, że P. należało wówczas do par. Głęboczek. Odległość obecnej wsi P. od Głęboczka wynosi 5, 5 km.