ŻMIJEWO

(1298 Szpygowo, 1361 Grosse Smyow, Smiau, Gros Smeyaw, Zmyow, 1570 Zmiewo) 5,5 km na N od Brodnicy.

1. 1437-8 wieś, komt. brod. (GZ 87); 1570 pow. mich., stwo brod., par. Ż. (Bi. 49, 86).

2. 1361 komtur brod. Werner v. Bendiz nadaje niejakiemu Pencuse ziemię między G. S., Żmijewkiem i Zbicznem (PIG 348).

3. 1437-8 własn. Zak., 38 ł. chł. o czynszu po 20 szk. minus 8 h. (sic), karczmarz daje 5 wiard., 12 ł. os., 26 ł. opust. (GZ 87); 1439 komtur brod. Szymon Langschenkel nadaje 4 ł. w Z. Mik. Susenbergowi na pr. chełm. za czynsz 10 korców owsa; 1447 tenże otrzymuje piąty łan, za czynszem 1 grz. i 5 kur (PlO 143-4); 1570-1 własn. król., 32 ł. chł., 8 ł. sołt. i lemańskich, ponadto jeszcze 2 1/2 ł. lemańskiego, karczma (Zap. 20, 311).

4. 1298 komtur z. chełm. Konrad Sack nadaje sołtysowi Cristanowi na lokację 50 ł. we wsi S.; Cristan ma 5 ł. wolnych z karczmą i 1/3 opłat z sądownictwa, poza tym ma 3 ł. w zamian za 2 ł. posiadane w Brodnicy; z pozostałych 42 ł. czynsz po 15 szk. i 2 kury po 6 latach wolnizny (Pr U 1/2, nr 700).

5. 1647 kościół Wniebowzięcia NMP (DCh 137); pochodzi z ok. 1330 r. (ibid.; BK 2, 455-8); uposażenie kościoła z czasów krzyżackich 4 ł. (F 6-10 529).

6. 1414 szkód woj. na 1400 grz., kościół 150 grz. (Br. 160).

8. Grodzisko pierścieniowate, wyżynne, na wschodnim brzegu jez. Niskie Brodno, wał (Łęga 512, 537; Ziel. 24).