POSADOWO

1394 or. Poszadowo (Lek. 1 nr 1807a), 1406 Possadowo (ZSW nr 1007, s. 285), 1412 rps XV w. Pozsadow (DA X/XI 209), 1425 Possadowa (Wp. 5 nr 421), 1442 Posszadowo (ACC 25, 7v), 1453 Poszchadowo (PZ 17, 179v), 1499 Posadowo (PG 62, 41), 1564 Poszadouo (IBP 303), 3 km na E od Lwówka.

1. 1481 n. pow. pozn. (PG 9, 149v); 1510 n. par. Lwówek (LBP 176).

2. 1423-26, 1442 procesy o rozgraniczenie P. i Zgierzynki → p. 3: Mroczek, → p. 3: Piotr; 1432 dwór (curia) w P. → p. 3: Dobroszka i Barbara.

1500 folw. w P., k. P. stoi wiatrak, 1501 w P. dwór i folw. → p. 3: Jan Rozbicki.

1555 Jan Rozbicki [syn Jana] pozywa Andrzeja pleb. w Brodach o naruszenie przez wspomn. plebana i jego 5 kmieci 8 naciosów gran. w zaroślach, czyli w łęgu, w dziedzinie P.; tenże Jan domaga się 60 grz. tytułem strat i 60 grz. tytułem szkody (PZ 33, 4); 1560-61 tenże Jan Rozbicki z P. pozwany przez Marcina Pakosławskiego właściciela cz. w Pakosławiu [k. Lwówka]: o wypasienie 2 łąk w lesie zw. Orli Ostrów (o wartości 50 grz.), o wyrąbanie chrustów w 5 miejscach, a także o zniszczenie we wspomn. lesie starego kopca narożnego, który dzielił wsie P., Pakosław i Zgierzynka oraz o dokonanie na gruntach Pakosławia 11 naciosów jako znaków gran. (PZ 33 k. 380v, 727v-728); 1565 tenże Jan Rozbicki pozywa wspomn. Marcina Pakosławskiego m. in.: o wycięcie drzew w lesie zw. Nowina w P. o wartości 10 grz.; o zagarnięcie pszenicy i żyta z pola w dziedzinie P.; o naruszenie kopców narożnych położonych k. jeziora1Na MTop. 1950 pomiędzy tymi trzema wsiami widoczne liczne rowy powstałe w wyniku melioracji tych terenów, które zmieniły tu stosunki wodne, a rozdzielających wsie Zgierzynka, Pakosław i P., szkody wycenia na 100 grz. (PZ 34, 257v-258).

1566 rozgraniczenie wsi Konin k. Lwówka z m. Lwówek od narożnika z P. do narożnika z Komorowem; granica biegnie m. in. wzdłuż drogi z Pniew do Lwówka, a potem wzdłuż drożyska, którym mieszkańcy P. jeżdżą do boru w Lewicach (PZ 34, 545-547); 1586 rozgraniczenie pomiędzy częścią wsi Pakosław należącą do Marcina Pakosławskicgo a Zgierzynka nal. do plebana w Brodach i P. należącym do Marcina, Jana, Macieja i Stan. Rozbickich (PG 148, 112).

1597 rozgraniczenie dóbr Marcina, Jana i Macieja Rozbickich w P.; wymieniono m. in. ostrów zw. Oprzecz, łąki Obora i Długi Kąt, miejsce [niezident.] zw. Kawie [K 3, 607, błędnie czytał Kikoły], role zw. Ostrów przy granicy ze Zgierzynka, dróżkę, która idzie do Bukowego Ostrowa albo Orlego [por. pod 1555 las Orli Ostrów], folwarki „pod Lwówek”, na Dziewiątnicach, na Piaskach, na Krotczycach, Meszczicze, na Kawlach, a także płosy: Rozomowska, Wałkowa, Michałkowa, Kubaszowska, Harmoników [= Komorników?], Klieszeńska, Hekuleńska, Jankowa; przy granicy z Pakosławiem jest [las] Nowiny; [k. P. biegnie] droga z Lwówka do Pniew (PG 169, 563-565v).

3. Własn. szlach. 1394-1406 Wichna z Grodziska, ż. Świętosława [z Szubina]: 1394-1406 taż w sporze z Fredelinem (Fredhelmem) Wezenborgiem o miasto i zamek Trzciel oraz wsie nal. do tego zamku, m. in. o P.; 1396 w imieniu Wichny występuje mąż Świętosław; 1406 Wichna wd. po Świętosławie i jej syn Borek dz. w Grodzisku toczą spór z Boguszem synem zm. Fredelina Wezenborga (Lek. 1 nr 1807a; KP nr 2659; ZSW s. 285).

1406 Borek dz. w Grodzisku, syn Wichny z Grodziska i Świętosława kaszt. kal. → wyżej.

1412-26, zm. a. 1433 Mroczek z P. i [1410-27] z → Łopuchowa (Wp. 5 nr 421), h. Leszczyc2KR 1, 53, nazywa Mroczka omyłkowo Grzymalitą; pomylił go zapewne z Mroczkiem z → Iwna h. Grzymała (PSB 22, 180), [syn Żegoty z Łopuchowa i Małgorzaty z Bytynia], mąż Dobroszki [a zięć Wichny z Grodziska i Świętosława z Szubina]3Mroczek był bratem przyrodnim Niemierzy z Bliżyc i Katarzyny ż. Tomka z Gądek, a ojcem Gerwarda, Dobroszki (z. Piotra Nidomskiego) i Barbary (ż. Piotra z Bnina kaszt. gnieźn.), a zapewne również Jaranda. Jego dzieci pisały się przede wszystkim z Łopuchowa; w niniejszym haśle uwzględniamy tylko te przekazy, które dotyczą bezpośrednio wsi P., ich pozostałe transakcje → Łopuchowo, p. 3, 1416-26 tenut. w Powidzu (G.Star. 57), 1420-24 współtenut. w Babimoście (G.Star. 37): 1412 tenże h. Laska [=Leszczyc], krewny bpa Piotra Wysza → p. 6; 1417 tenże (stren. Łopuchowski z P.) toczy proces ze Stan. Słapem [z Dąbrówki k. Poznania]; sąd ma orzec, czy dok. oprawy Dobroszce żonie tegoż Mroczka wiana w Łopuchowic ma moc, czy też Mroczek ma być pozwany z innej wsi, gdzie oprawił swej ż. wiano (PZ 4, 172v); 1420 tenże w sporze ze [swoim szwagrem] Tomaszem z Gądek4Tomasz szwagier Mroczka (→ przyp. 3) pisał się także z → Łopuchowa, → Gądek i Starołęki (→ Łopuchowo, p. 3 oraz tamże, przyp. 2 i 4) (PZ 6, 107v-108); 1423-26 tenże (1423 wraz z ż. Dobroszką) toczy procesy ze Zbylutem [Urbanowskim] pleb. w Brodach i [zarządcą należącej do uposażenia par. w Brodach wsi] Zgierzynka o rozgraniczenie pomiędzy P. a Zgierzynką: 1425 w sądzie w procesie z tymże Mroczkiem staje Wojc. Wolanowski i przedstawia dok., datowany Ptaszkowo 23 X 1425, w którym Piotr Urbanowski [z → Lewic, ojciec Zbyluta] i wspom. Wojc. Wolanowski poręczają za Zbyluta [Urbanowskiego], kan. uniejowskiego i pleb. w Brodach, że uzna on rozgraniczenie, jakiego dokona star. [gen. Wlkp.] pomiędzy P. i Zgierzynka, a gdyby wspomn. Zbylut zakwestionował je, wówczas obaj poręczyciele zapłacą temuż Mroczkowi 100 grz. (Wp. 8 nr 1060: 1425; PZ 7 k. 73v, 198; PZ 9, 17v [→ Łopuchowo: Tomasz Gądkowski]; KoścZ 8, 196v, dawniej k. 261v); 1424 tenże z Łopuchowa i P. w sporze z Niewstąpem ze Świekotek (PZ 8, 11); 1426 tenże oraz jego poręczyciele (Tomasz z Gądek [szwagier Mroczka] i Szczepan z Pierwoszewa) toczą proces ze wspomn. Urbanowskimi o glówszczyznę (Mroczek i jego poręczyciele obiecują, że w tym przypadku nie będą wysuwali zarzutu przedawnienia), o 3 poranionych ludzi, z których jeden został uprowadzony (wraz z dobytkiem [cum reliquo] o wartości 30 grz.), a także o zabranie łupu wartości 10 grz. [czy to inna wycena dobytku owego uprowadzonego człowieka?] oraz o to, że nie została wymierzona sprawiedliwość (PZ 8 k. 122v, 133v; PZ 9 k. 7v, 17v)5Tenor zapisek nie pozwala na jednoznaczne wskazanie, czyi ludzie zostali poszkodowani w procesie o granice. Wydaje się wszakże, że może chodzić tu o kmieci ze Zgierzynki. Wskazywać na to zdają się dwie okoliczności: w 1423 Mroczek procesował się nie tylko ze Zbylutem, ale również z Filipem kmieciem ze Zgierzynki (PZ 7, 73v), a w 1424 Mroczek i Zbylut toczyli, bliżej nie określony w źródle, proces o gwałt (PZ 7, 198). C.d. sporów z l. 1423-26 stanowi zapewne proces toczony 1428 pomiędzy Dobroszką Mroczkowa a Piotrem Urbanowskim, który winien był przedstawić w sądzie dok. podziału [dóbr?] (litera divisoria) pomiędzy nim a jego synem Zbylutem (KoścZ 9, 67); 1432 tenże z Łopuchowa. wspomn. jako zm. → niżej.

1432-46 Dobroszka (Dobrochna) i 1432 Barbara z P. i z → Łopuchowa, cc. Mroczka: 1432 obie siostry, cc. zm. Mroczka, oraz Maciej z Trzciela (brat ich matki Dobroszki] w procesie o konia ze [swoją bratową] Małgorzatą c. Stan. Słapa z Dąbrówki [par. Skórzewo], a wd. po Gerwardzie z → Łopuchowa; wspomn. Maciej ma zwrócić tego konia do dworu w P., skąd go zabrał; pełnomocnikiem Małgorzaty jest jej stryj Piotr Słap, a za cc. zm. Mroczka ręczy Andrzej ze Słomowa [zapewne brat stryj. Mroczka → Łopuchowo, przyp. 2 i 4] (PZ 11 k. 3v-4, 142); 1432 te siostry z P. w sporze z Małgorzatą z Rosnowa i Palędzia, wd. po Gerwardzie, która trzyma ich macierzyznę [w P.?], do której obie siostry mają pr. bliższości (PZ 11, 95v); 1442-46 taż Dobroszka → niżej: Piotr.

1442-46 Piotr z → Nidomia, mąż Dobroszki [c. Mroczka]: 1442 tenże zawiera ugodę ze Zbylutem pleb. w Brodach o rozgraniczenie wsi Zgierzynka nal. do plebanii w Brodach i P. nal. do tegoż Piotra (ACC 25, 7v); 1446 tenże i jego ż. Dobroszka sprzedają P. → niżej: Rozbiccy.

1445-XVII w.: Rozbiccy wP.:

1445 Dobrogost, Wojciech i Bieniak [Benedykt] Sierakowscy z Sierakowa [k. Lwówka], Rozbitka i z P. [ss. Wierzbięty z Rozbitka i Kwilcza, a wnukowie Dobiesława z → Kwilcza i → Orzeszkowa] → niżej.

1445-87 Dobiesław Sierakowski z Rozbitka, Lewic i z P., brat Dobrogosta, Wojciecha i Bieniaka: 1445 tenże oraz jego bracia Dobrogost, Wojciech i Bieniak z Sierakowa i P. w sporze z Winc. Furmanem z Mieszkowa [k. Jarocina, pow. pyzdr.] (PZ 15, 1 12v); 1446 tenże i wspomn. bracia kupują od Piotra Nidomskiego i jego ż. Dobroszki wieś P. za 80 grz., a następnie odsprzedają ją z zastrz. pr. wykupu wspomn. Piotrowi za 350 grz. (PG 2 k. 147v, 149v); 1453 tenże z. P. (PZ 17, 179v); 1464 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wojc. Żyrnickiemu [z Żernik k. Swarzędza] wieś P. za 180 grz. (PG 7, 224); 1465 tenże dz. w P. oraz Piotr z Pniew prep. włocławski i kantor pozn. sprzedają z zastrz. pr. wykupu wikariuszom kat. [pozn.] 4 zł węg. czynszu rocznego na P. za 50 zł węg.; czynsz ten ma być płacony Katarzynie z → Krzestkowic [może wd. po Przezdrewie Krzestkowskim?] matce zm. Jana Krzestkowskiego wikariusza wiecz. w kat. pozn., a po jej śmierci, zgodnie z testamentem wspomn. Jana, wikariuszom kat. (CP 14, 618; CP 24, 75); 1469 tenże poręcza Grzegorzowi i Mikołajowi z Grobi na sumę 200 grz. szer. gr pol. (PZ 18, 204v); 1475 tenże toczy proces z Marcinem i Jakubem z Lutomia o 18 grz. (PZ 20, 19); 1476 tenże pozwany przez Gerwarda, Judę (Jugo [zapewne Jerzy, → Piekary, przyp. 2]) i Marcina, ss. zm. Jana Piekarskiego z Piekar [k. Buku] o 50 grz. należnych ich zm. ojcu; 1479 tenże sprzedaje wspomn. braciom z Piekar 4 ł. os. w P. za 50 grz. (PZ 20 k. 53v, 74v; PG 9, 115); 1481, 1484 tenże Sierakowski dz. w Rozbitku zapisuje ż. Katarzynie po 300 grz. posagu i wiana na P. (PG 9, 149v; PG 10, 9); 1487 tenże z Rozbitka, P. i Lewic; w jego dobra Mac. Sierosławski dz. w Rybocześnicy otrzymuje wwiązanie na sumę 100 grz., tj. w 9 ł. os., licząc po 10 grz. za 1 ł. przynoszący 1 grz. czynszu, oraz 2 ł. opust. (PZ 21, 101v).

1500-03 Jan i Wierzbięta duchowny [→ p. 6] oraz 1503 ich siostra Anna Rozbiccy z P., Rozbitka i → Lewic, dzieci Dobiesława Sierakowskiego: 1500 temuż Janowi jego brat Wierzbięta z Rozbitka, altarysta w Lwówku, daje swoje części w m. Lewice oraz we wsi Rozbitek, folwark w P. wraz z łąkami, rolami, kmieciami i należnymi od nich robociznami w P. oraz czynszami, kogutami i jajami należnymi [mu] od kmieci z P.; dla siebie wspomn. Wierzbięta zachowuje wiatrak stojący k. wsi P. (PG 12, 100v-101); 1501 tenże zapisuje swej ż. Helenie c. Sędziwoja Mylińskiego po 250 zł węg. posagu i wiana na połowach Rozbitka, Lewic i P., zastrzegając dla siebie dwór i folwark w P. (PG 12, 166-167); 1503 ciż bracia pozwani przez swoją siostrę Annę, wd. po Janie Mniskim [z → Mnichów i z → Lubosza, także Lińskim z Linii k. Lwówka], obecnie ż. Jakuba Śremskiego [ze Śremu k. Sierakowa, vel Lińskiego] o to, że zatrzymali jej list wienny, w którym jej pierwszy mąż opisał jej posag i wiano na Liniach i Chudopsicach; list ten Anna złożyła na przechowanie u swojego ojca Dobiesława; ciż bracia zobowiązują się wydać wspomn. siostrze jej list wienny pod karą 200 kóp gr (PG 64, 40v).

1543 Dobiesław, 1555-97 Jan, 1581-97 Maciej, 1581-97 Marcin oraz 1581-95 Stanisław Rozbiccy, ss. Jana Rozbickiego oraz 1582 ich siostra Anna (PG 22, 172v; PG 138, 437; PG 153, 300v; TD): 1543 tenże Dobiesław (syn Heleny) zapisuje swojej ż. Dorocie c. Jana Ordzińskiego po 50 zł pol. posagu i wiana na połowach swoich części w Rozbitku i P., które mają mu przypaść z działów z braćmi (PG 18, 19); 1555, 1560-61, 1565 tenże Jan → p. 2; 1566 tenże Jan zapisuje swojej ż. Barbarze c. zm. Michała Prusimskiego [z Prusimia k. Międzychodu] po 600 zł posagu i wiana na 1/2 P. (PG 20, 473v); 1577 tenże Marcin płaci pobór → niżej; 1579 tenże Stanisław kwituje Marcina z Ostroroga Lwowskiego z 230 grz. zł z sumy 2000 zł zapisanych niegdyś przez wspomn. Ostroroga zm. Janowi ojcu tegoż Stanisława (PG 135, 220); 1582 Anna c. zm. Jana Rozbickiego, ż. Marcina Tłukomskiego syna Macieja, ma na P. 100 zł posagu, zapisane jej tam przez ojca (PG 140, 189); 1583 tenże Stanisław sprzedaje swoim braciom rodzonym, tymże Marcinowi, Janowi i Maciejowi, całą swoją cz. dziedz. P. wraz z pr. wolnego wyrębu [drewna] w Lewicach za 3000 zł (PG 22, 172v); 1586 ciż bracia (bez Dobiesława) dziedzice w P. → p. 2; 1586 tenże Marcin zapisuje swojej ż. Barbarze, c. zm. Marcina Herstopskiego, po 1600 zł posagu i wiana na 1/2 swojej cz. w P. (PG 22, 716); 1592-95 tenże Marcin i jego ż. Barbara sprzedają swoje cz. w P.: 1592 tymże Janowi i Stanisławowi cz. P. za 2000 zł pol. (PG 160, 975), 1593 temuż Janowi 1/3 swojej cz. w P. za 133 zł pol. (PG 24, 49), 1595 temuż Stanisławowi swoją cz. P. za 3000 zł pol. (PG 25, 67); 1597 ciż bracia Marcin, Jan i Maciej → p. 2.

[W XVII w. P. należało do Rozbickich; natomiast w końcu tego stulecia P. weszło w skład dóbr lwóweckich (TD).]

1499 P. w wykazach zaległości podatkowych (PG 62 k. 12v, 41); 1508 pobór od 10 1/2 ł. [os.], od karczmy 6 gr (ASK I 3, 10); 1510 w P. 12 ł. → p. 5; 1563 pobór od 12 ł. [os.] i od 1 karczmy dor. (ASK I 5, 224v); 1564 w P. 12 ł. (IBP 303); 1564, 1577, 1580 pobór płaci Marcin Rozbicki; 1580 od 7 ł. [os.], 7 zagr., 3 komor., a 1 rataj od 1 pługa (ASK I 5, 686; ŹD 18); 1583 Marcin Rozbicki płaci pobór z P. (Piotrkowska 2 nr 518).

1508 prac. Błażej rataj (colonus) z P. w sporze z Maciejem sołtysem z Wytomyśla [k. Lwówka] (ACC 85, 40).

5. 1510 dzies. snopowa z 1 pola (campus) w P. nal. do plebana w Trzcielu; pole to leży w stronę Lwówka (LBP 176).

1564 do klucza buk. bpów pozn. płacone są wiardunki dzies. z 12 ł. w P., po 8 gr z ł., co daje w sumie 2 grz. (IBP 303).

[1601-07] Jerzy z Ostroroga dz. w → Lwówku i Trzcielu wystawia, na prośbę pleb. Marcina Deciusa [z Kobylina] i za zgodą Wawrz. Goślickiego bpa pozn. [w l. 1601-07], nowy dok. fundacyjny kościoła par. w Lwówku, gdyż stary dok zaginął; do uposażenia par. w L. nal. m. in. płatności z P.: 7 kmieci płaci po 1 ćw. żyta i 1 ćw. owsa (M Lwówek I 3, 135-140; dokładnie → Lwówek, p. 5Aa, p. 51); 1603 do uposażenia par. w Lwówku nal. m. in. dochody z P.: 2 mendle żyta i 1 mendel owsa (AV 3, 43-45).

6. 1412 Mroczek z P. i Łopuchowa „bliski krewny w linii prostej” Piotra Wysza, który został usunięty z bpstwa krak. na rzecz Wojc. Jastrzębca; tenże Mroczek zamierza zabić bpa Wojciecha w czasie jego pobytu na zjeździe w Gnieźnie; bp Wojciech nie zjawia się w Gnieźnie i to udaremnia zamiar Mroczka (DA X/XI 209).

1500-03 Wierzbięta z Rozbitka i P. (→ p. 3), 1500, 1510 altarysta w → Lwówku [p. 5Hb].

8. Na E od P., a na N od drogi między P. i Pakosławiem znaleziono fragmenty ceramiki m. in. z XI – ok. I poł. XIV w. (Fontes 34, 1982-85, s. 127-128).

1 Na MTop. 1950 pomiędzy tymi trzema wsiami widoczne liczne rowy powstałe w wyniku melioracji tych terenów, które zmieniły tu stosunki wodne.

2 KR 1, 53, nazywa Mroczka omyłkowo Grzymalitą; pomylił go zapewne z Mroczkiem z → Iwna h. Grzymała.

3 Mroczek był bratem przyrodnim Niemierzy z Bliżyc i Katarzyny ż. Tomka z Gądek, a ojcem Gerwarda, Dobroszki (z. Piotra Nidomskiego) i Barbary (ż. Piotra z Bnina kaszt. gnieźn.), a zapewne również Jaranda. Jego dzieci pisały się przede wszystkim z Łopuchowa; w niniejszym haśle uwzględniamy tylko te przekazy, które dotyczą bezpośrednio wsi P., ich pozostałe transakcje → Łopuchowo, p. 3.

4 Tomasz szwagier Mroczka (→ przyp. 3) pisał się także z → Łopuchowa, → Gądek i Starołęki (→ Łopuchowo, p. 3 oraz tamże, przyp. 2 i 4).

5 Tenor zapisek nie pozwala na jednoznaczne wskazanie, czyi ludzie zostali poszkodowani w procesie o granice. Wydaje się wszakże, że może chodzić tu o kmieci ze Zgierzynki. Wskazywać na to zdają się dwie okoliczności: w 1423 Mroczek procesował się nie tylko ze Zbylutem, ale również z Filipem kmieciem ze Zgierzynki (PZ 7, 73v), a w 1424 Mroczek i Zbylut toczyli, bliżej nie określony w źródle, proces o gwałt (PZ 7, 198). C.d. sporów z l. 1423-26 stanowi zapewne proces toczony 1428 pomiędzy Dobroszką Mroczkowa a Piotrem Urbanowskim, który winien był przedstawić w sądzie dok. podziału [dóbr?] (litera divisoria) pomiędzy nim a jego synem Zbylutem (KoścZ 9, 67).