POTRZANOWO

1369 Postrzimowo (Wp. 11 nr 1742), 1373 kop. 1576 Potrzonowo (Wp. 6 nr 240), 1391 nazwisko: Poczronowski, or. Pothrzonowo (WR 1 nr 245, 274), 1409 Potrzimowo (WR 1 nr 788), 1424 Potrzonowo (PZ 8, 19), 1510 Potronowo (LBP 34), 1577, 1580 Potrzanowo (ASK I 5, 712; ŹD 34), 2,5 km na SW od Skoków.

1. 1462 n. pow. pozn. (PG 6, 213v); 1373 n. par. Skoki (Wp. 6 nr 240).

2. 1511 gran. z wsią Włókna nal. do abpa gnieźn.; mieszkańcy wsi Włókna skarżą się, że mieszkańcy P. niszczą tę gran., gdy orzą swe role; konieczne jest odnowienie kopców gran. (VG 453).

1549 na gran. z wsią Włókna leży jez. Zmiral (K 5, 549, na podstawie Inw. Kokalewskiego w AAG, k. 306).

1566 gran. P. z wsią → Konotopia [tam szerszy regest] biegnie od 3 pali narożnych, dzielących te dwie wsie oraz Budziszewo przez błota Pylewiec do brodu → Kłoda, gdzie się znajdują kopce narożne P. i Konotopi po jednej stronie brodu oraz wsi Włókna i Brzeźno po drugiej jego stronie (PG 112, 173v; to samo: PP 1, 35-36v).

1578 Jan Zbyszewski z P. pozwany przez Latalskich ze Skoków o to, że doprowadzając wodę do nowego młyna w P. zmienił bieg strugi, wypływającej z jez. Włókna, która dotąd płynęła od strony Zwanowa [w pow. gnieźn.; obecnie Dzwonowo] i zaopatrywała w wodę młyny koło m. Skoki; powodowie domagają się 500 zł za poniesioną krzywdę [straty] i tyleż tytułem szkody (PZ 39, 81).

3. Własn. szlach. 1369 Mikołaj z P. zastawia wieś Przesiekę Adelardowi z Dziadkowa, bratu Przecława z Gułtów star. gen. wlkp.1Identyfikacje wg: A. Szweda, Dokument starosty generalnego Wielkopolski Przecława z Gułtów z 24 stycznia 1369 roku, w: Krzyżowcy, kronikarze, dyplomaci, Gdańsk 1997, s. 280 (Wp. 11 nr 1742); 1391-96 śwd. Mik. Poczronowski (Potrzonowski) z P. (WR 1 nr 245, 274, 309; Lek. 1 nr 1003, 2161).

1391-09 Wojsław Potrzonowski (Poczronowski): 1391 tenże śwd.(WR 1 nr 254; Lek. 1 nr 1057); 1408-09 tenże pozwany przez Teodoryka (Dzietrzycha) z Budziszewa [i z Margonina] o granice i o jezioro na granicy Budziszewa i P.; Teodoryk dowodzi przy pomocy świadków, że jego ojciec i on sam posiadali jez. Radusz [obecnie Jez. Budziszewskie] przez 33 lata, a Wojsław używał go za zgodą Teodoryka, [ale nie był jego właścicielem] (PZ 3 s. 150, 153; WR 1 nr 788); 1425 Piotr syn Wojsława → p. 6.

1402 Potrzonowski [imienia brak] jest pozwany o cz. dziedziny Mieszewo przez Rafała, Dorotę i Kachnę [z Mieszewa?]2KR 2, 159, oraz autor hasła → Mieszewo (tamże, przyp. 2) łączyli tę zapiskę z osobą Wojsława z P (KP nr 1045).

1412-32 Mac. Potrzonowski burgrabia w Poznaniu 1432 (GUrz. nr C 921); 1412 tenże śwd. (WR 1 nr 684); 1425 tenże w sporze z Parysem z Sokolnik Małych [w par. Kaźmierz k. Szamotuł] (PZ 8, 19; KR 4, 19 błędnie pod r. 1424); 1427 Przesiecki [zapewne z Przesieki par. Lechnino w pow. gnieźn.] zeznaje w sądzie, że zgubił dok. poręki, w którym Dobrogost Szamotulski ręczył za Maćka Potrzonowskiego i Dobiesława ze wsi Nienawiszcz (WR 1 nr 1254); 1432 tenże dowodzi w sądzie, że nie wziął Żydowi Hesowi z Poznania konia wartości 9 wiard. (WR 1 nr 1402).

1421-22 Wincenty z P.: 1421 tenże toczy procesy o pr. bliższości do wsi Nienawiszcz: 1421 tenże wygrywa proces z Szymką ż. Dziersława z Jabłkowa [w pow. gnieźn.]; jeżeli Szymka chce utrzymać tę wieś musi mu w ciągu 6 tygodni dać [za nią] pieniądze; 1422 tenże przegrywa podobny proces z Dobiesławem z Raczkowa [w pow. gnieźn.] (PZ 6, 128; WR 3 nr 954).

1430 Dobiesław z P. [identyczny z Dobiesławem z Ninina?] pozwany przez Tomka Gądkowskiego o 3 wiardunki z. tytułu złożonej przez niego poręki za Mac. Boguniewskiego (PZ 11, 75); 1432 tenże niegdyś Potrzonowski toczy spór z [Winc.] Czurydło [z Bielaw k. Poznania] (PZ 11, 116).

1430 Jakusz [Jakub] z P. (WR 1 nr 1365).

1446 Mikołaj, Jan i Maciej [ss. Jakuba] niegdyś dziedzice z P. kupują 1/2 Gośliny Długiej od Sędziwoja z Gośliny za 500 grz. (PG 2, 172v); 1481 Anna wd. po Jakubie Potrzonowskim z synem Maciejem (syn Jan już nie żyje) kwituje Dobrogosta Brzezińskiego z Długiej Gośliny (PZ 20, 135v).

1462 Grzegorz ze Skoków kan. kat. pozn. daje swemu bratankowi Andrzejowi synowi Jana ze Skoków 1/2 m. Skoki, 1/5 P. i sumę 80 grz., która mu się należy od dzieci Jana z Koszewa w pow gnieźn. [obecnie Kuszewok. Skoków] (PG 6, 117v); 1462 tenże oraz [jego brat?] Maciej i Jan bratanek, dziedzice ze Skoków, sprzedają Piotrowi z Mieszewa cz. P. za 100 grz. (PG 6, 213v).

1471 Katarzyna dz. w P. daje swemu mężowi Wojc. Oleskiemu [z Oleśnicy w pow. kcyn.] 1/3 P. (PG 8, 103v); 1498 taż ze swych dóbr oprawnych w Oleśnicy i ojczystych w P. wysyła na wyprawę wojenną swego domownika (familiaris) w towarzystwie swego syna Jana (ExpBel. nr 618).

1493 Jan, Maciej i ksiądz Mikołaj bracia niedz. z Oleśnicy [ss. Wojciecha] sprzedają 1/3 P. Mac. Studzieńskiemu za 200 grz.; jako stryj sprzedających występuje Wojc. Potulicki, a jako wuj Dobrogost z Gośliny [Długiej?] (PG 10, 191v); 1522 tenże Mac. Oleski kupuje od Róży c. Stan. Szczodrochowskiego, ż. Marcina Przesieckiego cz. P. za 116 zł (PG 15, 470).

1566 P. należy do Jana Zbyszewskiego oraz Macieja i Melchiora (Malchra) Studzieńskich (PG 112, 173v; PP 1, 35); 1578 tenże Jan Zbyszewski → p. 2.

1423 kop. 1488/92 w P. 12 ł., z tego liczne (plures) łany są opust.; płacą tylko z 11 ł., na dwunastym siedział sołtys, którego dziedzic wykupił i obsadził na tym łanie włodarza (LBP 34); 1508 P. płaci wiardunki król. z 5 1/2 ł. (ASK I 3, 19); 1510 pobór z P. od 5 ł. (ASK I 3, 262v); 1521 wizytator kap. pozn. stwierdza, że we wsi jest tylko 6 ł., choć w spisach figuruje 11 albo 12 [nie umie wyjaśnić tych niezgodności] (CP 111, 45); 1526 w wyniku ponownej wizji ustala się, że w P. jest 6 1/2 ł., z których płacono [po 10 gr?] kanonikowi, 2 ł. są opust. i nieuprawiane; inne łany opust. zarosły, są jednak we wsi jeszcze inne łany os. → p. 5; 1563 pobór od 6 ł. (ASK I 5, 234v); 1577 płatnik poboru Jan Zbyszewski (ASK I 5, 712); 1580 Jan Zbyszewski płaci pobór od 12 półł., 5 zagr. i 2 rzem. (ŹD 34).

4. 1423 kop. 1488/92 sołectwo wykupione przez dziedzica [przed 1423?, przed 1488/92?] → p. 3.

5. 1373 Jan bp pozn. eryguje parafię w Skokach i włącza do niej wsie Roszkowo i Rakojady [obie w pow. gnieźn.], P. i Włókna (Wp. 6 nr 240); 1423 do uposażenia prebendy „Tarnowo” w kat. pozn. należą [dzies.] po 10 gr z 12 ł. w P. → p. 3; 1509 Stanisław pleb. ze Skoków żąda kary ekskomuniki dla Błażeja karczmarza w Budziszewie z powodu zagarnięcia dzies. (ob raptum decime) wartości 3 wiard. z P.; w toku postępowania wyjaśnia się, że Marcin Trzala (w in. miejscu Tirala) włodarz z P. dostarczył Błażejowi 11 snopów (cassule), jednakże maciory zjadły to zboże na polu; zastępca oficjała postanawia, że włodarz ma zapłacić za tę dzies. 1/2 grz., gdyż taka była jej wartość według oceny plebana (ACC 86, 110v); 1510 z P. płacą po 10 gr [z łanu] na uposażenie prebendy „Tarnowo” w kat. pozn. (LBP 34); 1521 wspomn. prebenda [„Tarnowo”] należy do uposażenia kan. Stan. Mielżyńskiego; → p. 3, gdzie wyniki wizji (CP 111, 45); 1526 kmiecie z P. zeznają, że kanonikowi płacili z 6 1/2 ł., 2 łany są opust. i nieuprawiane, pozostałe łany zaś zarosły; są jednak ponadto inne lany os. w P., z których pleban w Skokach pobiera dzies. (CP 111, 64v).

1597 Łukasz Kościelecki bp pozn. eryguje kościół par. NMP i Ś. Mikołaja w P., ufundowany przez zm. już Mik. Zbyszewskiego; wd. po nim, Zofia z. Mielżyna, wyznaczyła plac (area) dla kapłana i wyposażyła kościół; do tej parafii należeć ma P., wieś Włókna oraz katolicy z par. w Skokach, gdzie kościół został zajęty przez innowierców (AE XV 112-1 14); 1643 Andrzej Szołdrski bp pozn., po powrocie kościoła w Skokach do katolików, instytuuje Jana Zadorskiego na plebana w Skokach i w P. [kościół w P. staje się kościołem filialnym w par. skockiej] (AE XXXII 4); 1797 w wizytacji kościoła w Skokach brak informacji o kościele w P. [wg Now. 2, 380, w XVIII w. rozebrano go] (AV 38, 35v-36v).

6. 1425 Piotr syn Wojsława z P., pleban w Kaźmierzu [k. Szamotuł], student w Krakowie (AS 1, 59-60).

Uwaga: Nie należy mylić wsi P. z wsią Potrzymowo w par. Jarząbkowo, w pow. gnieźn., 11 km na S od Gniezna.

1 Identyfikacje wg: A. Szweda, Dokument starosty generalnego Wielkopolski Przecława z Gułtów z 24 stycznia 1369 roku, w: Krzyżowcy, kronikarze, dyplomaci, Gdańsk 1997, s. 280.

2 KR 2, 159, oraz autor hasła → Mieszewo (tamże, przyp. 2) łączyli tę zapiskę z osobą Wojsława z P.