PYRZYNY

1425 or. Pyrzyny (KoścZ 8, 166), 1426 Maius Pyrzyny (KoścZ 8, 218v), 1428 Pyrszyna (KoścZ 9, 112), 1470 Pyrszhyny (PG 8, 91), 1489 Pyrschyny (PG 10, 107), 1510 Pirszyna (LBP 161), 1530 Byrzini (ASK I 3, 131), 1531 Pyrziny (PG 16, 412-413), 1581 Pirzini (ŹD 89), obecnie Perzyny, 4 km na S od Zbąszynia.

1. 1456 n. pow. kośc. (PG 5, 27-28); 1510 par. Przeprostynia (LBP 161), od 1516 par. Zbąszyń (ACC 120, 620v-621).

2. 1425 zapowiedź → p. 3; 1426 kopiec narożny wsi P., Grójce Stare i → Godziszewo (WR 3 nr 1149); 1426 woźny sąd. zeznaje, że usypał kopce [gran.] miedzy Zakrzewem Jerzego [Jurgi] Jarogniewskiego a wsiami M.P. i Poświątne Abrahama Głowacza Zbąskiego [wszystkie wsie koło Zbąszynia]; kopce te mają trwać nienaruszone przez ponad (ultra) 3 l., pod zakładem 5 grz.; Zbąski ręczy ponadto, że pleban ze Zbąszynia nie będzie naruszał wspomn. kopców (KoścZ 8, 218v, dawniej k. 36v); 1428 woźny sąd. zapowiada drogi boczne (vie indirecte), łąki, pastwiska, lasy, zarośla, bory i wszelkie pożytki dóbr Zbąszyń, w tym P., Abrahama [Głowacza] ze Zbąszynia (KoścZ 9, 112); 1531 rozgraniczenie dóbr Zbąszyń braci Jana kan. [kat. pozn.] i Piotra Zbąskich ze stwem bab., które posiada Łukasz Zbąski: P. graniczą z [dobrami] m. Babimost, z wsiami Grójce Stare i Grójce Nowe oraz z wsią Podmokle; gran. P. z wsią Grójce Nowe od kopca narożnego tych wsi z wsiami Zakrzewo i Godziszewo biegnie [na W]: przecina drogę ze Zbąszynia do Chobienic i drogę do Grójec Nowych, idzie brzegiem Jez. Mącznego oraz przez błoto przyległe do jeziora, potem k. gaju i ostrowia [wyspy na jeziorze?] zw. Koszowiec do kopca narożnego, leżącego w pobliżu rz. Obry; kopiec ten dzieli Grójce Nowe, P., Grójce Stare i Nową Wieś1Na styku stwa bab. i dóbr zbąszyńskich znajdowały się dwie osady zwane Nowa Wieś, jedna z nich – obecna Nowa Wieś Zbąska – była własnością król., a druga określona na MTop. 1948 jako Nowa Wieś maj., była własnością Zbąskich. Opis rozgraniczenia dóbr wymienia zapewne Nową Wieś Zbąską (→ Nowa Wieś k. Babimostu) należącą do dóbr stwa bab [k. Zbąszynia] (KoścZ 25, 50); 1544 granica P. i Grójec Nowych biegnie od wspomn. kopca narożnego z Zakrzewem i Godziszewem wzdłuż 11 kopców granicznych, kopce te stoją: na polu (campus) Bielawy, na polu Graslinya, k. Błonia [łąki], między drogami publicznymi biegnącymi z Polski na Śląsk przez Babimost, na polu zw. Granicznik, k. ostrowia [wyspy na jeziorze?] Tumienica, w borze za jez. [Mącznym?] (ten kopiec jest zniszczony przez mrówki), między Jez. [Mącznym?] a błotem zw. Sosnowe Błoto (KoścG 8, 632v).

3. Własn. szlach. 1425 woźny sąd. zapowiada drogi, łąki i pastwiska, lasy i zarośla dziedzin Zbąszyń, P., Przyprostynia i Jabłona szl. Abrahama [Głowacza Zbąskiego] (KoścZ 8, 166, dawniej k. 173); 1426-28 tenże Abraham → p. 2.

1456 Stan. [Zbąski] ze Zbąszynia [syn Abrahama Głowacza] zapisuje ż. Małgorzacie po 1200 grz. posagu i wiana na swoich dobrach, m. in. na P. (PG 5, 27-28); 1470 wd. po tymże Małgorzata zapisuje w celu fundacji altarii w Zbąszyniu 8 grz. czynszu, od 100 grz. sumy głównej, ustanowionego na P. (PG 8, 91).

1479-89 Piotr, 1479-89 Marcin, 1479-89 Abraham bracia ze Zbąszynia [ss. Stan. Zbąskiego]: 1479 ciż zapisują Piotrowi altaryście w Zbąszyniu 8 grz. czynszu rocznego od 100 grz. sumy głównej na Przeprostyni i P. (PG 9, 116); 1489 tenże Abraham daje tymże Piotrowi i Marcinowi dobra stanowiące oprawę jego matki Małgorzaty, m. in. P., w zamian za m. Kurowo [obecnie Kurów w Małopolsce k. Lublina] z wsiami (PG 10, 107).

1531 bracia Piotr i [kan. kat. pozn.] Jan Zbąscy [ss. Marcina Zbąskiego] dzielą się dobrami, w tym wsią Przeprostynia z folw. P., które otrzymuje Jan Zbąski; tenże Jan ma też płacić [komu?] ciążący na P. czynsz, dopóki nie zostanie on wykupiony (PG 16, 412-413); 1531 ciż bracia → p. 2; 1535 tenże Jan kustosz kat. pozn. i prep. w Zbąszyniu, uposaża dziekana, mansjonarzy i rektora szkoły w Zbąszyniu w dzies. ze swych folwarków w Nowej Wsi i w P. (ACC 109, 285).

1582 Abraham Zbąski → niżej.

1510 w P. 12 1/2 ł. os. 1/2 ł. opust., 2 soł. → p. 5; 1530 B. płaci pobór od 8 ł., 3 gr od karczmy (ASK I 3, 131); 1563 P. płaci pobór od 11 ł., w tym od innych [słowo nieczytelne] 2 1/2 ł. (ASK I 4, 199); 1566 P. płaci pobór od 13 1/2 ł. 3 zagr., 1 karczmy dor. (ASK I 4, 281v); 1581 pobór od 10 ł., 4 zagr., od owczarza od 15 owiec (ŹD 89); 1582 pobór płaci Abraham Zbąski (Piotrkowska 1 nr 439).

4. 1510 2 sołectwa w P. → p. 5.

5. 1510 w P. jest 12 1/2 ł. os. i 1/2 ł. opust., z których płacą pleb. [w Przeprostyni] po 6 gr [dzies.] wiardunkowej; są też 2 sołectwa (każde po 1 1/2 ł.), z których płacą meszne pleb. [w Przeprostyni]; w P. jest także 6 rybaków pana [Zbąskiego] i nal. do niego jezioro (LBP 161).

1 Na styku stwa bab. i dóbr zbąszyńskich znajdowały się dwie osady zwane Nowa Wieś, jedna z nich – obecna Nowa Wieś Zbąska – była własnością król., a druga określona na MTop. 1948 jako Nowa Wieś maj., była własnością Zbąskich. Opis rozgraniczenia dóbr wymienia zapewne Nową Wieś Zbąską (→ Nowa Wieś k. Babimostu) należącą do dóbr stwa bab.