1252 fals. XIV w. Raczonoviczi (Wp. 1 nr 305), 1334 kop. XVI w. Rakonyevycze (Wp. 2 nr 1137), 1334 kop. XVII w. Rakonewicze (Wp. 2 nr 1138), 1394 or. Raconowice (Lek. 2 nr 1669), 1396 Raconewicze (Lek. 2 nr 1929), 1399 Rakonewecz (Lek. 2 nr 2373), 1419 Raconyewicze (KoścZ 5, 189v), 1422 Raconeuicze (PZ 7, 44), 1424 Raconyewycze, Rakoniewicze (KoścZ 8, 31v; ACC 24, 76), 1428 Racconyewycze, Raconyewycze (KoścZ 9 k. 123, 134), 1429 Rakonyewycze (ACC 12, 97v), 1442 Rakonyewicze (AE I 31), 1486 Rankonyevyce, Rankonyevycze (AE III 112v), 1528 Raconyevicze, Rakonyevicze (ACC 103 k. 29, 34, 67v), 1577 Rakojewnicza! (PG 21, 735v), 10 km na ENE od Wolsztyna.

1. 1507 n. pow. kośc. (PG 13, 119v); 1405 n. par. własna¹W cytowanej zapisce z ACC wspomn. jest Mik. Brożyna wikariusz w R. Wnosić zatem można, że w R. istniał już w tym czasie kościół, zapewne par (ACC 1 k. 117, 120).

2. 1424 Dobrogost i Niemierza z R. w sporze ze Szczepanem Rzeszotarzewskim o granice R. i Rzeszotarzewa (KoścZ 5, 447v; KoścZ 8, 31v); 1424 Janusz [z R.] w sporze ze Szczepanem Rzeszotarzewskim i Dobrogostem Jezierskim o gran. dziedzin R. i Rzeszotarzewo, w imieniu [nieletniego] Janusza występuje jego stryj²W zapisce Janusz określony jako nepos (wnuk?, in. krewny?) Henryka Henryk Kotwicz z Żegrowa; sąd postanawia, że granicę wyznaczy opole Kamieniec (KoścZ 5, 450; KoścZ 8 k. 31v, 35); 1476 kopiec narożny wsi R., Rzeszotarzewo i Tłoki (KoścZ 16, 103); 1559 kopiec narożny dzieli R., Rzeszotarzewo i Gościeszyn; 3 kopce narożne dzielą R., Proszkowo i Tarnowę (KoścG 12 k. 251, 295); 1572 w Rzeszotarzewie droga do R. (PG 122, 447-449).

3. Własność książęca, potem szlach. 1252 (fals. z XIV w.) ks. Bolesław [Pob.] w nagrodę za pomoc w odzyskaniu z rąk Niemców grodów Zbąszyń i Drzeń nadaje komesowi Raczonowi³Raczona tego Kozierowski (SzPozn. 338) identyfikuje z osobą o imieniu Racco zapisaną wraz z ż. Jarosławą w księdze brackiej lub. (MPHn. 9/2, 14). Identyfikacja ta wydaje się niepewna dziedzinę R. i zwalnia ją od ciężarów pr. książęcego (Wp. 1 nr 305; Bielińska 269; Sik.Przyw. 21-25).

1334 Jakub z R., śwd. (Wp. 2 nr 1137, 1138).

1394-96 Małg. Rakoniewska⁴Wg SzPozn. 338 (na podstawie Lek. 2 nr 2372, czego nie potwierdza cytowane źródło), Małgorzata żyła jeszcze w 1399 z R.: 1394 taż w sporze z Wojciechem z Rzeszotarzewa, który odpiera jej roszczenia do 100 grz. za bydło (Lek. 2 nr 1669); 1396 taż Małgorzata z mężem Broniszem w sporze ze wspomn. Wojciechem (Lek. 2 nr 1929).

1399-1408 Adam dz. w R., syn Małgorzaty: 1399-1401 tenże toczy proces z Janem Jaromirskim i jego bratem Mik. Kozłowskim o połowy Łąkiego [k. R., obecnie Łąkie Stare] i Chrostlina (Lek. 2 nr 2373, 2501; KoścZ 1, 140v); 1401 tenże płaci karę niestanne (ZSW 212); 1408 tenże w sporze z Mac. Godziszewskim o 16 1/2 grz. z tytułu poręczenia (WR 3 nr 393).

1416-21 Henryk Kotwicz: 1416 tenże dz. w R. (SzPozn. 338); 1421 tenże⁵We wskazanym przez KObceRyc. źródle (KoścZ 8, 29v, obecnie KoścZ 5, 217v, dawniej k. 29v) znajduje się tylko zapiska dot. Dziersława z R. Może autor błędnie podał źródło i chodziło o KoścZ 5, 324 (= WR 3 nr 902) z R. (KObceRyc. 54); 1421 tenże dowodzi, że Łączek (Lanczek) sługa (famulus) Jana Rzeszotarzewskiego czynił gwałty [w R.?] (WR 3 nr 902); 1424 tenże z Żegrowa → p. 2.

1419-32 Hanka (Henka, Anna) Rakoniewska: 1419 taż w sporze z Hamplem mieszcz. kośc. (KoścZ 5, 189v); 1419 taż z mężem Wierzbiętą [z Iwna i Lubikowa, najpewniej bratem Jarosława i Teodoryka z Międzychodu] (SzPozn. 338); 1420 [taż?] bratowa Jarosława i Teodoryka z Międzychodu → niżej: Henryk Wyskota; 1424 taż w sporze z Janem Gorzeskotem ze Zdroju [k. Grodziska] (KoścZ 8, 168v); 1428 taż w sporze z kmieciem Marcinem, za Hankę występuje w sądzie jej sługa Jan (KoścZ 9 k. 123, 134); 1432 taż toczy proces z Teodorykiem z Siekowa i Międzychodu o żyto i inny dobytek wartości 300 grz., który wspomn. Teodoryk wybrał w 1/2 Lubikowa stanowiącej oprawę tejże Anny; wspomn. Teodoryk twierdzi, że 6 ćw. żyta, które wymłócił, warte było 6 grz. (WR 3 nr 1422, 1455).

1420 Dziersław z R. w sporze z Dobrogostem Kiebłowskim (KoścZ 5, 217, dawniej k. 29v).

1420 Henryk Wyskota z R. w sporze z Jarosławem [podkom. kal.] i jego bratem Teodorykiem [chor. pozn.] z Międzychodu o poręczenie; Jarosław i Teodoryk wywodzą, że nie zobowiązali się do poręczenia zapisu oprawy swej bratowej (jątrew) [Hanki z R.?] na Lubikowie, ale na innej swej dziedzinie, w zamian za 100 kóp [gr] albo taką sumę zapisaną (wspomn. bratowej) na wsi R. (WR 1 nr 1008; WR 3 nr 855; KObceRyc. 124, pod błędną datą 1425).

1422 Abraham Kiebłowski zawiera ugodę ze [swym bratankiem] Dobrogostem Jezierskim [z Jezior Wielkich k. Zaniemyśla]: tenże Abraham wydzieli Dobrogostowi 1/2 R. i 1/2 wójtostwa w Kiebłowie (PZ 7, 44).

1422-44 Dobrogost Jezierski dz. w R. [syn Tomisława z → Kiebłowa], brat Niemierzy: 1422 tenże → wyżej; 1424 tenże → p. 2; 1427 tenże Dobrogost z R. i Gościeszyna w sporze z Janem Tuchorskim [z Tuchorzy k. Wolsztyna] (KoścZ 8, 331); 1429 tenże wraz ze swym bratem Niemierzą z Jezior w sporze z Abrahamem ze Zbąszynia (KoścZ 9, 226v); 1441, 1443 tenże → p. 5; 1444 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Jana Pniewskiego wieś Śliwno [pow. pozn.] za 100 grz. i 100 zł (PG 2, 10).

1424-29 Niemierza z R., brat Dobrogosta: 1424 tenże → p. 2; 1429 tenże → wyżej.

1424-49 Janusz z R., bratanek Henryka Kotwicza (KoścZ 9, 226v; KoścZ 13, 409): 1424 tenże bratanek Henryka → p. 2; 1429 tenże wraz z Mik. Błockim toczy proces z Januszem Taderem [z Tarnowy k. R.] (KoścZ 9 k. 222v, 230v); 1430 tenże w sporze z Abrahamem Kiebłowskim (KoścZ 9, 261v); 1432 tenże toczy proces z Hermanem opatem kl. w Obrze (KoścZ 10, 14v).

1436 Agnieszka z R. zawiera ugodę ze swym bratem Piotrem z Popowa [obecnie Popowo Stare] (KoścZ 11, 290v).

1436 Jadwiga niegdyś Rakoniewska: woźny zeznaje, że zatwierdził kopce gran. między Skoraczewem nal. do tejże Jadwigi i Jana Skoraczewskiego [jej męża?] a Krotczynem Mik. Kolnickiego (KoścZ 11, 224v).

1449 Anna c. Abrahama Kiebłowskiego i 1449-50 Jan [Nostycz] jej mąż: 1449 woźny wywołał dok. wystawiony przez starostę gen. wlkp. Łukasza Górkę [urzędował w l. 1447-48] dot. zapisu sumy 1200 grz. na dobrach R. i Gościeszyn na rzecz tejże Anny ż. Jana [Nostycza] de Hertwygswald [obecny Chotków k. Żagania?, 1944 Hertwigswaldau]; sąd przysądza dok. wieczystą moc, a Abraham Kiebłowski płaci przysądne w imieniu swej c., tejże Anny (KoścZ 13, 417a); 1450 tenże Jan Nostycz dz. w R. (SzPozn. 338); 1450 tenże oskarżony o kradzież; Henryk Kotwicz z Gołanic sta wsch. zaświadcza, że Jan nie jest złodziejem i oddala pozew, a Jan z Czarnkowa podkom. pozn. zeznaje, że tenże Jan złożył wymaganą przez sąd przysięgę oczyszczającą (KoścZ 14, 63v).

1457 Adam Rakoniewski⁶Jest mało prawdop., by był on ident. ze wspomn. w l. 1399-1408 Adamem Rakoniewskim synem Małgorzaty wspomn. jako zm.; opiekunem jego dzieci jest Mikołaj pleb. w Kiebłowie, który w ich imieniu toczy proces z Agnieszką sołtyską w R. (ACC 38, 24v).

1482 Mik. Jaromirski z R. oświadcza, że jest winien Mikołajowi niegdyś Lutomskiemu oraz jego bratankom niedz. Maciejowi i Bartłomiejowi ss. zm. Wojc. Lutomskiego 20 grz. półgr długu i zobowiązuje się dać im [z tego tytułu] wwiązanie w 2 ł. os. w R. (KoścG 2, 111).

1507 Jan Nostycz z Herzogswalde⁷Jest mało prawdopodobne, by był on identyczny ze wspomn. w l. 1449-50 Janem Nostyczem, raczej to jego syn lub wnuk [Chotków k. Żagania? → wyżej: Anna] oddaje Kat. Tuchorskiej wsie R. i Gościeszyn w zamian za Smardzewo i Opalewo [na Śląsku, k. Świebodzina] oraz 600 zł (PG 13, 119v; PG 65, 228v).

1518-22 Andrzej Ossowski [syn zm. Kat. Tuchorskiej i Mik. Ossowskiego], brat Wojciecha, Piotra i Baltazara: 1518-22 tenże w działach z braćmi Wojciechem, Piotrem i Baltazarem otrzymuje R. i Gościeszyn (WschG 1, 121v; KoścZ 19 k. 94v, 96-97v; KoścZ 22 k. 81v, 83-84; KoścZ 23, 121-122); 1530 tenże wspomn. jako zm., jego ss. Mikołaj i Jan → niżej.

1518-22 Wojciech, 1518-39 Piotr i 1518-30 Baltazar Ossowscy [ss. zm. Kat. Tuchorskiej i Mik. Ossowskiego] dziedzice w R., bracia Andrzeja: 1518-22 ciż → wyżej; 1530 ciż Baltazar i Piotr oświadczają, że biorą w opiekę dobra R. i Gościeszyn należące do ich bratanków Mik. i Jana Ossowskiech ss. zm. Andrzeja (WsG 2, 76v); 1538 tenże Wojciech wspomn. jako zm., tenże Piotr → niżej; 1539 tenże Piotr sprzedaje Mik. Ossowskiemu, swemu bratankowi, synowi zm. Andrzeja, całe połowy R. i Gościeszyna za 1000 grz. (KoścZ 19, 182v-183).

1530-53 Mikołaj [później podsędek pozn. 1571-75: UDR I/2, 132] i 1530-39 Jan Ossowscy, dziedzice w R., ss. Andrzeja Ossowskiego: 1530 ciż → wyżej; 1536 ciż kupują [z zastrz. pr. wykupu?] od Urszuli Błockiej ż. Bartłomieja Grodzickiego i od Małg. Błockiej 8 grz. czynszu rocznego na dobrach Siekowo i Siekowo Małe [obecnie Siekówko] za 150 grz. (PG 17, 40); 1538 tenże Mikołaj daje swemu stryjowi Piotrowi burgrabiemu kośc. całe połowy R. i Gościeszyna oraz 400 grz. w zamian za wieś Wilkowo Polskie, części Osowej Sieni i Dębowej Łęki, które Piotr otrzymał po swym zm. bracie Wojciechu (PG 17, 220-221v); 1539 tenże Mikołaj → wyżej; 1539 ciż dzielą się dobrami: Mikołaj otrzymuje R., a Jan Gościeszyn oraz części Dębowej Łęki i Osowej Sieni (WsG 3, 4); 1553 tenże Mikołaj zapisuje swej ż. Annie c. Jana Żychlińskiego po 1500 zł posagu i wiana na połowach Wilkowa Polskiego, R. i Kotusza (PG 19, 133v); 1582 tenże Mikołaj podsędek pozn. wspomn. jako zm., wd. po nim Anna Żychlińska i syn Stanisław (WsG 18, 355v).

1577 Jan Myliński z R. daje Stanisławowi, Mikołajowi, Andrzejowi i Piotrowi braciom Ossowskim ze Śniat kmiecia z R. Wawrz. Okala wraz z jego ż., dziećmi i pasierbami oraz z inwentarzem, a otrzymuje w zmian Bartłomieja i Macieja kmieci ze Śniat (PG 21, 735v).

1577-99 Stanisław, 1577-82 Mikołaj, Andrzej, Piotr Ossowscy ss. Mik. Ossowskiego: 1577 ciż → wyżej; 1582 ciż dzielą się dobrami po ojcu: Stanisław otrzymuje R., a Mikołaj, Andrzej i Piotr otrzymują Wilkowo Polskie, Śniaty, Kotusz, Piotrowo [k. Poznania] i 1/4 Dachowic [Dachowa czy Daszewice w pow. pozn.?] oraz dom na Piaskach pod Poznaniem (WsG 7 s. 93, dawniej k. 46); 1581, 1583, 1599 tenże Stan. Ossowski dz. w R. (Piotrkowska 1 nr 499); 1583 tenże Stanisław zapisuje swej ż. Barbarze Gułtowskiej po 5000 zł posagu i wiana na R. i Podgradowicach (PG 22, 5).

1530 pobór od 5 ł. (ASK I 3, 132v); 1563 pobór od 13 1/2 ł., 2 karczem dor., 2 rzem. (ASK I 4, 192v); 1580 pobór od 9 ł., 9-4 [tj. 9 i 4?] zagr., 3 komor., 1 [komor.?] opust., 1 rzem., od 1 owczarza od 25 i 15 owiec (ŹD 83).

1418-1577 mieszkańcy: 1418 Andrzej, Maciej i Wojciech kmiecie z R. w sporze z Wyszakiem Kotwiczem (KoścZ 5, 78); 1428 Marcin kmieć z R. → wyżej: Hanka; 1468 Wawrzyniec i Paweł [kmiecie?] z R. wspomn. jako stryjowie Macieja syna Tomasza Bara z Nowej Jabłony (AE II 213v); 1577 kmieć Wawrz. Okal (PG 21, 735v).

4. 1424 sołtys w R. winien jest plebanowi w Parzęczewie 1 wiard. (ACC 24, 76); 1443 Jan z Dębska sołtys [w R.?] → p. 5; 1443 Janusz sołtys w R. → p. 5; 1457 Agnieszka sołtyska w R. → p. 3: Adam Rakoniewski; 1486 prac. Marcin sołtys w R. → p. 5.

5. 1405 Mik. Brożyna wikariusz w R. w sporze ze Stanisławem pleb. w Prochach (ACC 1 k. 117, 120).

1407 pleb. w R. (SzPozn. 338).

1429 Maciej pleb. w R. (SzPozn. 338): 1429 tenże pozwany przez Grzegorza pleb. w Rzeszotarzewie, który domaga się 1 kopy [gr] za to, że Maciej pochował Stefana Nagorznego sołtysa z → Goli [w par. Rzeszotarzewo], pobierając za to opłaty (spolia, vigiliales et sepultura); tenże Maciej dowodzi, że Stefan sprzedał swe sołectwo w Goli i mieszkał w swym domu (domicilium) w R. od ponad 4 tygodni; w odpowiedzi Jan organista [w Rzeszotarzewie?, w kat. pozn.?] twierdzi, że chory Stefan wysłał swego syna do Grzegorza, by jako jego pleb. przybył z sakramentami, a sołectwo sprzedano dopiero po jego śmierci (ACC 12, 97v; AC 2 nr 1012).

1441-43 Andrzej pleb. w R. (SzPozn. 338): 1441 tenże toczy proces z Mik. Misiurnym pleb. w Wielichowie o wiardunki dzies. z R.; pełnomocnik Mikołaja oświadcza, że Andrzej przywłaszczył sobie bezprawnie dziesięciny z R. należące do uposażenia kościoła w Wielichowie, przez co Dobrogost dz. w R. popadł w ekskomunikę, i postuluje zwrot zabranych dzies. plebanowi w Wielichowie (ACC 24, 131v); 1441 wspomn. Mik. Misiurny okazuje przywilej bpa pozn. Jana⁸Nie wiemy, który z licznych bpów pozn. Janów wystawił ten dok wystawiony w procesie między pleb. w Wielichowie a Dobrogostem dz. w R. i kmieciami z R.; świadkowie (Klemens Drzewicki kan. pozn., Jan Gruszka i Jan z Wilczyny wikariusze kat. pozn.) potwierdzają autentyczność dok.; 1442 tenże Andrzej oświadcza, że dzies. snopowe z folw. w R. należącego do wspomn. Dobrogosta nigdy nie nal. do kościoła w R., lecz do Mik. Misiurnego pleb. w Wielichowie; zobowiązuje się oddać Mik. Misiurnemu zabrane [już dzies.?], tj. owies i dwa korce grochu (ACC 24 k. 139v, 146; AE I 31); 1443 wspomn. Dobrogost dz. w R. toczy spór z Mik. [Misiurnym] pleb. w Wielichowie o wiard. dzies. z R.; Dobrogost twierdzi, że 5 ł. w R. jest mniejszych, a kmiecie nie są zobowiązani do zapłaty pełnych wiard., czemu pleb. Mikołaj zaprzecza, twierdząc, że kmiecie zawsze uiszczali pełne wiard.; bp postanawia, że Janusz sołtys w R. wraz z jednym kmieciem o dobrej sławie mają zeznać pod przysięgą, jak według zwyczaju płacono dzies. i jak liczne są we wsi role, które nazywają mniejszymi; bp pozn. [Andrzej Bniński] wydaje wyrok: z każdego ł. kmiecie mają płacić po 1 wiard., a z 2 ł. położonych na końcu [wsi] po 8 gr, strony akceptują ten wyrok (AE I 54v-55v);

1443 tenże Andrzej okazuje instrument notarialny sporządzony przez Andrzeja syna Wincentego z Drzeczkowa kleryka diec. pozn. dotyczący 4 grz. rocznego czynszu dla altarii ufundowanej przez zm. sołtysa [w R.?] Jana z Dębska; bp pozn. [Andrzej Bniński] uważając, że pewne punkty instrumentu są fałszywe, poleca sprawdzić dok. poprzez zbadanie świadków w nim wymienionych; tenże Andrzej z własnej inicjatywy oświadcza, że instrument napisał sam, a bp wyznacza nowy termin [na rozpatrzenie sprawy] (AE I 55).

1486 prac. Marcin sołtys w R. zobowiązuje się w imieniu swoim i swych następców, że będzie co roku zbierać ze wsi R. wiardunki dzies. należne kościołowi par. w Wielichowie i oddawać je Janowi z Rakojadów plebanowi wielichowskiemu i kan. pozn. oraz jego następcom (AE III 112v).

1528 Jan Wolski kan. pozn. i pleb. w Wielichowie w sporze z kmieciami z R.; oficjał wydaje wyrok: kmiecie mają płacić wiardunki [dzies.] zgodnie z dawnym zwyczajem (ACC 103 k. 29, 34, 67v).

1540 pleb. w R. płaci 12 gr kontrybucji, a wikariusz (minister) 2 gr (CP 404, 46).

1603-07 kościół w R. przejęty przez innowierców (AV 3 s. 20, dawniej k. 12v).

8. Fragmenty naczyń z VII-IX w. oraz z połowy X-XI w. (Hensel 5, 370-371). Skarb srebrny z XI w. (J. Ślaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa 1959, nr 110; Hensel 5, 371).

Uwaga: 1. Występująca także w Wlkp. rodzina Rakwiczów nie była związana z naszym R., lecz pochodziła z Rakowic (Rakwitz) k. Oleśnicy na Śląsku (T. Jurek, Herby rycerstwa śląskiego w miniaturach Kodeksu o św. Jadwidze z 1353 roku, Genealogia 3, 1993, s. 16-17).

2. K 3, 126, uznał wspomnianą w 1577 Rakojewnicę za nieznaną miejscowość (na podstawie zapiski w PG 21, 735v; → p. 3). Uważamy ją za identyczną z naszymi R., ponieważ zapiska dotyczy Ossowskich dziedziczących wtedy w R. W zapisce tej mowa o wymianie kmieci między Janem Mylińskim, posiadaczem Rakojewnicy, a Stan. Ossowskim występującym w imieniu swoim i swych braci Mikołaja, Andrzeja i Piotra Ossowskich ze Śniat. Nie ma wątpliwości, że ci bracia Ossowscy są ss. Mik. Ossowskiego podsędka pozn., który nabył R. w 1530 i po którym odziedziczyli oni tę wieś. Nie wiadomo, w jaki sposób Jan Myliński wszedł w posiadanie R., zapewne nabył je w drodze kupna z zastrz. pr. odkupu lub też wyznaczony został jako opiekun małoletnich jeszcze ss. podsędka Mikołaja.

3. 1662 24 II król Jan Kazimierz zezwolił Krzysztofowi Grzymułtowskiemu na lokację miasta R. (M. Adamczewski, Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2000, s. 185, 416; Warschauer 204-206, błędnie pod 1622).