[Pow. kośc. i wsch.]

[Między Starą Krobią (8 km na S od Gostynia) a Olbrachcicami (4 km na SE od Wschowy) ciągnie się dolina o długości ok. 45 km. W tej dolinie płynie R.P. (średniowiecznej nazwy tego cieku nie znamy), który w okolicy Olbrachcic łączy się z rowem zw. Kopanica i jako Kopanica płynie jeszcze ok. 12 km na SE, a następnie uchodzi do Baryczy. Rów ten powstał zapewne w wyniku melioracji i regulacji rozlewisk wypełniających wspomn. dolinę. Natomiast na N od Starej Krobi, w przedłużeniu omawianej doliny ku rz. Obrze, płynie na N inny ciek, obecnie nazywany Kanią (średniowiecznej nazwy również nie znamy), dopływ Obry (obecnie Kanału Obry). Dział wodny między R.P. a Kanią znajduje się w okolicy wsi Stara Krobia.

Na dawnych mapach przedstawiano R.P. jako rzekę. Widzimy ją już na mapach Freudenhammera z XVII w. jako ciek wodny płynący kilkoma korytami, które łączyły się i rozchodziły; w ten sposób autor zapewne próbował wskazać na rozlewiskowy charakter tego cieku. Na mapie tej prawidłowo pokazano, że ciek ten skręca na S i uchodzi do Baryczy, natomiast błędnie ulokowano jego źródła na E od Krobi. Najwierniej przedstawił bieg cieku (z S i SW) Perthées, wyraźnie odróżniając go od obecnej rz. Kani, płynącej na N. Środkowy bieg obecnego R.P., na W od Rydzyny, stanowił granicę pow. wsch. w Wlkp. ze Śląskiem; tę część rzeki Perthées opatrzył napisem: Rów Graniczny. Gilly nasz ciek połączył błędnie w jedną całość z obecną rzeką Kanią, nie uwzględniając wspomn. działu wodnego w okolicy Starej Krobi. W dolnym biegu tego cieku, już na terenie pow. wsch., widnieje nazwa Landgraben.

Po raz pierwszy spotkaliśmy w nazwie interesującego nas cieku wodnego określenie „polski” (Polnische Landgraben) na Preussische Messtischblätter 1824-26 (SBPK, Kart N 728). Polską wersję tej nazwy, Polski Rów, zamieszcza Zygmunt Światopełk Słupski w Atlasie ziem polskich, t. 1, cz. 1: Wielkie Księstwo Poznańskie, Poznań 1912.

W znanych nam źródłach nie znaleźliśmy żadnej nazwy, która odnosiłaby się do całego cieku zwanego obecnie R.P.; znane są jednak liczne procesy graniczne między wsiami położonymi po obu jego stronach, z których wynika, że okolica obfitowała w wodę i mokradła oraz że budowano tam rowy, groble, stawy (także fosy wokół siedzib szlacheckich), młyny, a drogi przecięte były brodami. Poniżej przytaczamy ważniejsze z nich:]

1527 droga, która prowadzi z → Rokosowa do boru w kierunku Krobi, zwana jest „drogą starą brodową” [tzn. przechodziła ona przez bród lub kilka brodów] (KoścZ 19, 121v-122).

1434 Bełczek Rokossowski toczy spór z Liskiem [Wyskotą] o gran. między → Rokosowem a Dzięczyną i o strugę Spacznicę¹Prawdop. określenie Spacznica nie jest nazwą własną. K 3, 236, cytuje 3 wzmianki o spacznicy vel wspacznicy, które nie dotyczą okolic R.P. Wszystkie one mówią o spiętrzeniach wody, które spowodowały cofanie się wody do młynów położonych wyżej i uniemożliwiały im przez to pracę; ta cofająca się woda to właśnie (w)spacznica, woda płynąca wspak: 1542 retorqua alias wspacznycza k. młyna Ostrów na terenie wsi Robaczyn (KoścZ 26, 351), 1585 „reciprocacio aque alias wspacznica” na terenie wsi Rogaszyce w pow. pyzdr. (PyZ 26, 327), 1575 „spacznica, dla której [z powodu której] młyn [Borujka, położony powyżej → Ruchockiego Młyna, przy którym spiętrzono wodę] nie mógł mleć” (KoścG 29, 105v-106) (pro gurgite alias Spacznycza; KoścZ 10, 209v).

1555 w pobliżu kopców węgielnych → Rokosowa, Dzięczyny i wsi Drzewce znajduje się Zakolny Rów (KoścG 10, 439v-440v).

1565 w opisie granicy Moraczewa i Pomykowa [na S od R.P.] z wsiami Tworzanice i Przybina [na N od R.P.] wymieniono: Samicę, na niej bród zw. Młynisko, a w in. miejscu: Młynisko [zapewne to samo miejsce po młynie] oraz pal gran. stojący w środku strugi (gurges; PP 1 k. 5v-9, 7v, 37v-49v).

1571 Andrzej Rokossowski pozywa swego brata Adama o to, że przegnał jego poddanych, którzy kopali rów [w → Rokosowie] (KoścZ 62, 362).

[Ponadto w hasłach Słownika, poświęconych wsiom leżącym po obu stronach R.P., znajdują się liczne in. informacje świadczące o podmokłym charakterze tego terenu. Są to na N od R.P.: → Bączylas, → Bukownica, → Rokosowo, → Drzewce k. Ponieca, → Robczysko, → Przybina, → Rydzyna; oraz na S od R.P.: → Krobia Stara, → Pudliszki, → Karsiec, → Dzięczyna, → Poniec, → Janiszewo, → Miechcin, → Pomykowo, → Moraczewo, → Kłoda.]