RUSCHENDORF

1Schultz 52-53, przypuszczał, że we wsi R. zawarta została w 1312 ugoda między margrabiami brand. Waldemarem i Janem a Andrzejem bpem pozn. W CDB B 1 s. 338, jest lekcja Buchszendorp, którą Raumer zidentyfikował jako wieś Byssen (Schultz 52-53; może chodziło tu o zanikłą później osadę w okolicy Jez. Businowskiego, → Bysze); w Wp. 1 nr 959, brzmienie nazwy tej osady jest zniekształcone: Vithemsdorph, zaczerpnięto je z kopiarza biskupstwa pozn., gdzie wyraźnie mamy właśnie taką lekcję: Vithemsdorph (CP 2, 101) 1337 Rusenberg (Gollmert 28; Raumer 105), 1349 Ruschendorp (Wp. 2 nr 1284), 1510 Raskiendorff (ACC 87, 72v), 1532 Ruschendorff (MS 4 nr 16277), 1563 Russendorff (ASK I 5, 200v), 1577 Russendorp, Rusendorp (ASK I 5, 762-762v), 1579 Ruschendorf, obecnie Rusinowo, 5 km na NW od Tuczna.

1. 1337 R. w Nowej Marchii, w ziemi [dobrach?] Tentzick [Tuczno] → p. 3; 1349 R. w archidiakonacie między Notecią a Drawą, podległym bpowi pozn. → p. 5 (Wp. 2 nr 1284).

1532, 1563 n. pow. wał. (MS 4 nr 16277; ASK I 5 k. 200v,); 1349 par. własna → p. 5.

2. 1579 mł. → p. 3.

3. Własn. szlach. 1337 wieś opust. R., w ziemi [tzn. dobrach?] Tentzick [Tuczno] nal. do Lud[wika] Wedla, ma 64 ł. (Gollmert 28; Raumer 105).

1349 w R. 60 ł. wolnych [korzystających z wolnizny?] → p. 5.

1510 Walenty Kiona (Kien) z R. ma składać zeznania w procesie Mac. Tuczyńskiego przeciw Annie Borek z Falkenburga [w Nowej Marchii; obecnie Złocieniec] (ACC 87, 72v).

1532 Mac. Tuczyński de Wedel odstępuje swym ss. Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi m. Tuczno z przyległymi wsiami, w tym m. in. z R. (MS 4 nr 16277; AT 14 nr 30).

1562 w podziale dóbr Tuczno między braci Stanisława i Krzysztofa Tuczyńskich manowie Asmusz i Lempart w R. przypadli w udziale Stanisławowi, a manowie Dawid, Matys, Jan i Jurek, bracia w R., jego bratu Krzysztofowi2W akcie podziału nie podano nazwisk manów, ale z porównania z późniejszymi zapiskami wynika, że byli to manowie o nazwisku Kiona (Kina?). Z aktu tego zdaje się wynikać, że w R., poza manami, nie było innych mieszkańców (PG 106 k. 555v, 556).

1586 Franciszek Kina z R. syn Asmusza przynosi do oblaty dok. z 1579 wydany dla [jego stryja] Lambrechta [przedtem zw. Lempartem] → p. 6.

1563 pobór z R. od 9 ł. po 20 gr i od 5 zagr. po 2 gr (ASK I 5, 200v); 1579 Stan. Tuczyński młodszy [tzn. kto?] płaci pobór od 1/2 ł. 10 gr i od 1 zagr. 2 gr, a Asmusz Kiona [man Tuczyńskiego] płaci pobór od 2 1/2 ł. (20 gr z łanu) i od 1 zagr. 3 gr (ASK I 5, 762-762v); 1579 Kionowie, manowie z R., płacą pobór od 2 śl., 3 zagr., od 15 owiec tzw. załączonych3Przedmiotem opodatkowania były owce, które owczarz otrzymywał w zamian za wypasanie całego stada wiejskiego; w niektórych rejestrach poborowych nazywa się je owcami załączonymi 15 gr i od młyna korzecznego o 2 kołach po 12 gr od koła (ASK I 3, 688v).

5. 1349 par. R.; dzies. z 60 ł. wolnych [po wygaśnięciu wolnizny?] będzie przysługiwała bpowi pozn. (Wp. 2 nr 1284).

1564 w kościele w R. znajduje się nagrobek Mac. Turno (Thurnoff) [prawdop. mana ze wsi Strączno], zabitego przez Krzysztofa Bolta [również mana z pow. wał.] (WG 1, 284v).

1594 Kiona z R. toczy proces z mieszczanami z Tuczna o pr. patronatu wikariatu wieczystego NMP, Wszystkich ŚŚ. i Trzech Króli w kościele par. w Tucznie (ACC 71, 112; ACC 98, 31).

1607 zeznanie złożone przez Joachima Kionę, wasala [mana] domu Tuczyńskich, który ma ok. 70 lat: [przed Reformacją] ksiądz z Tuczna przyjeżdżał do R. odprawiać nabożeństwo, a mieszkańcy z R. dawali plebanowi w Tucznie po korcu żyta ze śladu; w R. znajdowały się 4 ślady roli księżej, które podzielili między siebie manowie pana Tuczyńskiego i manowie pani Zarembiny; gdy kościół w R. objęli innowiercy pierwszym ministrem „luterskim” był Joachim Recz, który był poprzednio w Mielęcinie i tam zagubił tamtejsze przywileje odpustowe, nadane przez Stol. Apost.; domeczek w R. w którym obecnie [tj. w 1607] mieszka Balcer Kiona, należał niegdyś do księży (Dep.Test. XIV 142v-151).

1607 w postępowaniu dot. rewindykacji dochodów par. w Tucznie po ustąpieniu innowierców, nie ustalono, jaki był majątek kościelny w R., gdyż z tej wsi zeznawał tylko 1 świadek, Joachim Kiona, → wyżej (ACC 135, 112v; Sent. III 242v).

1628 kościół filialny w R. należy do par. w Tucznie (AV 7, 11); 1641 kościół filialny w R., drewniany, nie posiada żadnego wyposażenia (supellectilis; AV 10, 328v); 1663 kościół Ś. Trójcy w R., stary, bardzo zniszczony (AV 14, 21).

6. 1579 wzm. z 1586 Andrzej Górka star. wał. wydaje przywilej sołecki dla Lambrechta Kiny [poprzednio zwanego Lempartem, manem z R.] sołtysa we wsi Jastrzębiec4Nazwa później nieznana, prawdop. uległa zmianie w stwie wał. (NG 102, 286).

1 Schultz 52-53, przypuszczał, że we wsi R. zawarta została w 1312 ugoda między margrabiami brand. Waldemarem i Janem a Andrzejem bpem pozn. W CDB B 1 s. 338, jest lekcja Buchszendorp, którą Raumer zidentyfikował jako wieś Byssen (Schultz 52-53; może chodziło tu o zanikłą później osadę w okolicy Jez. Businowskiego, → Bysze); w Wp. 1 nr 959, brzmienie nazwy tej osady jest zniekształcone: Vithemsdorph, zaczerpnięto je z kopiarza biskupstwa pozn., gdzie wyraźnie mamy właśnie taką lekcję: Vithemsdorph (CP 2, 101).

2 W akcie podziału nie podano nazwisk manów, ale z porównania z późniejszymi zapiskami wynika, że byli to manowie o nazwisku Kiona (Kina?). Z aktu tego zdaje się wynikać, że w R., poza manami, nie było innych mieszkańców.

3 Przedmiotem opodatkowania były owce, które owczarz otrzymywał w zamian za wypasanie całego stada wiejskiego; w niektórych rejestrach poborowych nazywa się je owcami załączonymi.

4 Nazwa później nieznana, prawdop. uległa zmianie.