SARNOWA

1240 kop. 1548 Sarnowa (Wp. 6 nr 4), 1387 kop. 1421 Sarnowo (Wp. 3 nr 1387), 1397 or. Sarnowo (Lek. 2 nr 1988), 1398 Zarnovo (Lek. 2 nr 2214); 1414 Sarnaw (Berlin-Dahlem, Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Hauptabteilung XX, nr 2111, k. 250v), 1422 Szarnowo (PZ 7, 27), 1425 Sarnowa (KoścZ 8, 121), 1481 Szarnowa (AE II 308v), miasto 4,5 km na SW od Miejskiej Górki.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 103v); 1240 par. Niepart?, 1421 par. własna, a. 1522 par. złączona z par. Łaszczyn → p. 5.

1407 lokacja miasta (civitas) S. → p. 4.

2. 1407-80 zamek w S.: 1407, 1423 zamek (castrum) → niżej; 1452, 1480 fortalicjum → p. 3: 1452 Krystyn z Dalabuszek, 1480 Piotr Iłowiecki.

1407 do m. S. należeć mają role ciągnące się w kierunku wsi Szymanowo i Słupia [obecnie Słupia Kapitulna] oraz bory położone w kierunku tych wsi z wyjątkiem sosen, w których są barcie, ponadto ogrody w lesie położonym w kierunku wsi Niemarzyn, a także łąki i pastwiska; lasy zarezerwowane dla właścicieli ciągną się od łowiska i źródła zw. Lipowska do fosy i zamku (castrum) → p. 4.

1407-1580 wzmianki o młynach: 1407 ciężary → p. 4; 1481 Bartosz młynarz → p. 5; 1580 pobór z 2 młynów → p. 3.

1421 droga z S. do Łaszczyna, las Olsza → p. 5 (Wp. 5 nr 341); 1421-22 droga z S. do Górki Miejskiej (Wp. 5 nr 341, 347).

1423 w procesie między Małgorzatą Doninową a jej synem Jurgą wzm. o folwarkach [k.] miasta (allodia civitatis), zamku (castrum) i mieście [S.], blankach i fosie, oraz o „pieczyskach” (fornaces) „w opłociech” [czyli o śladach pieców i dawnych ogrodzeń] – tu siedzieli mieszkańcy S., zanim ich nie przeniesiono (przesadzono) do miasta; Małgorzata dowodzi, że to miejsce stanowi osobną osadę zw. → Sarnówka, ale Jurga twierdzi, że istnieje tylko jedna dziedzina S., która znajduje się w jednym ręku, podlega jednemu sołtysowi, posiada jednego pastucha i wspólnie płaci podatki król. (exactio regalis; KoścZ 5, 400v-402 – brulion; KoścZ 7, 105v-106 – czystopis).

1444-45 gran. S. z Łaszczynem → p. 3: Elżbieta.

1501 Jan Sarnowski [Górecki] pozwany przez Jadwigę ż. Szczepana (Stephanus) Łaszczyńskiego o zaoranie 70 zagonów (sulci) na długości 3 stajów (stadia) na gran. [S. i Łaszczyna] (KoścG 5, 93).

1546 m. S. ma przedmieście [Sarnówkę?] → p. 3; 1563 koło m. S. jest przedmieście → Sarnówka (ASK I 4, 194); 1566 na przedmieściu Sarnówka jest 8 ł. uprawnych [zapis w rejestrze poborowym skreślony z odesłaniem do m. S. (ASK I 4, 276v ).

1602 Strzelny Kąt w S. [strzelnica?] (K 3, 266, na podstawie zaginionej księgi podkomorskiej PP 2, 139).

1410-32 zasięg i granice dóbr S.: 1410-18 Jurga Donin w sporach o gran. dóbr S. z dobrami Górka [Miejska]: 1410 tenże dowodzi, że na swoim gruncie [w dobrach S.] zajął dobytek poddanym Mikołaja z Górki kanclerza pozn. (WR 3 nr 427); 1415 tenże w sporze z Mikołajem kanclerzem i jego bratem Jakubem z Górki o gran. swych wsi Żołędnica i Zakrzewo [w dobrach S.] z Górką i Niemarzynem (KoścZ 4, 176); 1418 tenże w sporze ze wspomn. Mikołajem kanclerzem o gran. wsi Kawcze [w dobrach S.] z Sarbinowem oraz o gran. S. z Górką Miejską i Niemarzynem (KoścZ 4, 340, dawniej k. 84).

1415-38 zapowiedzi: 1415, 1423 → p. 3: Jurga Donin; 1425, 1438 → p. 3: Małgorzata.

1424 [wewnętrzne granice między wsiami w dobrach S.:] sędziowie polubowni wraz ze starcami mają wyznaczyć granice między wsiami Zakrzewo i Żołędnica, począwszy od gran. z Górką Miejską, aż do gran. z wsią Jasienie; na ustalonej gran. mają być postawione [nowe] kopce, a tam, gdzie z powodu mrozu jest to niemożliwe, nal. zrobić naciosy na drzewach, a kopce usypać później, w tym kopiec [narożny] z wsią Jasienie; ma też być rozgraniczona wieś Żołędnica z wsią Jasienie; stronami sporu są Małg. [Sarnowska] z cc. Elżbietą i Anną, a z drugiej strony jej syn Jurga Donin (KoścZ 8 k. 74v, 99v-100, dawniej k. 43v, 70v-71).

1432 gran. wsi Kawcze [w dobrach S.] z wsią Sowiny → p. 3.

1580 podział dóbr S., Sarnówka, Żołędnica i Łaszczyn: wymieniono drogę z Górki [Miejskiej] do Sarnówki, mł. i staw, lasy oraz [wzgórze] Łysa [Lisia?] Góra (Lyssa Gora) [nie ma pewności, czy to wzgórze znajdowało się w S. czy w Łaszczynie] (KoścG 34, 536-537).

3. Własn. szlach. 1387 Wincenty z Granowa kaszt. nak. sprzedaje Janowi de Donin [→ Uwaga 2] i jego ż. Małgorzacie z S. swoje wsie Zakrzewo, Kawcze, Jasienie w dystr. ponieckim za 300 grz. szer. gr pras. (Wp. 3 nr 1866).

1387 – zm. a. 1399 Jan Donin [w 1421 zw. Eliaszem, → p. 5] → wyżej; od 1398 występuje wd. po nim Małgorzata → niżej.

1387-1428 Małgorzata ż., od 1398 wd. po [Janie] Doninie (WR 3 nr 982; KoścZ 9 k. 65v, 73v, 461): 1387 taż → wyżej; 1398 taż w sporze z [Mik.?] Kotarbą [było kilku Kotarbów w → Rokosowie] → niżej: Otto; 1422-26 taż w sporach z synem → niżej: Jurga; 1423 taż przedstawia w sądzie dok. z 1387 dot. kupna Zakrzewa, Kawcza i wsi Jasienie, → wyżej (KoścZ 7, 132-132v; KoścZ 7, 72v); 1424 taż zwolniona przez syna od składania przysięgi w sądzie w sprawie wsi S., Jasienie, Kawcze i Gola (PZ 7, 162v); 1424 taż toczy proces w Górce [Miejskiej] z podpalaczem [brak imienia] („miała rok w Górce z pożeżcą” [przed sądem miejskim?]); Pakosz Wolikowski dowodzi, że temu podpalaczowi nie pomagał i go nie osłaniał, a Szczepan (Stephanus) Górecki z Górki Gunclewej [→ Góreczki] ręczy za Pakosza (WR 3 nr 1083, 1084, 1115, 1253, 1254); 1424 tejże Małg. Przybakowa¹Małgorzata, skądinąd niezn., mogła być żoną Przybaka Awdańca z → Konar; było tam na pocz. XV w. przynajmniej dwóch Przybaków dowodzi przy pomocy świadków, że od 33 lat nic jej nie płaciła od tych pieniędzy, za które Sarnowa i Żołędnica były kupione [zapiska niejasna] (WR 3 nr 1088); 1425 na wniosek tejże woźny zapowiada drogi, łąki, pastwiska, zarośla i lasy w dziedzinach S., Żołędnica i Sarnówka (KoścZ 8, 121, dawniej k. 106); 1426-28 taż toczy proces z Marcinem Paczelą sołtysem ze wsi Słupia [k. Górki Miejskiej, obecnie Słupia Kapitulna], który sprzedał 1/2 ł. roli w S., jednakże z powodu zatargu z Małgorzatą nie mógł wywieźć z S. swojego zboża (KoścZ 8 k. 258v-259, 262v, dawniej k. 33v-34, 45v; KoścZ 9, 2).

1396-98 Otto (Otha) Donin Sarnowski (Szarnowski) syn Jana i Małgorzaty: 1396 tenże pozwany o porękę toczy spór z Piotrem z Kąkolewa, Januszem z Kurowa [później Jurkowskim] i Henichem z Tworzyjanic (Lek. 2 nr 2065); 1397 tenże pozwany przez Wojc. Tworzyjańskiego o zabitego kmiecia i o zabrany mu łup (pro spolio wlgariter oblub; Lek. 2 nr 1960); 1397 tenże pozwany o kradzież psa, którego oddał [lub wynagrodził?] (restituit) Hannigowi [Heningowi (Henichowi) z Tworzyjanic?] (Lek. 2 nr 1963); 1397 u tegoż w S. Mik. Błociszewski przez sędziego zapowiedział 88 grz., które tenże Otto będzie mógł wypłacić Pakoszowi, Janowi i in. [ich] braciom Żołyńskim [zapewne z Żołędnicy] dopiero wtedy, kiedy Mik. Błociszewski otrzyma [od Żołyńskich] zadośćuczynienie za [spowodowanie] pożaru (ab ipsis pro incendio iusticia ministraretur; Lek. 2 nr 1988, 2214); 1398 temuż matka Małgorzata i brat Jurga zlecają prowadzenie swych procesów; matka procesuje się z [Mik.?] Kotarbą [z Rokosowa] (Lek. 2 nr 2100, 2101, 2102).

A. 1404 Donin Sarnowski [ojciec Jan, czy jeden z ss.?] przegrywa proces o 1/2 → Przybiny z Frąckiem [osoba skądinąd niezn.] (WR 3 nr 572).

1398-1426 Jurga (Jerzy) Donin (Donyn, Domin), syn Jana i Małgorzaty (WR 3 nr 422, 1166, 1233, 1233a; KoścZ 3, 140v; KoścZ 4, 416v; KoścZ 10, 321): 1398 tenże → wyżej: Otto; 1401 tenże pozywa Jana, Szczepana (Stephanus) i Piotra ze wsi Górka Gunclewa (→ Góreczki) o 40 grz. poręki (KoścZ 2, 18v); 1401 tenże pozwany przez Henryka (tu zw. Andrzejem) Zimnowodzkiego kaszt. ksiąskiego [później z Czacza] o 14 grz. (KoścZ 2, 12); 1401 tenże w sporze z mieszczanami gnieźn. z powodu zabójstwa [zapiska niejasna] (KP nr 724); 1403-04 tenże w sporze z Gniewoszem Czarnkowskim [z Czarnkowa k. Ponieca]²Prawdop. tegoż Gniewosza dot. niejasna zapiska z 1414, w której nazwany on został Gniewoszem de Szarnowo [= Sarnowa?, może błędnie zamiast Czarnkowo?]; zapiska mówi o jego sporze z Dudkiem (super Dudekonem?) [kmieciem?, szlachcicem?] z tejże miejscowości o 2 konie (KoścZ 4, 86, dawniej k. 102 lub 109) i jego ż. Kuną o to, że [Gniewosz?] z 11 wieśniakami porąbał barć, zanim jeszcze żona [Jurgi? czy Gniewosza?] objęła w posiadanie swoją oprawę (donacio; ZSW nr 571; KoścZ 2 k. 54, 76); 1407 tenże z matką lokuje miasto S. → p. 4;

1408-24 tenże Jurga mężem Małgorzaty³W S. występują dwie Małgorzaty, matka i żona Jurgi; obie żyły dłużej niż Jurga. Matkę określano w źródłach najczęściej jako Małg. Sarnowską, jej synowa natomiast, już jako wdowa, nazywana była najczęściej Zakrzewską z → Zakrzewa k. Miejskiej Górki c. Andrzeja Gryżyńskiego z Osiecznej: 1407 tenże ma zapisać (resignare) swej ż. Małgorzacie 860 grz. oprawy (donacio) na wsiach Zakrzewo, Kawcze i Jasienie (KoścZ 3, 68v); 1407 tenże zeznaje, że Andrzej Gryżyński zapłacił mu 430 grz. [posagu] na rzecz oprawy (donacio) swej córki (KoścZ 3, 68v); 1418 tenże oraz Małgorzata z Osiecznej otrzymują od Stol. Apost. zgodę na zawarcie małżeństwa, a Małgorzata uzyskuje jednocześnie zwolnienie z umowy narzeczeńskiej, jaką zawarła poprzednio ze zm. Ottonem [Doninem] bratem Jurgi (BulPol. 4 nr 300); 1424 tenże w sporach z matką [→ niżej] występuje jako pełnomocnik swej żony (KoścZ 8, 99v-100, dawniej k. 70v-71); 1428-38 wspomn. Małgorzata jako wd. → niżej;

1410 tenże Jurga → p. 2; 1414 tenże → p. 6; 1415 tenże zapowiada za pośrednictwem woźnego wszystkim sąsiadom i obcym (hospites) gaje, lasy, łąki, pastwiska i drogi boczne w dziedzinach S., Żołędnica, Gola, Zakrzewo, Kawcze i Jasienie (KoścZ 4, 158, dawniej k. 55); 1418 tenże zeznaje przed sądem, że wszystkie dokumenty dot. S. i in. jego dóbr zostały zagubione, jednakże Agnieszka c. zm. Jakusza Marszewskiego vel Sarnowskiego, jako prawdziwa dziedziczka tych dóbr, chce zaprzysiąc przed sądem, że to ona sprzedała i zrezygnowała swemu bratu Jerzemu Doninowi swoje dobra po ojcu przed star. Tomkiem [z Węgleszyna, star. gen. wlkp. w l. 1398-1409]⁴Jan Donin, ojciec Jurgi, nabył wraz z ż. Małgorzatą Zakrzewo, Żołędnicę i Jasienie od Granowskiego w 1397, → wyżej. Małgorzata została określona w tym dok. „de Sarnowa”, można więc wnosić, że to ona była dziedziczką S. i wniosła cz. S. Janowi Doninowi. Pośrednio dowodzi tego również oświadczenie Małgorzaty z 1422, że wieś Gola (k. Górki Miejskiej) stanowi jej majątek po ojcu (WR 1 nr 1122; WR 3 nr 965). Drugą cz. S. Jurga nabył od Agnieszki c. niezn. skądinąd Jakusza Marszewskiego (w SzPozn. 356, uznano go niesłusznie za brata Ottona i Jurgi Doninów). Ten Jakusz mógł być pierwszym mężem Małgorzaty Janowej Doninowej (albo jej bratem?), i dlatego jego c. Agnieszka mogła nazwać Jurgę swym bratem (przyrodnim, ewent. ciotecznym?). W Wlkp. było kilka wsi o nazwie Marszewo, ale w żadnej z nich nie znamy w tym czasie Jakuba (Jakusza). Wiadomo, że niektórzy posiadacze Marszewa w pow. gnieźn. używali przydomka Lewin. Na przypadek wygląda jednak fakt, że Wuttke, znany z błędnych i nieścisłych lekcji, w swoim streszczeniu dok. lokacyjnego S. z 1407 (SLP s. 42 nr 43 oraz streszczenie na s. 432) nazwał bezpodstawnie Jurgę Donina – Levy Donin. W pełnym tekście dok. lokacyjnego (Wp. 7 nr 592) nic na istnienie takiego przydomka przy imieniu Jurgi nie wskazuje (KoścZ 5, 132, dawniej k. 72v);

1422-26 tenże Jurga toczy spory z matką Małgorzatą: 1422 tenże przegrywa proces z matką o S. i Żołędnicę; matka otrzymuje dok. (litera resignatoria) przysądzający jej na wieczność S. z przyległościami (ucząstki) oraz Żołędnicę; Jurga ma ustąpić z tych dóbr w ciągu 2 tygodni; bydło, zasiewy, siano i zebrane [w bieżącym roku?] zboże mają podzielić na pół (KoścZ 7 k. 52v, 62v; PZ 7, 47); 1422 ciż toczą spór o pr. do pasienia świń i macior na żołędziach oraz do wypasania przez kmieci [zwierząt] na nieurodzajnych gruntach (sterilia pascua alias plone) w S. i w Żołędnicy (KoścZ 7, 122); 1422 temuż matka dowodzi przy pomocy świadków, że wieś → Gola jest jej ojcowizną (WR 1 nr 1122; WR 3 nr 965); 1422 ciż w sporze o sołectwo w S. → p. 4; 1422-23 ciż w sporze o pr. do zamku i miasta (castrum et civitas), o kary pokupne [za niestawienie się w sądzie] oraz o to, że Jurga nie chce dać matce wwiązania w dobra, na które ona posiada dok. przysądny; matka dowodzi, że przyznane jej dobra składają się z S. i kilku in. osad, m. in. Łąkie, Jałacino, Sarnówka, a syn utrzymuje, że to wszystko jest jedna dziedzina S. i że nie ma między nimi kopców gran., → p. 2 (KoścZ 7 k. 57, 62v, 71v-72, 89v, 105v-106⁵Ten akt zachował się też w nieco obszerniejszym brulionie (KoścZ 5, 400v-402); pod względem treści brulion od czystopisu niewiele się różni, lecz oba akty stanowią ciekawy przykład, jak pisarz nieporadną łaciną usiłował oddać treść burzliwych dialogów między stronami procesu); 1422-23 ciż toczą spór o 30 grz. czynszu z S. i z Żołędnicy oraz o 20 grz. (KoścZ 7 k. 72v, 122); 1423 tenże przez woźnego zapowiada wszystkim sąsiadom i ludziom obcym drogi, łąki, pastwiska, zarośla i lasy w dziedzinach Zakrzewo, Kawcze, Jasienie, Modła, Sarnówka, Łąkie, Jałacino, Dąbrówka i Gola [nie wymienia S.!] (KoścZ 7, 114); 1423 ciż toczą spór między sobą; Małgorzata ma przynieść [do sądu] swój dok. przysądny dot. dziedzictwa (litera adiudicatoria et hereditaria), a sędziowie usłyszawszy treść tego dok. oraz dok. [Jurgi] mają wydać wyrok (WR 3 nr 977 przyp. 1); 1423 temuż Małgorzata [matka] dowodzi, że nie wzięła 24 grz. od [Mik.?, Wojc.?] Chorągwica [z Łaszczyna] ani 10 grz. od Sławka [osoba skądinąd niezn.]; sumy te należały [jako zastaw?] do [Jana] ojca [Jurgi]; w innym procesie o 24 grz. Małgorzata dowodzi, że nie wzięła 24 grz., a co wzięła to przeznaczyła na polepszenie domu (WR 3 nr 977, 990); 1423 tenże dowodzi, że [nie wziął] matce naczyń do wyrobu piwa ani nie zabił jej 10 wieprzów (WR 3 nr 986); 1424 ciż w sporze o konie niesłusznie zajęte przez czeladź Jurgi (WR 3 nr 1043); 1424 tenże w sporze z matką dowodzi, że wychodząc „z grodu” nie zrobił szkód wartości 100 grz. (WR 3 nr 1072); 1424 tenże z Zakrzewa zwalnia matkę od składania zeznań dot. Zakrzewa, Kawcza, Jasienia i Goli (PZ 7, 128v); 1424 tenże → niżej: Elżbieta; 1426 tenże toczy spór z matką i jej c. Helszką [Elżbietą] o wszystkie sprawy zapisane [w księgach ziemskich?] w Gnieźnie lub w Poznaniu (KoścZ 8, 261, dawniej k. 44); 1428 za tegoż ręczył [niegdyś?] pan Przybysław [zapewne Gryżyński] Dzierżkowi niegdyś Dąbrowskiemu⁶Informacje o Dziersławie Dąbrowskim najpełniej w haśle → Palędzie, przyp. 3 na kwotę 10 grz., ale ta suma już została spłacona [w 1428 Jurga Donin prawdop. już nie żył] (WR 3 nr 1319).

1424-45 Elżbieta (Helszka) i 1424-35 Anna (Hanka) cc. Małgorzaty [i Jana Donina], siostry Jurgi: 1424 te same siostry (Hanka jako ż. Niemierzy), występują z matką w sprawie rozgraniczenia Zakrzewa i Żołędnicy → p. 2; 1424 tejże Elżbiecie Jurga dowodzi, że nie radził ani nie pomagał podpalaczowi (pożeżcza), który spalił dobytek Elżbiety wartości 100 grz. (WR 3 nr 1074); 1424 w sprawie tejże Helszki [Elżbiety] Jan Gorzeskot sołtys [w dobrach] pana Niemierzy [starszego z Lubosza i z Grodziska?] ma zeznać jako śwd., bo był niegdyś posłańcem od Niemierzy do Jurgi: Jurga zgodził się dać Helszkę [tzn. Elżbietę⁷Ta rota dot. najwyraźniej Elżbiety, jednakże żoną Niemierzy została jej siostra Anna, wymieniona po raz pierwszy w → Luboszu w 1421] Niemierzy [za żonę], ona zaś nie wzięła z domu gwałtownie majątku i pieniędzy wartości 200 grz.; Jurga odmawia przyjęcia zeznania od Gorzeskota, bo uważa go za wieśniaka po ojcu i matce; pozew o naganę szlachectwa przeciw Gorzeskotowi ma być zaniesiony do Zakrzewa⁸Jan Gorzeskot rodem z woj. rawskiego, sołtys albo włodarz (scultetus, villicus) Niemierzy z Grodziska i Lubosza, przebywał we wsi Zdrój k. Grodziska Wlkp. Naganiony przez Jurgę Donina dowiódł, że po ojcu jest h. Luba, a po matce h. Korab (WR 3 nr 1052-1054, 1181) (WR 3 nr 1235, 1235a, 1049; KoścZ 8, 74, dawniej k. 43); 1424 taż Elżbieta przegrywa proces z Jurgą (WR 3 nr 1096; KoścZ 8 k. 104, 114v-115, dawniej k. 75, 85v-89); 1421, 1435 taż Anna wd. po stren. Niemierzy z → Grodziska [wcześniej z → Lubosza] daje swoim dzieciom Niemierzy [młodszemu], Sędziwojowi i Barbarze swą cz. S. i Żołędnicy (PG 1, 103v; ACC 5, 36); 1435 taż Elżbieta (Helszka) z S. w sporze z Burchardem zw. Lyska [osoba skądinąd niezn.] o zabrane zboże i in. rzeczy (KoścZ 11, 72); 1438 taż Elżbieta Sarnowska w sporze z Mik. Gośliną mieszcz. kośc. (KoścZ 12, 98); 1444-45 taż Elżbieta toczy spory gran., a następnie zawiera ugodę w sprawie granic ze szlachtą z → Łaszczyna i z Januszem Podrzeckim (KoścZ 12 k. 465, 509, 551, 661).

1428-38 Małgorzata [→ wyżej: Jurga] wd. po Jurdze Doninie, zw. też Zakrzewską z Zakrzewa: 1428 tejże oprawa → niżej; 1432 taż w sporach z c. Jadwigą → niżej; 1432 taż toczy spór z Kat. Sowińską o gran. Kawcza z wsią Sowiny (KoścZ 10, 9); 1438 na wniosek tejże woźny zapowiada lasy, bory, gaje, drogi, łąki, jałowe pastwiska i inne pożytki we wsiach Gola, Zakrzewo, Kawcze i Jasienie; wieś Gola jest w posiadaniu Anny [c. Jurgi Donina] ż. Jana Chełmskiego [syn Piotra kaszt. połanieckiego z Chełmu k. Krakowa, brat Ścibora Chełmskiego z → Ponieca (SHGKrak. I 335)] (KoścZ 12, 57).

1428-47 Anna i 1428-32 Jadwiga cc. Jurgi Donina [i Małgorzaty c. Andrzeja Gryżyńskiego z Osiecznej]: 1428 te same, Anna ż. Jana [Chełmskiego] i Jadwiga ż. Wojciecha [Wyskoty ze Zdziesza w pow. pyzdr., a poźniej z → Ostrowa k. Śremu], pozwane przez Henryka Kotwicza z → Niałka o 70 grz. szkody, odpierają jego roszczenia, a sąd uznaje pr. [ich matki?] Małg. Doninowej do jej oprawy w Zakrzewie, Kawczu i we wsi Jasienie; Henryk pozywa Małgorzatę o 35 grz szkód (KoścZ 9 k. 95, 122v, 123v); 1428-29 te same w sporze ze swą matką, wspomn. wyżej Małg. Duninową, zawierają z nią ugodę, na mocy której Małgorzata ma im zapłacić 505 grz. w b.r. i 505 grz. za rok (KoścZ 9 k. 67v-68v; 219, 229); 1432 taż Jadwiga ze Zdziesza toczy spór z matką; sąd wyznacza termin rozprawy, o ile wcześniej strony się nie pogodzą; jej matka Małgorzata wd. po [Jurdze] Doninie z S. ma złożyć na ratuszu w Poznaniu dokumenty dot. majątku jej dzieci (pueri) Jadwigi i Anny (KoścZ 10 k. 15, 55v); 1432 taż Jadwiga Zdzieszewska pozywa matkę o konie „jezdne” (equestres) [do konnej jazdy], które jej się należą po ojcu [zapiska niejasna, skreślona] (KoścZ 10, 71); 1432 taż Jadwiga Zdzieszewska uwalnia matkę od zarzutu zabrania srebra i złota oraz bydła (KoścZ 10, 71v); 1432 te same [dziedziczki w Zakrzewie] mają przeprowadzić rozgraniczenie [swojej] wsi Kawcze od wsi Sowiny nal. do Jakuba, Piotra i Michała (WR 3 nr 1463; KoścZ 10, 128v); 1438 taż Anna posiada Golę, → wyżej: Małgorzata wd. po Jurdze Doninie; 1440-65 taż Jadwiga w → Ostrowie k. Śremu i w → Kawczu, 1448-71 taż Anna w Zakrzewie k. Miejskiej Górki (SHG).

1435-49 Niemierza [młodszy] z → Lubosza: 1435 tenże → wyżej: Elżbieta i Anna; 1449 tenże sprzedaje bratu Sędziwojowi z Grodziska 1/4 m. S. z 1/4 zamku (castrum) oraz czwarte części Sarnówki i Żołędnicy za 250 grz. (PG 3, 104, dawniej k. 52v).

1447 Agnieszka ż. Jana z Rydzyny części S., Sarnówki i Żołędnicy, które odziedziczyła po zm. ciotce pannie Elżbiecie z S.⁹Majątek Elżbiety mógł przypaść dzieciom jej siostry Anny, ż. Niemierzy młodszego z Lubosza i Grodziska. Prawdop. Agnieszka była córką Anny; nie znamy in. przekazów, które mogłyby potwierdzić to pokrewieństwo. (→ wyżej), sprzedaje Janowi z Bnina, Stanisławowi z Rogalina oraz Janowi i Mikołajowi z Jutrosina za 150 grz. (PG 2, 332, dawniej k. 177v).

1447-52 Stan. Rogaliński: 1447 tenże → wyżej; 1452 tenże → niżej.

1452 Krystyn z Dalabuszek przedstawia w sądzie dok. kupna 1/2 m. S. i 1/2 fortalicjum tamże, a także 1/2 wsi Sarnówka i 1/2 Żołędnicy (KoścZ 14, 165v).

1452 Jan z Bnina kaszt. międz., Stanisław z Rogalina oraz bracia Mikołaj, Bartosz i Janusz Fryczowie z Jutrosina i Smolic, a także Jan Wierzbieński występują jako kolatorzy kościoła par. w S. → p. 5.

1452, 1469 Jan Wierzbieński¹⁰Nie wiadomo też, czy ten sam Jan Wierzbieński występował przejściowo w 1442 w → Dokowie Mokrym. Może był to krewny Rydzyńskich, piszący się z Wierzbny na Śląsku, → Rydzyna, przyp. 3 posiadacz cz. m. S. i Żołędnicy: 1452 tenże → p. 5; 1469 tenże toczy spór ze Stanisławem i Bartoszem z Czekanowa [pow. kal.] bratankami Jana Twardowskiego alias Czekanowskiego pisarza ziemskiego kośc. (KoścZ 15 k. 355, 360).

1465 Andrzej Rogaliński kan. [kat.] pozn. [syn Stanisława] z siostrą Elżbietą ż. Piotra Moreckiego i bratankami Janem i Wojciechem [ss. Mikołaja] z Rogalina sprzedają Piotrowi Iłowieckiemu części m. S., Sarnówki i Żołędnicy, stanowiące ich majątek po matce i babce¹¹Nie wiadomo, co oznacza ten zwrot, nie znamy bowiem pochodzenia Małgorzaty ż. Stan. Rogalińskiego (→ Rogalin, tablica genealogiczna), a skądinąd wiadomo, że wspomn. Stanisław kupił części dóbr S. od Agnieszki ż. Jana Rydzyńskiego, → wyżej za 100 kóp gr (PG 7, 228).

1465 Andrzej z Bnina [syn Jana?] sprzedaje swoje części m. S., Sarnówki i Żołędnicy Piotrowi [Konopce?] z Bukowca [k. Międzyrzecza?] za 400 grz. (PG 7, 271v).

1465-80 Piotr Iłowiecki [w l. 1487-96 chor. pozn. (UDR I/1, 140)]: 1465, 1469 tenże kupuje części dóbr S. → wyżej; 1480 tenże zapisuje ż. Elżbiecie 400 grz. posagu i 500 grz. wiana na 1/3 m. S. i fortalicjum tamże oraz na częściach wsi Sarnówka, Żołędnica i Łaszczyn¹²Iłowiecki najpierw kupił części dóbr S., a dopiero później zapisał na nich oprawę swej żonie. Informacja Ciepluchy 165, że to Elżbieta wniosła mu te dobra, wydaje się błędna. Pochodzenia Elżbiety nie znamy (PG 9, 120v); 1487 tenże sprzedaje [całe?] dobra S. swemu zięciowi Janowi Góreckiemu za 1200 grz. (PG 10, 89); 1488 Jan i Andrzej Iłowieccy z Wolsztyna, ss. Piotra, odstępują swemu rodz. szwagrowi Janowi Góreckiemu swoje pr. bliższości do m. S. i wsi Sarnówka oraz Żołędnica, a także do cz. wsi Łaszczyn; ciż jednocześnie unieważniają dok. oprawny swej matki Elżbiety na te dobra (PG 10, 99v).

1469 Jan Frycz Jutroski [także → wyżej: 1452, Bartosz i Janusz Fryczowie w S.] sprzedaje swoje części m. S., Sarnówki i Żołędnicy Piotrowi Iłowieckiemu za 100 grz. (PG 8, 6v).

1487-1522 Jan Górecki [syn Mikołaja, a wnuk Piotra z Górki Miejskiej], później zw. Sarnowskim (KoścG 4, 31v; PG 66, 5v; KoścZ 18 k. 325v, 395v): 1487-88 tenże → wyżej; 1488 tenże zapisuje ż. Małgorzacie [Iłowieckiej, c. Piotra] po 300 grz. posagu i wiana na m. S., na wsi Sarnówka i na 1/2 wsi Żołędnica (PG 10, 92v); 1489 tenże Sarnowski posiada [z zastrz. pr. odkupu?] 1/4 m. → Dupin i 1/4 wsi → Osiek [tamże dalsze informacje na temat jego transakcji dot. tych dóbr] (PG 10 k. 122v, 125); 1494 tenże nabywa z zastrz. pr. odkupu od Jana Górskiego [syna Wojciecha kaszt. lędzkiego i star. wsch.; Jan był później archid. i oficjałem pozn.] 1/4 Dupina za 50 grz. (PG 7, 16v); 1494 tenże zawiera ugodę z dwoma Janami Chełmskimi (między sobą braćmi stryj.; jeden z nich jest altarystą gnieźn.) [z Chełmu k. Krakowa] (KoścG 4, 14); 1498 tenże Jan Górecki bierze udział w pospolitym ruszeniu, w wyprawie tureckiej (ExpBel. nr 576, 578, 579); 1501 tenże → p. 2; 1502 tenże ma zapłacić Mik. Łaszczyńskiemu 9 grz. w 2 ratach przez 2 l. za [zadane mu] rany (KoścG 5, 151); 1504 tenże kolatorem par. w → Łaszczynie (ACC 81, 127); 1509 tenże wyznacza swoich pełnomocników w sądzie duchownym (ACC 86, 55v); 1510 tenże kupuje 4 ł. roli w Łaszczynie od Wojc. Łaszczyńskiego zw. Kasperek za 40 grz. (PG 14, 87, dawniej k. 171); 1510 tenże kolatorem kościoła par. w S. → p. 5; 1511 tenże Jan Sarnowski sprzedaje Janowi Jastrzębskiemu cz. m. Dupina i cz. wsi → Osiek (PG 14, 132, dawniej s. 262); 1514 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Andrzeja Konarzewskiego 1 ł. roli w Kawczu za 25 fl. węg. (PG 15, 47); 1522 tenże daje wieczyście cc. Agnieszce Mieszkowskiej i Dorocie pannie swoje dobra: m. S. oraz wsie Sarnówka, Żołędnica i [cz.?] Łaszczyna (PG 15, 470v); 1523 tenże wspomn. jako zm. → niżej: Agnieszka.

1519-22 Agnieszka c. Jana Sarnowskiego [wcześniej Góreckiego]: 1519 tejże mąż Mik. Mieszkowski zapisuje po 200 grz. posagu i wiana na Mieszkowie, Wolicy i Stramicach w pow. pyzdr. (PG 15, 320v); 1522 taż → wyżej; 1523 taż c. zm. Jana sprzedaje z zastrz. pr odkupu swemu mężowi 1/2 m. S. i 1/2 Sarnówki za 1000 zł pol. (PG 15, 525v); 1527 Mik. Mieszkowski kolator kościoła w S. → p. 5; 1533 taż wspomn. jako zm.; Mik. Mieszkowski zapisuje swej drugiej ż. Ewie Sepieńskiej oprawę m. in. na S. i Sarnówce, które nabył z zastrz. pr. odkupu od swej pierwszej żony (PG 17, 594); 1553 dzieci Mik. Mieszkowskiego i Agnieszki z domu Sarnowskiej kasują oprawę zm. matki na S. i Sarnówce [w związku z małżeństwem ich przyrodniego brata Mikołaja, syna Mikołaja i Ewy Sepieńskiej, z córką Doroty z Sarnowskich Zakrzewskiej, → niżej] (PG 97 k. 744, 745v).

1522-49 Dorota c. Jana Sarnowskiego [wcześniej Góreckiego] (PG 17, 149): 1522 taż panna → wyżej; 1523 taż ż. Wojc. [Wyskoty] Zakrzewskiego [z Zakrzewa k. Miejskiej Górki] sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 1/2 ł. w Kawczu Barbarze ż. Jana Zawichojskiego [osoba skądinąd niezn.] (KoścZ 19, 105v; KoścZ 22, 93v); 1523 tejże mąż Wojc. Zakrzewski zapisuje po 500 grz. posagu i wiana na 1/2 swej 1/2 w Zakrzewie (PG 15, 499v); 1527 Wojc. Zakrzewski kolatorem kościoła w S. → p. 5; 1546 tejże jej mąż Wojc. Zakrzewski daje połowy m. S. z przedmieściem [Sarnówką?] i 1/2 wsi Żołędnica, które uprzednio od niej wieczyście nabył (PG 18, 290v); 1549 taż daje z zastrz. pr. odkupu Mik. Mieszkowskiemu z S. synowi Mikołaja i Ewy Sepieńskiej [→ wyżej], a swemu zięciowi, części m. S., Sarnówki i Łaszczyna tytułem posagu (wartości 1300 zł) swej c. Anny Zakrzewskiej (PG 18 k. 453, 453v – tu pełne dane o oprawie Anny).

1580-83 posiadaczami m. S. są Maciej [ojciec] i Paweł [syn] Chojnaccy [→ Uwaga 4], Jerzy Tarzecki [trzymający te dobra z zastrz. pr. odkupu od Chojnackich] oraz Mik. i Stan. Zakrzewscy, [ss. Jakuba i wnukowie Wojciecha, → wyżej]; → Uwaga 3 (Piotrkowska 1 nr 523).

M i a s t o¹³Wiadomości o instytucjach miejskich w S. są późne i ubogie: statut dla rzeźników wzorowany na statucie kal. z 1561 nadał rzeźnikom w S. Jakub Zakrzewski, uzupełniając go własnym zaleceniem dot. handlu bydłem w S. i Sarnówce (Cechy Sarnowa 9), a wilkierz dla szewców zatwierdziła Kat. Krzyżanowska wd. po Mik. Zakrzewskim z ss. Jakubem i Mikołajem w pierwszej połowie XVII w. Wilkierz ten miał obowiązywać tylko wtedy, gdy w S. będzie co najmniej 10 szewców (Cechy Sarnowa 14):

1421 Marcin Sokół [mieszcz.?] z S. pozwany przez Jana zw. Slopoth pleb. w Górce Miejskiej (ACC 4, 125v).

1458 m. S. ma wysłać 4 pieszych na wyprawę do Malborka (CMP nr 129; „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28, 1980, s. 396).

1464-65 m. S. płaci podatek zw. cyza w 3 ratach (rata 7 – 13 gr, rata 12 – 6 gr, rata 13 – 5 gr; Cyza s. 547, 549 – tu błędnie 10 gr zamiast 5 gr; M Poznań I 1854); 1507, 1530 m. S. płaci 2 grz. szosu (ASK I 5, 2; ASK I 3, 136v); 1563 m. S. płaci 4 fl. podwójnego szosu oraz [pobór] od 4 ł., 13 rzem. i od 1 kotła gorzałki (ASK I 4 194); 1580 m. S. i Sarnówka przedmieście [formularz nie wypełniony] (ŹD 84); 1583 m. S. płaci 4 fl. 24 gr podwójnego szosu, a ponadto od 8 ł. miejskich, 8 rzem., 7 komor., 4 zagr. oraz od 6 wiatraków i 2 młynów [zapis o młynach niejasny]; [suma podatków:] 22 fl. 10 gr (ŹD 96).

4. 1407 Jerzy de Dunin z matką Małgorzatą za zgodą (de pietate) króla Władysława Jag. lokują miasto (civitas) na pr. magd. w swojej dziedzinie S., odwołując równocześnie wszystkie prawa i zwyczaje pol., które byłyby sprzeczne z prawem magd.; ustanawiają w tym mieście targ (forum) w każdy czwartek, wójta, burmistrza, a wszystkich mieszkańców osadzonych w mieście i tych, którzy będą osadzeni na przedmieściach poddają jurysdykcji prawa magd.; nadają miastu role w kierunku wsi Szymanowo i Słupia, lecz oracze tych ról będą musieli dawać miastu czynsz wg wielkości ról; nadają także miastu bory leżące w kierunku tych wsi z wyjątkiem sosen, w których są barcie (na miejscu tych borów mogą też powstać role); mieszkańcy miasta mogą brać drewno na budowę, na ogrodzenia i na opał ze wszystkich in. lasów i gajów nal. do S. z wyjątkiem lasu, który służy jako łowisko (aucupium) i lasu k. źródła zw. Lipowska, tzn. lasów [ciągnących się] od łowiska aż do fosy i zamku (castrum), gdyż to miejsce zarezerwowane jest dla właścicieli na pasiekę (sarepta); prawa do korzystania z lasów nie mają rzemieślnicy, kołodzieje ani sołtysi zamieszkali poza m. S. i jego przedmieściem; miasto otrzymuje łąki i pastwiska, na których mieszczanie mogą wypasać swoje bydło, owce, maciory, konie i in. zwierzęta bez szkody dla właścicieli miasta i jego sąsiadów; miasto otrzymuje ogrody w lesie w kierunku wsi Niemarzyn i ma pr. do pobierania z nich czynszu; z folw. [pańskiego] wymierzono 30 ogrodów, przez 2 l. będą one wolne od czynszu, a po 2 l. ich posiadacze mają dawać dziedzicom miasta po 4 gr czynszu i po 2 kurczaki (pullus), a plebanowi po 1/2 gr od [każdej] kwarty [1/4 ł.?] ogrodów (per quartam hortorum eorundem per 1/2 grossum); mieszkańcy miasta mają pr. wybudować 2 wiatraki i posiadać 1 wspólny browar (mielcuch), natomiast dziedzic powinien wybudować drugi browar; poszczególni mieszczanie mogą ponadto posiadać własne mielcuchy wraz z ich wyposażeniem w kotły i in. naczynia (caldearia, sartagines, panwie) na terenie swoich działek; mieszczanie będą mieli pr. sprzedawać swoje role z zastrz., że dziedzic otrzyma [od nabywcy] należny mu czynsz; posiadacze [tych ról] w ciągu 10 l. wolnizny będą zobowiązani rocznie do 3 dni robocizny oraz w dniu czwartym do zwożenia siana do dworu; po upływie wolnizny będzie ich obowiązywał tylko czynsz (bez robocizny), a od każdego [przywiezionego do miasta] wozu z solą 1/8 (medium quartale) [należy się] stołowi rycerskiemu [tzn. właścicielowi miasta?], a reszta miastu [S.]; do czynszu zobowiązani też będą piekarze i szewcy; pleban otrzymywać ma z ról mieszczańskich meszne i wiardunki [dzies.] według [przyjętej w tej okolicy] miary (Wp. 7 nr 592).

1422 Jurga Donin [z S.] w sporze ze swą matką dowodzi przy pomocy świadków, że kupił sołectwo w S. za pieniądze pochodzące z posagu swej żony (WR 1 nr 1123; WR 3 nr 966).

1510 opust. sołectwo we wsi! S. → p. 5.

5. 1240 Paweł bp pozn. nadaje dzies. z 10 wsi, m. in. z S., kościołowi we wsi → Niepart (Wp. 6 nr 4).

1407 opłaty z m. S. dla plebana [w Nieparcie?, w S.?¹⁴Prawdop. w momencie lokacji miasta przewidywano już, że w S. powstanie kościół par., → niżej: 1421] → p. 4.

1421 Andrzej [Łaskarz Gosławski] bp pozn. zatwierdza fundację kościoła par. ŚŚ. Andrzeja i Doroty w S. dokonaną przez Jerzego Donina i jego matkę Małgorzatę wd. po Eliaszu [sic! – w in. źródłach zw. Janem]; kościół otrzymuje 2 ł. wolne w S., czynsz 8 grz. pol. z S. i z ról kmiecych, las leżący k. ról kmiecych, ogrody leżące między miejscem („podwórze”) przeznaczonym na plebanię a lasem Olsza, 4 ćw. (modii seu mensure wlgariter cwiertnie) słodu pszenicznego z młyna, jatki (scampna) rzeźniczą, szewską i piekarską, po 1 ćw. mąki z każdego koła młyńskiego i z każdego wiatraka oraz czynsz 1 grz. szer. gr ze wsi Kawcze (Wp. 5 nr 341, reg.).

1424 Bartłomiej pleb. w S. (WR 3 nr 1096).

1452 Jan z Bnina, Stanisław z Rogalina oraz bracia Fryczowie z Jutrosina i Smolic, kolatorzy kościoła par. w S., prezentują na pleb. w S. Piotra syna Michała [Awdańca] z → Rogowa, a kolator Jan Wierzbieński prezentuje na to stanowisko Marcina; ostatecznie kolatorzy jednogłośnie godzą się na kandydaturę Piotra, który otrzymuje inwestyturę (ACC 33 k. 245, 245v, 262v).

1464 Klemens rektor kościoła par. w S. w sporze z uczc. Jadwigą Wieczorkową z Rydzyny o 7 łyżek srebrnych [zapiska niejasna] (AE II 100v).

1481 Jan pleb. w S. w sporze z Bartoszem młynarzem w S. (AE II 308v).

1488 wzm. 1667 konsekracja [nowego] kościoła w S. (AV 16, 210v).

1509 Jan z Trzciela pleb. w S.: 1509 tenże na podstawie zawartej ugody zobowiązuje się wypłacić 1 wiard. Dorocie Gomułczynie z powodu wyrządzonych jej krzywd oraz 1/2 grz. całej wspólnocie miejskiej z powodu poniesionych przez nią kosztów; 1509 tenże zobowiązuje się począwszy od święta ś. Piotra [29 VI] zatrudnić nauczyciela (magister scole seu minister), tak jak to czynili jego poprzednicy¹⁵Obszerne informacje o uposażeniu rektora szkoły w S. w 1609 zawiera AV 4, 197 (ACC 86, 56 – 2 zapiski).

1510 kościół par. Ś. Andrzeja Ap., kolatorem jest Jan Sarnowski dz. S.; wieś [sic!] obejmuje 18 ł., folw. dziedzica i opust. sołectwo (LBP 124); 1510 wiardunki dzies. z m. S., po 10 gr z łanu, należą do par. Niepart (LBP 117).

1522-24 Stan. Malewski [z → Malewa, tamże jego transakcje majątkowe] pleb. w S. i w Łaszczynie (KoścG 6, 171v; KoścG 8, 76; PG 15, 461v).

1527 Piotr pleb. połączonych parafii S. i Łaszczyn pozwany przez kolatorów kościoła Mik. Mieszkowskiego i Wojc. Zakrzewskiego o to, że wbrew zawartej umowie nie utrzymuje w jednym z tych kościołów wikariusza oraz o to, że uprowadził z plebanii [w S.?] maciory, krowy i 2 konie (ACC 102, 173).

1543 Jan Skałowski [zwany też Mieczewskim, jak inni przedstawiciele tej rodziny] pleb. w S. i w Łaszczynie toczy spór ze wspomn. wyżej kolatorami obu tych kościołów; bp [pozn.] Sebastian [Branicki] ponawia decyzję o unii tych 2 parafii (AE VIII 352v-353); 1558 tenże Jan Mieczewski prowadzi swoje rozliczenia majątkowe ze Żbikowskimi z pow. kal. (KalG 46, 1099); 1579 [Łukasz Kościelecki] bp pozn. po dobrowolnej rezygnacji pleb. Jana Skałowskiego instytuuje na połączone parafie S. i Łaszczyn kapłana Wawrzyńca z Kaźmierza [Kazimierza?], wikariusza i komendarza w Popowie [którym?; w Wlkp. kościół par. i plebania były tylko w Popowie Kościelnym w pow. i diec. gnieźn.], którego prezentowali kolatorzy Mac. Chojnacki, Wojc. Zakrzewski i Mik. Głogiński [podczaszy kal. (UDR I/2, 65; w źródle nazwany cześnikiem], opiekun [małol.] Mikołaja i Stan. Zakrzewskich ss. zm. Jakuba (AE XII 383).

6. 1414 Jurga von Donyn dziedzic S. wymieniony wśród rycerzy śląskich Konrada ks. oleśnickiego, którzy wypowiedzieli wróżdę wielkiemu mistrzowi Krzyżaków (Berlin-Dahlem, Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Hauptabteilung XX, nr 2111, k. 250v).

1809 spłonęło archiwum miejskie w S. (Warschauer 226).

8. XIV-XV w. grodzisko stożkowate dobrze zachowane o wymiarach 54 x 60 m, położone na N od miasta; fragmenty naczyń znalezione na grodzisku i w kilku in. punktach w okolicy miasta (Hensel 6, 38-41).

Uwaga: 1. Wydawca Kroniki książąt polskich odniósł do S. informację o miejscu zw. Sarnove, w którym nastąpiła ok. 1098-99 ugoda między ks. Władysławem Hermanem i Sieciechem a synami Władysława (MPH 3, 455, przyp. 2). Wg Galla Anonima nastąpiło to w miejscu zw. Sarnouecz, co oznacza najpewniej Żarnowiec nad Pilicą w Małopolsce (MPHn. 2, 82 oraz przyp. 5).

2. Jan Donin pochodził ze znanego na Śląsku rodu Dohna, wywodzącego się z Dohna nad Łabą (JurObce 214). Nie można określić stopnia jego pokrewieństwa ze śląskimi członkami tej rodziny (mieli oni Górę blisko granicy polskiej), ale wystąpienie Jurgi syna Jana w 1414 (→ p. 6) świadczy, że między posiadaczami S. a ich śląskimi krewnymi nadal istniały powiązania. Wydaje się, że Jan ożenił się z posiadaczką wsi Sarnowa, Żołędnica i Gola, później w 1387 razem z żoną dokupił Zakrzewo, Kawcze i Jasienie od Mik. Granowskiego, a w l. 1398-1409 kupił pozostałe części dóbr S. od Agnieszki c. bliżej niezn. Jakusza Marszewskiego (→ przyp. 4).

3. W S. żyły dwa pokolenia Doninów: Jan, jego ss. Otto i Jurga oraz cc. Anna ż. Niemierzy (starszego) z Lubosza i Grodziska oraz Elżbieta panna. Dobra S., które składały się z m. S. oraz wsi → Sarnówka i Żołędnica (później również dołączono do nich cz. Łaszczyna), przypadły Annie i Elżbiecie cc. Jana, a po ich śmierci zostały rozsprzedane różnym nabywcom. Ostatecznie znalazły się w ręku Jana Góreckiego rodem z Miejskiej Górki zw. też Sarnowskim i jego córek: Agnieszki Mikołajowej Mieszkowskiej i Doroty Wojciechowej Zakrzewskiej.

Córki Jurgi Donina, Anna i Jadwiga, nie dziedziczyły w S., tylko w Kawczu i w Zakrzewie: Anna Chełmska z Zakrzewa nie miała potomstwa, więc jedynymi spadkobiercami Doninów byli w tych wsiach potomkowie Jadwigi, Wyskotowie ze Zdzieża, → Ostrowa k. Śremu, → Kawcza, a ostatecznie z → Zakrzewa k. Miejskiej Górki, gdzie przyjęli nazwisko Zakrzewskich. W pierwszej połowie XVI w. Zakrzewscy przez wspomn. wyżej małżeństwo Wojc. Zakrzewskiego wnuka Jadwigi Doninówny z Dorotą Sarnowską weszli w posiadanie 1/2 dóbr S.

4. Wg TD w drugiej połowie XVI w. dobra S. podzielone były między Mieszkowskich i wspomn. wyżej Zakrzewskich (→ p. 3). Mieszkowscy swoją cz. odsprzedali w l. 1564-65 Mac. Chojnackiemu (rodem z Chojnaty w woj. rawskim, krewnemu Pawła Chojnackiego opata lub.), a Chojnaccy oddali te dobra na krótki okres z zastrz. pr. odkupu Tarzeckim ze wsi Tarce (dawniej Tarszcze) w pow. kal. W XVII w. ugruntowała się własność Zakrzewskich w całych dobrach S. W XVIII w. do nazwiska zaczęli dodawać swoje określenie rodowe, jednakże zamiast swojsko brzmiącej nazwy Wyskota używali przydomka Wyssogota i pod mianem Wyssogota Zakrzewskich byli znani w Wlkp. do XX w. Jednym z ostatnich reprezentantów tej rodziny w S. był Telesfor Wyssogota Zakrzewski w l. 1732-36 kaszt. santocki (UDR I/2, 160).

5. WR 3 nr 118, wymienia w 1399 świadka Kunata „de Sarnnovo”; Lek. 2 nr 2276, ma w tym miejscu lekcję: „de Carnino”; w rzeczywistości był to Kunat z Tarnowa k. Czempinia (KoścZ 1, 76). Stefan wójt kośc. z rodziny Ponińskich h. Ćwiek (→ Kościan, p. 4A, → Ponin, p. 3A) w 1434 wraz ze swymi braćmi niedz. sprzedał cz. → Kuczyny Kuczyńskim; w zapisce tej pisze się „de Sornowo” (PG 1,18), lecz żadnych jego związków z S. nie udało się ustalić.