DOMARADZ

(1384 Domarethz, 1396 Domaradz, 1465 Domaradz Superior, Domarath, 1467 Domaradz, 1495 Domaracz) 12 km na NW od Brzozowa.

1. 1384 wieś D. należy do zamku san. (VII 15); 1465 z. san. (VIII 94); 1515 z. san. (ŹD XVIII s. 147); 1523, 1526, 1530 z. san. (AS I 21 k. 96, 412, 348); 1510 n. parafia własna → p. 5.

2. 1384 wieś D. położona nad rz. (aqua) Stobnicza (VII 15); 1460 komisarze wyznaczeni przez króla dokonują rozgraniczenia między wsiami Henryka Kamienieckiego, powoda: Jasienica, Orzechownica [dziś Ocherzówka] i Jabłonka [dziś J. Polska] a wsiami D., Ploszyna Wola [dziś Płosina Domaradzka], Blizne, Stara Wieś i miastem Brzozów z przedmieściami, należącymi do Mikołaja bpa przem. i jego kapituły, pozwanymi. Rozgraniczenie rozpoczęte na szczycie góry w lesie zw. Turzydział (Thwrzydzyal) obok granicy ziemi sandom., nad wierzchowinami potoków zw. Crosne [dziś Krasna] w z. sandom. należącego do panów Luteckich [z Lutczy], Blądne [Błędna] Henryka Kamienieckiego i Domaradzskye należącego do bpa i kapituły przem. W miejscu tym, gdzie jest buk, usypano kopiec narożny albo „naroszniczą”, następnie sypano kopce działem między wierzchowinami potoków Blądne i Domaradzkye aż do źródeł potoku Grodeczna, gdzie usypano kopiec obok jaworu. Od tego kopca potok Grodeczna stanowi granicę i jeden brzeg w kierunku wsi Jasienicy należy do Kamienieckiego, a drugi, od wsi D. i Płosinej Woli, do bpa i kapituły. Dalej kopce prowadzą przez pola nowo wyrobione, przez część woli zw. Zawada aż do rz. Stobnicy, następnie do brzegu potoku Jasienica przez pola dawno wyrobione albo „przesz stare robothy” i przekraczają potok Jasienicę. Dalsze kopce prowadzą przez pola i przez dział aż do potoku Orzechownica, po którego obu brzegach usypano kopce. Stąd innym potokiem aż do jego źródeł, przy czym jeden jego brzeg od wsi Orzechownicy należy do Kamienieckiego, a drugi, od Brzozowa, należy do bpa. Od wierzchowiny tego potoku inne kopce przechodzą przez lasy, przez drogę miasta Brzozowa, która prowadzi do potoku zw. Mała Orzechówka (Parva Orzyechowka) aż do jego źródeł. Jeden brzeg Małej Orzechówki, od strony Orzechownicy i Jabłonicy, należy do Kamienieckiego, drugi brzeg od strony miasta Brzozowa do bpa i kapituły przem. Od wierzchowin Małej Orzechówki kopce prowadzą działem prosto aż do wierzchowiny potoku zw. Calynycza, stąd działem przez lasy aż do drogi prowadzącej z Brzozowa do Krosna i do granic posiadłości: Malinówka Piotra Smolickiego i Zmiennica Turopolskiego. Tu z jednej i drugiej strony wymienionej drogi w pnya cziszowego usypano kopce narożne czyli „narosznicze” (VIII 85); 1465 podkomorzowie sandom. i san. zaświadczają, że komornicy obu ziem dokonali rozgraniczenia między wsiami Domaradz Wyżny (Superior) bpa i kapituły przem. a Zakobile albo Domaradz Inferior [dziś Lutcza], należącą do szl. Mikołaja, Marcisza, Pełki i Piotra braci niedzielnych z Zakobyla. Rozgraniczenie rozpoczęto nad rz. Stobnicą w miejscu, gdzie wpada do niej potok Zakobila, oddzielający ziemie sandom. i san., następnie sypano kopce po obu brzegach potoku Zakobila aż do jego źródeł, stąd do jodły „alias gyedla”, od niej do dawnego kopca w lesie, od tego sypano kopce aż do drogi królewskiej, gdzie usypano ostatni kopiec. Mikołaj bp przem. i jego kapituła zgadzają się, aby potok Zakobila doprowadzał wodę, jak zawsze, do młyna w Zakobylu (VIII 94); 1467 Mikołaj bp przem. ze swą kapitułę oraz Stanisław z Dynowa czynią ugodę w sprawie granic między wsiami bpstwa: Przysietnica, Golcowa, D., Blizne i Stara Wieś a wsiami Stanisława Izdebki, Wesoła i Hodle [? raczej Hłudno]. Rozjemcy obu stron winni udać się na miejsce granic i po wysłuchaniu informacji ludzi oznaczyć granice. Jeśli rozjemcy nie będą w tym zgodni, obie strony wybiorą Mikołaja Pieniążka star. san. jako superrozjemcę (superarbitrum alias obermana), który rozstrzygnie spory, a obecny przy tym podkomorzy san. lub komornik usypie kopce. Obie strony winny dostosować się do orzeczenia pod zakładem, a ludzie z wymienionych wsi korzystać z lasów do tego czasu w pokoju (XVI 374, 393, CCCII, 771); 1468 Anna z Rzeszowa wdowa po Filipie z Żerkowa kaszt. międzyrzeckim, pozywa Mikołaja bpa przem. i kapitułę, właścicieli D., o granice (XVI 481, 483, 1784); 1471 Henryk Kamieniecki sprzedaje Marcinowi Czarnockiemu wieś → Jasienicę z wolami, graniczącą z Lutczą [z. sandom.] oraz z Bliznem i D. (XVI 801).

3. Własn. król., od r. 1384 własn. duchowna bpstwa przem. 1359 [?] król Kazimierz pozwala Pawłowi założyć wieś D. na karczunku leśnym (KDM III 956)1Wydawca wyraża zastrzeżenia co do autentyczności tego dokumentu, ze względu na niezgodność daty z wymienionymi świadkami i na nie używane w XIV w. brzmienie ich nazwisk. Te i inne zastrzeżenia wyraża również J. Rutkowski, Klucz brzozowski s. 21-22; 1384 Maria królowa węgierska nadaje bpstwu przem. obrz. łac. wsie Równe, Cergową, Brzozów i D. (VII 15); 1396 król Władysław zatwierdza nadanie królowej Marii, wyjmujące wsie D. i in. spod sądownictwa urzędników świeckich a poddające je sądownictwu bpa przem. (VIII 15); 1403 tenże król uwalnia wsie bpstwa przem., m.in. D., od opłaty podymnego i innych podatków (VIII 32; MRPS IV S. 432); 1447 Paschek sołtys niegdyś z D. zastępuje Piotra bpa przem. pozwanego przez Piotra Smolickiego kaszt. san. (XI 2438); 1460 Mikołaj bp przem. i jego kapituła pozwani przez Henryka Kamienieckiego o granice m.in. wsi D. (VIII 85) → p. 2; 1465 wieś Domaradz Superior [w przeciwieństwie do Domaradz Inferior albo Zakobyle, dziś Lutczy w z. sadom.] należy do Mikołaja bpa przem. i jego kapituły (VIII 94) → p. 2; 1465 kmiecie z D., Bliznego, Starej Wsi i Przysietnicy pozywają Stanisława Denowskiego i tegoż siostrę Annę wdowę po Filipie [z Żerkowa] (XVI 207, 1787); 1467, 1468 wieś D. należy do bpstwa przem., bpa Mikołaja i jego kapituły (XVI 374, 393, CCCII, 481, 483, 771) → p. 2; 1495 prac. Schostek z D. pozwany przez szl. Mikołaja Juriowskiego (XVI 2269, 2270, 2274); 1510 król Zygmunt potwierdza nadanie królowej Marii z r. 1384 (VII 15); tenże król na prośbę Macieja [Drzewickiego] bpa przem. potwierdza dokument króla Władysława z r. 1403, uwalniający wsie bpstwa przem., m.in. D., od podatków (MRPS IV 933); 1515 15 ł., 2 łany puste, młyn 6 gr, karczma z browarem 1 wiard. (ŹD XVIII s. 147); 1523 podymne, D. zwolniony przywilejem król. (AS I 21 k. 96); 1526 14 ł. po 12 gr, młyn, karczma (AS I 21 k. 412); 1530 14 ł., 1 komornik, młyn, karczma (AS I 21 k. 348); 1536 14 ł., sołtys 1 ł., młyn, 2 karczmy (AS I 21 k. 559); 1552 56 gosp. + 2 sołt., 2 karczmy, młyn 1 koło (AS I 21 k. 1016).

Mieszkańcy: 1495 prac. Schostek (XVI 2269, 2270, 2274); 1558 Maciek Kosturek (Balzer 7).

4. 1359 26 VII [?] król Kazimierz pozwala niejakiemu Pawłowi założyć wieś D. w lasach po obu stronach rz. Stobnicy na 40 łanach frankońskich. Paweł otrzymuje na sołectwo 4 łany, młyn, rzemieślników (KDM III 956); 1425 Janusz bp przem. pozwala Wojtkowi (Albertus alias Woytko) s. Pawła sołtysa wsi biskupiej D. założyć nową wieś na prawie niem., zw. Nowy Domaradz [dziś Golcowa], w lasach nad potokiem Łączka koło wsi D. (Proch. 54); 1444 Iohannes sołtys z D. jako ławnik sądu wyższego prawa niem. bpstwa przem. (VIII 72); 1447 Paschek sołtys niegdyś z D., zastępca Piotra bpa przem., przed sądem gr. san. (XI 2438); 1499 szl. Iohannes Nyezek sołtys z D. współręczy za szl. Kaspra [urzędnika] z Brzozowa (XVI 2563); 1536 sołtys posiada 1 ł. (AS I 21 k. 559).

5. 1359 [?] przyw. lokacyjny przewiduje uposażenie dla kościoła (KDM III 956); 1443 [Piotr] bp przem. odstępuje altaryście ołtarza Bożego Ciała w Przemyślu dziesięciny z Felsztyna i innych 5 miejscowości w zamian za karczmę w Bliznem oraz dziesięciny w Bliznem i D. (ZDM VIII 2474); 1510 Kasper pleban w D. jako świadek dokumentu fundacyjnego kościoła w Hoczwi (Oss. 5659 s. 15).

8. 1460 na granicy D. i Jasienicy potok zw. Grodeczna (VIII 85); miejsce zw. Grodne między D. a Krasną; miejsce zw. Grodzisko (F. Kotula, Chłopskie warownie z XVII w. Ochrona Zabytków R. XII nr 2 (45) s. 105).

1 Wydawca wyraża zastrzeżenia co do autentyczności tego dokumentu, ze względu na niezgodność daty z wymienionymi świadkami i na nie używane w XIV w. brzmienie ich nazwisk. Te i inne zastrzeżenia wyraża również J. Rutkowski, Klucz brzozowski s. 21-22.