SUROWICA

(1361 Surowicze, 1504 Surowicza, 1523 Serovycza, 1531 Scherovicza, 1551 Surowiczna, Serovicza, Antiqua Surowicza) 14 km na S od Rymanowa.

1. 1531 distr. san. (MRPS IV 1, 6043); 1549 in terra et distr. san. (Oss. 526 k. 192a-193a).

2. 1361 miejsca puste zw. Wysloczkie [dziś Wisłok Wielki] od granic wsi zw. S. (KDM III 741); 1549 granice wsi S. począwszy od Surowicznego Potoku w górę nad rz. Wisłok aż do potoku zw. Moszczeniec, od tegoż do potoku zw. Morozow Potok (Oss. 526 k. 192a-193a); 1551 wieś Surowiczny Potok [dziś Polany Surowiczne] graniczy z wsią S. (MRPS V 2, 5137); dokument komisarzy król. z 31 VIII 1551 r. z oznaczeniem granic między wsią król. Serowicza (alias Szurovicza) a dobrami dziedzicznymi Seroviczi Pothok (alias Suroviczni Potok) [dziś Polany Surowiczne] Zbigniewa Sienieńskiego, kasztelana san. (MRPS V 2, 6112; CS 16 s. 475-481); 1553 król Zygmunt August zatwierdza powyższy dokument (MRPS V 2, 6112).

3. Własn. król., stwo san. 1361 wieś zw. Surowicze (KDM III 741); 1504 król Aleksander obiecuje Janowi z Tarnowa, wwdzie ruskiemu, oddać pożyczone 2300 zł lub zapisać je i zapisuje na zamku san., miastach, m.in. → Sanok, i wsiach m.in. S. (MRPS III 1287; MK 20 k. 233); 1523 inwentarz dochodów w związku z objęciem stwa san. przez Mikołaja Wolskiego: Iwan Szwarczycz, Fyedor Michel, Lyko, Dymytr, Ivan Futhey, Ivan Haraburda, Hrycz, Lyko, każdy posiada dworzyszcze i płaci 12 gr czynszu oraz daje po 1 baranie i 1 serze. Sthecz, Machno Lukacz, Sthecz i Danko mają wolniznę do 8 lat. Z całej wsi płacą: czynsz 2 grz. 8 gr, 6 1/2 barana, 6 1/2 sera, ponieważ sołtysowi przypada szósta część, tj. 16 gr, 1 1/2 barana i 1 1/2 sera. Mieszkańcy dają dziesiątego wieprza, co czyni 5 wieprzy, ponieważ 1 przypada sołtysowi (AS I 21 k. 145-146); płacący za barcie → Odrzechowa p. 3; 1529/30 S. daje 11 baranów, 6 1/2 serów (AS IX 56); 1530 król Zygmunt pozwala Janowi Rowieńskiemu na poszukiwania soli w obrębie granic wsi S. i Komańcza stwa san. (MRPS IV 2, 15714); 1531 tenże król pozwala Janowi Rowieńskiemu wykupić sołectwo we wsi S. pow. san. z warunkiem, aby własnym kosztem urządził źródła solne w tej wsi dla użytku królewskiego (MRPS IV 1, 6043); 1548 15 ludzi płaci czynsz po 12 gr i 3 posiadają wolność. Sołtys ma 1/6 część z czynszów i wieprzy. Dają dziesiątego wieprza, a który nie ma 10, daje 10 gr od świni, od 100 baranów dają 2 barany. Są w S. 2 role czyli polany, od których dają 2 barany (AS LVI S. 8 k. 58); 1549 Piotr ze Zborowa, star. san., pozwala Waśkowi i Miśkowi z S. pow. san. lokować na pr. wołoskim wieś w S., należącą do stwa san. (Oss. 526 k. 192a-193a; MRPS V 1, 420) → p. 4; król Zygmunt August na prośbę Waśka i Miśka potwierdza powyższy przywilej (MRPS V 1, 613); Piotr ze Zborowa, star. san., pozwala Iwanowi z S. założyć wieś na Potoku Surowicznym [dziś Polany Surowiczne] (MRPS V 1, 421; MK 77 k. 245-247); król Zygmunt August potwierdza powyższy przyw. (MRPS V 1, 614); 1551 w Starej S. jest znak wybierania starego cła stwa san. i od dawna komora przeznaczona do wybierania cła, którego strzegą mieszkańcy S. i Polany [dziś Polany Surowiczne], a sołtysi tych wsi je egzekwują (CS 16 s. 481).

Mieszkańcy: 1523 → wyżej; 1548 Michercze, Zwarzicz, Sczierpko, Haraburda, Futhey, Michercze, Pasko z Odrzechowej, Lukacze, Zwaricze, Futhey, Slovyan (AS LVI S. 8 k. 98); 1549 → wyżej.

4. 1523 sołtys oraz powinności w baranach, serach i wieprzach wskazują na pr. wołoskie → p. 3; 1529/30 powinności w baranach i serach jw. → p. 3; 1531 król Zygmunt pozwala Janowi Rowieńskiemu wykupić sołectwo we wsi S. pow. san. (MRPS IV 1, 6043) → p. 3; 1548 → p. 3; 1549 23 VI Piotr ze Zborowa, kaszt. sandom. i star. san., pozwala przez. Waśkowi i Miśkowi z S. braciom lokować na nowo w S. wieś po wykarczowaniu lasów, nadaje im sołectwo z 3 łanami do wykarczowania, młyn, stępy, folusz, karczmę, obszary, zagrodników i rzemieślników. Dla popa przeznacza 1 łan. Sołtysi otrzymują kunicę od dziewcząt wychodzących za mąż do innej posiadłości, trzecią część kar i od rozwodów, szóstą część z czynszów, trzecią część z dani wieprzowej i baraniej według zwyczaju wołoskiego, robociznę 3 dni od kmieci z połowy łanu, na Boże Narodzenie po 2 kapłony i 2 kołacze od każdego kmiecia, a na Wielkanoc po 30 jaj i 2 kołacze. Sołtys może urządzić sobie sadzawki oraz posiadać barcie w lasach. Kmiecie winni iść do naprawy jazu młyńskiego i na tłokę 3 razy do pracy wyznaczonej przez sołtysa. Po upływie 24 lat wolnizny kmiecie winni płacić po 15 gr z połowy łanu, dawać po serze wołoskim i po 1 popręgu, dziesiątego wieprza i dwudziestego barana, płacić wojenne 6 gr, a od barci po 1/2 gr albo miód według sprawiedliwości oraz udawać się na Połoniny dla poboru danin za pastwiska na użytek zamku san. Sołtys będzie sprawował sądownictwo nad kmieciami według pr. wołoskiego. Obaj sołtysi winni udawać się na wojnę na koniu z pancerzem i łukiem według zwyczaju innych sołtysów (Oss. 526 k. 192a-193a; MRPS V 1, 420); król Zygmunt August potwierdza powyższy przywilej (MRPS V 1, 613).

5. 1549 przyw. lok. (→ p. 4) przewiduje dla popa 1 łan roli wolny od powinności kmiecych; 1565 pop ruski (Żereła II s. 269).