(1398 Malchow - DSZ 74, SP 8, 7327; 1400 Malcho - KSN 903; 1401 Melchow - Kozierowski BWW cz. 2, s. 263; 1403 Melchow - ZDK 1, 156; 1475 Malechow -ZK 314 s. 307; 1514 Myelchow - ZK 24 s. 459; 1581 Melekow - ŹD s. 68), 5 km na N od Lelowa.

1. 1434, 1474, 1507, 1581 pow. lel. (ZK 312 s. 494; GK 19 s. 910; RP k. 330r; ŹD s. 68); 1598 par. Lelów Stary (WR k. 345).

2. 1434 kopce rozgraniczające M. od Podlesia → p. 3; 1598 łan w Nowym Lelowie, rozciągający się od Zbyczyc do miejsca [bagnistego] Borek pod M. → Lelów miasto p. 5a.

3. Własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1398 z podziału dóbr między br. Piotrem i Janem ze Szczekocin, Janowi przypada m.in. wieś M. (DSZ 74; SP 8, 7327).

1400-6 Więcław, Więcek z M., sołtys z → Małyszyc [dziś Małoszyce] 1397-1400, ze Swoszowej 1415-23, mąż Pieszny 1406 (KSN 903, 905, 910, 1014-5; SP 8, 9708, 9711; ZDK 1, 156; ZK 3a, s. 244; 311 s. 25-6; GB 2 s. 52, 54; ZB 1a, s. 253)¹Choć Więcek sprzedał M. w 1406 r. Wydżdze z Przyłęku, to jeszcze sporadycznie pisze się z tej miejscowości, a mianowicie w 1415 r., gdy kupuje od Mikołaja ze Swoszowej sołectwo w tej miejscowości, czy w 1422, gdy jest sołtysem tamże (GB 2 s. 54; ZB 1a s. 253); 1400 Więcław, Więcek sołtys z Małyszyc odstępuje Janowi Szczekockiemu ze Szczekocin sołectwo w Małyszycach, odziedziczone po ojcu, w zamian za wieś M. (KSN 903, 905; SP 8, 9708); Maciej sługa Więcława z M. (KSN 910); 1401 → Małyszyce p. 4; Sieciesław (Secesl.) z M. (Kozierowski BWW cz. 2, s. 263); 1406 Pieszna ż. Więcka niegdyś z M. wyraża zgodę na sprzedaż przez swego męża Wydżdze z Przyłęku dziedziny M., na której ma zabezpieczony posag i wiano (ZK 311 s. 26).

1406-17 Wydżga dz. M. i Przyłęku 1382-1419 h. Rawa (ZK 311 s. 26; 312 s. 135; Wroniszewski Rawicze 2, s. 35-8); 1417 Wydżga z Przyłęku sprzedaje za 162 grz. Janowi zw. Grad z Gorzkowa [mężowi swej c. Hanki] dziedzinę M. (ZK 312 s. 135).

1417-35 Jan Grad z M., → Gorzkowa [par. Staromieście] 1414-9 i Dąbrowna 1414-8, h. Amadej ojciec: Doroty, Barbary, Zofii, Anny i Katarzyny (ZK 146 s. 262-3; 312 s. 135, 180, 476, 493-4, 504; 313 s. 189-90 - jako zm.; GK 4 s. 821; ZDM 2, 379; SP 2, 2536; AKH 3 s. 135, nr 60; PH 37, 1937-38, 58, 104); 1419 br. rodz. Goworek i Wydżga z Przyłęku [ss. Wydżgi z Przyłęku] ręcząc za swą matkę Elżbietę oraz za br. Jana i siostry Wichnę, Warszkę, Beatę i Dorotę, sprzedają za 200 grz. Janowi Gradowi z Gorzkowa [mężowi ich siostry Hanki] całą dziedzinę M. (ZK 312 s. 180; Wroniszewski Rawicze 2 s. 36-9); 1434 Mikołaj z Korzennej pozywa Jana Grada z M., o to że z 30 pomocnikami przybył do wsi Podlesie, znajdującej się w dzierżawie Mikołaja i zabrał stamtąd 70 stogów żyta ozimego, a jego ludzie wycięli w gaju Mikołaja drzewa o pojemności 300 wozów i przewieźli do domu Jana; Anna [c. Zbigniewa ze Stadnik] wd. po Stanisławie z Korzennej pozywa tegoż Jana Grada, o to że przybywszy wraz z 30 pomocnikami do Podlesia rozsypał jeden kopiec i połowę drugiego, rozgraniczające Mełchów od Podlesia, wyciął bór na szkodę 100 grz. i odłowił ryby w jeziorze znajdującym się w tym lesie na szkodę 6 grz.; taż pozywa tegoż Jana Grada o wyrwanie w jej dobrach 40 sosen na szkodę 100 grz.; Piotr ze Stadnik [s. Zbigniewa, brat Anny] pozywa tegoż Jana Grada, o to że z jego polecenia wycięto 300 drzew (titibes alias virzwna) w gaju tego Piotra w Podlesiu i przewieziono do domu Jana, oraz o to że z 10 pomocnikami szlacheckiego pochodzenia i z 20 pomocnikami niższego stanu zabrał 60 stogów żyta, wyciął gwałtem drzewa o pojemności 200 wozów (currus alias zdrzabij) i zawiózł do swego domu. Jan nie stawia się w sądzie (ZK 146 s. 262-3)²W haśle Korzenna błędny regest zapiski z ZK 146 s. 262; 1442 z podziału dóbr między siostrami: Dorotą, Barbarą, Zofią, Anną i Katarzyną cc. zm. Jana Grada z M., Annie i Katarzynie przypada cała dziedzina M. i 2 ł. w Gorzkowie, → Dąbrowno p. 3.

1442-76 Katarzyna c. Jana Grada z M., dziedziczka M., Czyżówki 1467-9, ż. Jana Morawieńskiego z Czyżówki 1467, następnie ż. Jana z Zolczyc [nie zid.] 1476 (ZK 313 s. 189-90, 294, 323-4; 314 s. 14, 16-7, 112, 321; 17 s. 434, 596; 146 s. 634; 147 s. 168); 1442-1450 panna Anna, c. Jana Grada z M., siostra Katarzyny, dziedziczka M. (ZK 313 s. 189-90; 314 s. 14, 16-7; 147 s. 168); 1446 Jachnica panna z Gorzkowa oddala przysięgą pretensje Katarzyny, twierdząc, że nie kazała pracować kmieciowi tejże Katarzyny, oraz roszczenia Katarzyny o płaszcz wart. 5 grz. i 2 dokumenty dotyczące dziedzin Gorzków i M. (ZK 313 s. 323-4); 1450 siostry Dorota ż. Zygmunta z Radoszownicy [woj. sier.], Barbara ż. Piotra z Zagórzyc i Zofia ż. Jana z Krępic [pow. wiśl.]³Zofia wyszła powtórnie za mąż za Jana Burkata z Płoków, który w 1470 r. zapisał jej 200 grz. posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. w Płokach (ZK 18 s. 17) oraz panny Anna i Katarzyna z M. odstępują w dożywocie pannie Jachnicy z Gorzkowa połowę wsi Gorzków z wyjątkiem 3 łanów (ZK 314 s. 14); Anna dz. Gorzkowa wd. po Andrzeju Sulikowskim rezygnuje ze swych dóbr po ojcu i matce w Gorzkowie i w M. na rzecz córek zm. Jana z M.: Doroty ż. Zygmunta [z Radoszownicy], Barbary ż. Piotra z Zagórzyc, Zofii ż. Jana z Krępic i panien Anny i Katarzyny, a te dają jej w dożywocie połowę wsi Gorzków z wyjątkiem 3 łanów tamże; te siostry z M. godzą się, aby panna Jachnica z Gorzkowa zapisała jakiejkolwiek osobie trzecią część z należnego jej posagu, czyli z sumy 40 grz. (ZK 314 s. 16-7); 1459 Jan s. Zygmunta z Radoszownicy odstępuje Katarzynie ż. Pawła z Kazimierzy Małej [pow. wiśl.] połowę wsi M., którą nabył jego ojciec Zygmunt od Katarzyny [z M.] (ZK 314 s. 112)⁴W 1467 Jan Morawieński z Czyżówki zapisał ż. Katarzynie c. zm. [Jana] Grada z M. 100 grz. posagu i tyleż wiana na połowie dziedziny w Czyżówce oraz na połowie bydła i nierogacizny tamże, a dwa lata później ta Katarzyna już jako wd. po tymże Janie odstąpiła Janowi z Grodowic [pow. wiśl.] połowę dóbr dziedz. w Czyżówce, posiadaną z tytułu 200 grz. posagu i wiana (ZK 17 s. 434, 596). W haśle Czyżówka Katarzynę błędnie nazwano Kaną. Podobny błąd popełnił J. Laberschek, Osadnictwo średniowieczne. Początki Trzebini, w: Trzebinia. Zarys dziejów miasta i regionu, pod red. F. Kiryka, Kr. 1994, s. 72.

1474-1503 Andrzej Radoszownicki dz. M. i Radoszownicy (GK 19 s. 910; 26 s. 145, 222, 296-7; 28 s. 1227; ZK 314 s. 307, 321; 316 s. 17, 227-8; 319 s. 89); 1474 Andrzej z Radoszownicy zastawia na rok za 200 grz. swemu br. stryj. Jakubowi z Radoszownicy kan. krak. wieś M. w pow. lel. (GK 19 s. 910); 1475 tenże Andrzej odstępując od swego pow. radomszczańskiego w ziemi sier. zastawia na rok za 110 grz. Jakubowi Róży z Sobiekurska [Mazowsze] z tytułu posagu swej siostry Anny wieś M. i kmiecia Lubocha, siedzącego na 1 łanie w Dąbrownie. Radoszownicki ma doprowadzić przed sąd swego br. stryj. Jakuba kan. krak. w celu uzyskania jego zgody na transakcję (ZK 314 s. 307); 1476 Katarzyna ż. Jana z Zolczyc sprzedaje za 200 grz. Andrzejowi z Radoszownicy połowę wsi M. i cz. dziedziny w Gorzkowie (ZK 314 s. 321).

1497-1503 Jan Międzygórski, Mełchowski z Międzygórzyc [pow. wiś.] dz. M., występujący od 1476, zm. przed 1513 r., mąż Anny, ojciec Bernarda, Małgorzaty, Zofii i Anny ż. Franciszka Włoka z Bzowa (SP 2, 4163; GK 26 s. 222; ZK 24 s. 382, 459, 465; 316 s. 227-8); 1497 sąd ustanawia zakład w wysokości 100 grz. pomiędzy Andrzejem Radoszownickim a Janem Międzygórskim z tytułu dóbr M. i wyrządzonych krzywd (GK 26 s. 222); tenże Andrzej dz. M. zastawia na rok za 42 grz. półgr Jakubowi Goworkowi z Brzostka wieś M. zobowiązując się do wpisania tej transakcji do ksiąg ziemskich powiatu lel. (GK 26 s. 296-7); 1503 Andrzej z Radoszownicy dz. M. sprzedaje za 450 fl. węg. Janowi z Międzygórzyc wieś M. Andrzej ma zastępować Jana przed sądem na wypadek pozwów o te dobra pod zakładem 450 fl. węg. Jeśli Andrzej nie zabezpieczy Jana przed pozwami, zwłaszcza od Goworka z Brzostka, wówczas zapłaci ową sumę (ZK 316 s. 227-8).

1514-37 Bernard, Bernat Międzygórski dz. M. (ZK 317 s. 68, 93, 105-6, 156-7, 225, 227-8, 237, 380-1, 452; 24 s. 459, 465; Archiwum Diecezjalne w Kielcach 319, Liber Officialatus foralis Leloviensis 1530-1560, s. 7); 1518 Bernard Międzygórski z M. zapisuje 145 fl. posagu i tyleż wiana ż. Katarzynie c. zm. Mik. Barańca z Mironic na połowie dóbr dziedz. i zastawnych w M. (ZK 17 s. 105-6); 1529 Bernard Międzygórski dz. M. ma zapłacić 100 fl. Annie ż. Jana Korzeńskiego pod rygorem wwiązania jej do dóbr M. (ZK 317 s. 380-1); 1530 Anna ż. Jana Korzeńskiego tenutariuszka M. za zgodą swego męża i Piotra Karniowskiego podsędka sier. wydzierżawia do najbliższego Bożego Narodzenia Bernardowi Międzygórskiemu dobra M. (ZK 317 s. 452); 1537 Katarzyna z M. (Liber Officialatus foralis Leloviensis, s. 7).

3c. Areał, folwark, pobór. 1507-14 pobór z 3 ł., 1515-6 brak. danych o poborze (RP k. 330, 355v, 378, 558, 584v, 610, 642v, 699v, 721, 746v, 771v); 1529 role folw. (LR s. 331); 1530 pobór z 3 ł. (RP k. 55); 1563 pobór w M. Jana Wodzisławskiego z 3 ł. (5 ról) (RP s. 219-220).

5. 1403 wymienione imiennie osoby uposażają ołtarz Bożego Ciała, Nawiedzenia NMP i Ś. Barbary w kościele par. NMP w Starym Lelowie. Więcesław zw. Więckiem z M. daje dzies. z ról swoich w M., nie należącą dotąd do żadnego kościoła (ZDK 1, 156); 1529 dzies. snop. z ról kmiec. w M. w wysokości 5 grz. i dzies. kon. w wysokości 3 gr dla plebana w Podlesiu; dzies. z ról folw. w Dąbrownie i M. w wysokości 1½ grz. dla altarii Ś. Barbary w Starym Lelowie (LR s. 221, 331).

6. 1432, 1434 → Lelów miasto p. 4b; 1520-2 Katarzyna ż. Jana Sobiekurskiego z Góry pozywa Bernarda Międzygórskiego z M. o 5 szynek i 4 łopatki wieprzowe wart. 5 grz. i tyleż szkody, o naszyjnik z pereł „alias wewzor”, dwie ozdoby z pereł w ramki sute [oprawione], dwie ozdoby „alias pflugowe”, naszyjnik „pflugowy” kłobukowaty, naszyjnik haftowany złotą nicią, naszyjnik aksamitny, dwa czepki przetykane złotem, chomlę [przepaskę na głowę] przetykaną złotem, czechlik ze złotem, dwa rąbki, mitrę popieliczą, 4 obrusy, 6 prześcieradeł - wszystko wart. 70 grz., o szubę z adamaszku koloru żółtego z kołnierzem bobrowym, złożone przez zm. Różę wd. po Mik. Pietraszku z Małus [nie zid.] na ręce zm. Anny Międzygórskiej matki Bernarda (ZK 317 s. 156-7, 225); 1522 Jakub Kuczkowski z Kuczkowa pozywa Bernarda Międzygórskiego z M. o to że nie chce zwrócić kmiecia Macieja Złego, który zbiegł z wsi Lgoty tegoż Jakuba do M. na szkodę 20 grz. (ZK 317 s. 227, 237).

Uw. Być może z Mełchowem należałoby wiązać wzmiankę o Pauliku „de Melcha”, który świadkuje na dokumencie z 1224 r., dotyczącym sporu między bpem krak. Iwonem a komesem Baranem o część wsi Pełczyska, i którą ks. Leszek Biały przyznał temuż biskupowi → Melcha.