1433 kop. 1441 Antiqua Villa (Wp. 9 nr 1321), 1436 kop. 1582 Starawiesz (Wp. 10 nr 1410), 1462 or. Starawesz (PG 6, 84), 1478 Starawyesz (PG 9, 97v), 1507 Starszavyes (PG 65, 270v), 1526 Staravyesz, Starawiess (MS 4 nr 4973, 14466), 1527 Stharawyesz (ACC 102, 104v), 1580 Starawies (ŹD 23), obecnie w granicach Obornik; zwana najczęściej wsią, w XV i XVI w. niekiedy przedmieściem Obornik (→p. 2), leżała wraz z kościołem szpitalnym Ś. Ducha na SE od miasta, na lewym brzegu rzeki Warty, przy drodze do Gołaszyna.

1. 1462 n. pow. pozn. (PG 6 s. 84, dawniej k. 122v); 1436 n. par. Ś. Ducha na tymże przedm. Obornik →p. 5; 1580 par. Oborniki (ŹD 23).

2. 1403-85 most na rz. Warcie [stanowiący przedłużenie obecnej ul. Armii Poznań (dawniej ul. Poznańska) i łączący miasto z S.W. oraz z drogami prowadzącymi do Szamotuł i Poznania – przez Ocieszyn i Gołaszyn, obok mostu przeprawa promowa]: 1403 most na rz. Warcie, którym idzie się [z Obornik] do kościoła Ś. Ducha (Wp. 5 nr 32); 1453 [kościół] Ś. Ducha przy moście pod Obornikami (ACC 34, 93); 1485 most i prom na rz. Warcie (SLP nr 70; CMP nr 168).

1433 dwa ogrody w A.V. leżą za m. Oborniki, po lewej stronie drogi [z Obornik] do Nowej Wsi (Wp. 9 nr 1321); 1487 S.W. na przedm. [Obornik], kościół Ś. Ducha na przedm. czyli w S.W. (Pot. 304, 114); 1539 kościół par. [Ś. Ducha] w S. pod Obornikami (ACC 113, 33v); 1577 S. przedm. pod Obornikami (ASK I 5, 695v).

3A. 1436-1539 własn. wójta, podlegającego tenutariuszowi dóbr król. (→Oborniki – wójtostwo). 1436 wójt uposaża kościół Ś. Ducha pod Obornikami 3 rolami k. S.: daje rolę leżącą na prawo od drogi [z Obornik] do Gołaszyna i zezwala prepozytowi na wybudowanie tu zagród; daje rolę położoną k. S., na prawo od drogi [z Obornik] do Gołaszyna, oraz rolę między rolami szpitalnymi a rolami Jana Otarskiego [Ocharskiego?] (Otharski) i innych (Wp. 10 nr 1410); 1440 do wójta nal. zagrodnicy mieszkający na przedm. i w S. (Wp. 5 nr 669); 1452 wójt zeznaje, że procesował się o rolę Straszewo [zapewne jedna z ról wspomn. w 1436, →wyżej], która nal. do kościoła Ś. Ducha (ACC 33, 179); 1462 do wójta nal. 7 zagr. w S. (PG 6 s. 84, dawniej k. 122v); 1487 do wójta nal. 14 ogrodów (orti) w S.W. na przedm. [Obornik] oraz pr. patronatu kościoła Ś. Ducha na przedm. czyli w S.W. (Pot. 304, 114); 1510 do wójtostwa obornickiego nal. 4 ł. opust. w Nowej Wsi, które mieszkańcy przedm. (suburbani) [z naszej S.W.?] uprawiają w zamian za czynsz (LBP 77); 1539 wójt prezentuje Jakuba Zajączkowskiego na pleb. kościoła Ś. Ducha w S. pod Obornikami (ACC 113, 33v).

1527 prac. Grzegorz Tatar zagrodnik z A.V., poddany Benedykta Zajączkowskiego [wójta obornickiego], pozywa prepozyta z S. o konia (ACC 102, 104v).

3B. 1478-1560 Skórowie z →Gaju, Oborniccy, tenutariusze oborniccy [S.W. wymieniana w transakcjach dot. tenuty obornickiej]: 1478 (PG 9, 97v), 1507 (PG 65, 270v), 1510 (MS 4 nr 923), 1511 (PG 68 k. 90, 236v), 1512 (PG 68, 236v), 1515 (PG 69, 255v-257v), 1520 (PG 15, 360v-361; MS 4 nr 12703), 1522 (PG 15, 433v; MS 4 nr 13165), 1523 (MS 4 nr 13479), 1526 (MS 4 nr 4973, 14466), 1533 (MS 4 nr 16914), 1550 (PG 93, 25v-26v; MS 5 nr 864), 1554 (MS 5 nr 6700), 1560 (PG 104, 299).

3C. 1475 A.V. w wykazie zaległości podatkowych (PZ 20, 26v); 1498 S. ma zapłacić 14 grz. kary z powodu nie uiszczenia podatku (PG 62, 6v); 1563 pobór z S.W. w par. Ś. Ducha pod Obornikami (ASK I 5, 228v); 1577 pobór z S.W. przedmieścia [Obornik] płaci Mac. Nieżychowski [z Nieżychowa i Nieżychówka w pow. nak.] (ASK I 5, 695v); 1580 pobór¹Wydawca ŹD (s. 23 przyp. 4) uznał, że w poborze z 1580 pomyłkowo wymieniono S.W. zamiast Nowej Wsi. Jednak jednym z płatników poboru w 1580 był Mac. Nieżychowski, który płacił pobór z S.W. także w 1577. Natomiast →Nowa Wieś nie jest wymieniana w poborach z 1563 i 1577. Prawdop. Nieżychowski i Redecki byli posesorami wójtostwa obornickiego (→Oborniki – starostwo, przyp. 3) z S.W. w par. Oborniki: z cz. Wojc. Radeckiego [czyli Redeckiego z Redcza w pow. gnieźn., obecnie Recz] od 6 zagr. i 1 komor.; z cz. Mac. Nieżychowskiego od 2 zagr. (ŹD 23).

1433 opatrzny Piotr Liczko (Lyczko, Liczko) mieszcz. w Obornikach sprzedaje szpitalowi Ś. Trójcy pod →Obornikami czynsz zapisany na swym ogrodzie (ortus) w A.V., położonym k. ogrodu Krzyczka (Wp. 9 nr 1321).

5. Poświadczony od 1356 kościół szpitalny Ś. Ducha za (ante, extra) miastem [na lewym brzegu rz. Warty], na przedm. Obornik (1418, 1456), na przedm. czyli w S.W. (1487), w S.W. (1527, 1539); wybudowany przy moście [na rz. Warcie, łączącym miasto z drogami do Szamotuł i Poznania], patronatu wójtów obornickich, od 1436 był kościołem par.; w 1747 z powodu jego zniszczenia przez powodzie wybudowano pod tym samym wezwaniem nową kaplicę w pobliskim Bogdanowie (→Oborniki miasto, p. 5E, tam źródła, literatura, wykaz duchownych).

Uwaga: Nazwy typu S.W. przeważnie wskazują na położenie ośrodka przedlokacyjnego, a w przypadku naszej S.W. opinię tę zdaje się umacniać istnienie tu własnego kościóła par. Na starą metrykę S.W. zwraca uwagę M. Brust, uznając, że S.W. powstała w miejscu najstarszej osady obornickiej, zapewne służebnej (Początki i rozwój miast w dorzeczu środkowej Warty i dolnej Wełny, RH 52, 1986, s. 6-7; tenże, w: Dzieje Obornik, pod red. Cz. Łuczaka, Poznań 1990, s. 19-20; tenże w: ArchObor 448 n.).

S.W. wymieniana jest w znanych nam źródłach do 1678 (TD). Nie jest zaznaczona na mapie pruskiej z XVIII w. (GołAtl 2 s. 44 ryc. 5) oraz na mapach Perthéesa, Gaula, Gilly’ego ani na MTop. 1998.