1292 or. Scosevo! (Wp. 2 nr 689; K 3, 350, czyta Stosevo), 1339 kop. XV w. Stanschewo (Wp. 2 nr 1194), 1404 Stanschewo prope Pobedziska (Wp. 5 nr 60), 1432 Stanszewo (CP 28, 80v), 1473 Sthaschewo (CP 30, 142v), 1475 Stąschewo (PZ 20, 26v), 1509 Sthąschewo (CP 111, 37v-38), 1516 Stanscheuo (CP 111, 74v-75), 1521 Sthossewo (CP 111, 106v-107), 1525 Stąszeuo, Stanszeuo (CP 111, 66v), 1580 Stęszewo (ŹD 41), obecnie Stęszewko, 9 km na NW od Pobiedzisk.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 23v); 1510 n. par. Wronczyn [w diec. gnieźn.] (ASK I 3, 266).

2. 1339 jez. zw. Malge [prawdop. obecne Jez. Kołatkowskie lub Jez. Stęszewskie] i in. jezioro [przy S.] →p. 4.

1404 kapituła kat. pozn. zezwala Jakubowi młynarzowi z Jerzyna na odbudowanie mł. przy jeziorze [nal. do] dziedziny S. k. Pobiedzisk; młynarz otrzymuje 1/2 mł. wraz z działką, na której stanie mł., oraz zagrodę i łąki; może pobierać 1/3 zmielonego zboża, a 2/3 dawać ma kapitule; młynarz winien pokryć 1/3 kosztów budowy młyna, a kap. 2/3; młynarz może brać drewno na naprawy w borach kapituły; ma utuczyć 3 wieprze, z których 2 da kapitule; ma pr. do połowów ryb wędkami i siecią zw. zabrodnia na wspomn. jeziorze, pr. zbierania i wycinania drewna na opał oraz wypasania trzody i bydła w lasach i na łąkach wraz z kmieciami z S. (Wp. 5 nr 60).

1446 lasy i bory, 1500-31 dwór regensa →p. 3; 1500 gran. są zewsząd spokojne, ale liczne są nieprawe wycinki drzew w borach, a dz. z Wronczyna prosił o pomoc w pracach (CP 111, 3); 1501 gran. z Turostowem, Bednarami, Wronczynem, Kołatą, Dębogórą, Zielonką i Dąbrową [pow. gnieźn., obecnie Dąbrówka Kościelna], szlachta [z tych wsi] nie czyni szkód (CP 111, 25); 1509 granice z Zielonką, Kołatą, Dąbrową, Turostowem, Bednarami, Wronczynem są dobrze oznaczone kopcami; kiedy kmiecie z Bednar zajmą bydło jest ono siłą odbierane (CP 111, 37v-38); 1520 bory, 1525 spory graniczne z sąsiadami →p. 3: wizytacje; 1527 granice z Zielonką, Kołatą, Dąbrową, Turostowem, Bednarami i Wronczynem są dobrze oznaczone, z wyjątkiem gran. z Dąbrową; lasy w niektórych miejscach zajęli panowie Chwałkowski i Kołacki (CP 111, 109v-110); 1531 granice z Zielonką, Dąbrową, Turostowem, Bednarami, Wronczynem i Kołatą oraz z jez. Tuczno mniszek z Owieńsk [dziś Owińska]; na gran. z Dąbrową nie można naprawić kopca narożnego, gran. z Bednarami nie jest wyraźna, nie wiadomo, jak przebiega gran. z Turostowem; należy odnowić gran. z Zielonką, bo Mik. Chwałkowski grozi kmieciom śmiercią z powodu wypasania na łąkach koni kaszt. gnieźn. [Janusza Latalskiego?]; Kołacki przeszkodził [regensowi] w stawianiu sieci na jeziorze; jak mówią kmiecie, przeszkody [w spokojnym łowieniu] były czynione od dawna, głównie przez Kołackiego; wspomn. lasy w S., 2 jeziora, z których jedno ma 4 tonie, a mniejsze 2 tonie; kap. poleca regensowi odnowić gran. (CP 111, 119-120; też →p. 3: wizytacje).

1598-1605 bagno Miąższy Kierz w lesie między S., Turostowem i Dąbrówką (KalP 3, 7); 1773-74 bagno Mięszykierz (GnP 1, 10v).

3. Własn. książęca, następnie kap. kat. pozn.: 1292 ks. Przemysł II daje Janowi bpowi pozn. i kapitule pozn. wieś S. oraz cz. in. wsi zw. Młoda (Mloda) [w pow. gnieźn.?], a otrzymuje w zamian od bpa wieś →Krosna, którą daje Mikołajowi [z →Gostynia] wdzie kal.; dobra przekazane bpowi ks. obdarza imm. (Wp. 2 nr 689).

1339 Wincenty dziekan kat. pozn. [regens w S.] →p. 4.

1404 kapituła kat. pozn. zezwala na budowę młyna →p. 2.

1431 Jasiek [z Czechla] dziekan kat. gnieźn., [regens] w S.; na jego wniosek kap. pozn. zwalnia na 3 lata od czynszów tych kmieci z S., którzy ponieśli straty z powodu pożaru wsi (AC 1 nr 51); 1432 tenże Jasiek winien jest kapitule po 1 wiard. z każdego z 6 ł. z S. [zaległej taksy] (CP 28, 73v); 1435 na wniosek regensa Jaśka kap. uwalnia 2 ł. w S. od należnego kapitule czynszu (CP 28, 158v).

1432 kap. określa taksę [tj. należną kapitule daninę] z wsi S. na 3 grz. (CP 28, 80v); 1434 czynsz z S. został pobrany przez Mac. Chłapowskiego [prokuratora kapituły w l. 1432-33] (CP 28, 129).

1444 kap. nakazuje regensom niektórych wsi prestymonialnych, a szczególnie S., by nie zezwalali na wyrąb drzew i na sprzedaż drewna obcym, a jedynie członkom kapituły pozn. (persone capitulares), a to na potrzeby zabudowy przy katedrze, jeśli kap. wyda zezwolenie; kap. zakazuje też przymuszania kmieci z wsi prestymonialnych [także S.] do pracy poza tymi wsiami, z wyjątkiem prac k. katedry (AC 1 nr 289); 1445 kap. postanawia, że kustosz [Mik. Sobocki] może ścinać dęby (robora) w S. i zwieźć je do kościoła NMP [in Summo] przy pomocy kmieci z S. (CP 29, 52v); 1446 kap. wysyła prep. [Wyszotę z Górki] i kan. Macieja [którego?] celem wizytacji lasów i borów w S. (CP 29, 76v).

1455 Piotr Pniewski kantor kat. pozn., [regens w S.] pozywa Jana Kromnow¹W sprawie pochodzenia Jana →Leszno, przyp. 19; też →Łysiny, gdzie występuje Jan Kromno o 30 grz. za szkody wyrządzone w S. podczas przejścia posp. ruszenia [na wojnę z Krzyżakami]; Jan spalił dom kmiecia oraz zdewastował folw. Pniewskiego i zagrody kmiece (AC 2 nr 1264); 1462 tenże Piotr regens w S. (CP 30, 14v); 1463 tenże rezygnuje z zarządu wsią S. na rzecz kan. Dobrogosta Sierakowskiego, co zatwierdza kap. (CP 30, 27).

1463-1531 postanowienia kapituły pozn. o wycinaniu drzew w S.: 1463 kap. darowuje klasztorowi bernardynów pod Poznaniem 15 dębów zdatnych na pocięcie na deski (pro saratura valencia; CP 30, 20v); 1471 kap. postanawia, że każdy z prałatów i kanoników ma [własnym sumptem] przewieźć z S. po 2 dęby (robora) na budowę nowego mł. kapituły (CP 30, 128v); 1473 kap. zgadza się, by kan. [Stan.] Pleszewski pobrał z S. belki i łaty (tigna et tegula) na [budowę] nowej stajni (CP 30, 142v); 1479 kap. określa taksę z S., jej budynków i zasiewów na 4 grz. (CP 31, 38); 1500 w S. wycina się drewno na budowę dworu we wsi kapitulnej Góra (CP 111, 4v); 1511 kap. pozwala na ścięcie w borach w S. drzew potrzebnych na rozbudowę mł. w Mechowie (CP 3 nr 144); 1514 kap. postanawia, by nikt w porze letniej (tj. od 1 V do dnia ś. Michała [29 IX]) nie ścinał drzew w lasach w S. (AC 1 nr 1050); 1525 kap. daje kanonikowi Jobowi Roszkowskiemu dęby z S. potrzebne na postawienie budynków w Górze (AC 1 nr 1130); 1531 kap. oświadcza, że da drewno z S., jeśli trzeba będzie odbudować mł. w Mechowie (CP 3 nr 157).

1475 S. zalega z zapłaceniem wiard. król. (PZ 20, 26v); 1510 pobór od 4 ł. i 2 karczem (ASK I 3, 266); 1511-23 folw., kmiecie, zagr., karczmarze, sołtysi →p. 5.

Wizytacje [opisy granic →p. 2]: 1500 w S. 29 półł., w tym 6 os., a 1 ma wolniznę, pozostałe [22 półł.] są opust. od wielu lat; z każdego półł. [os.?] dają po 1 wiard. czynszu; prokurator [tj. rządca z ramienia regensa] wsi wydzierżawia opust. półłanki kmieciom z S. za 3 wiard.; z każdego półł. dają 1 ćw. (mensura) owsa, 2 koguty i 15 jaj [regensowi]; kmiecie mówią, że od dawna dają ten owies za pr. do uschłych drzew z lasu; są 4 ł. folw., na których wyrosły dęby; sołectwo sołtysa Łukasza ma 2 ł.; są 2 karczmy, z których płacą po 9 sk. oraz po 2 gr z tytułu uprawy ról [karczm.]; karczma sołtysa jest opust.; jest 3 zagr., którzy płacą po 4 gr czynszu; od czasu założenia wsi zagrodnicy nigdy nie płacili, ale były regens [Jan] Grylewski zmusił ich do tego; dwór dobrze ogrodzony, dom we dworze wymaga naprawy, ale nie gnije, jest w nim izba biała i in. izba ogrzewana kominkiem, ale w izbie białej kominek jest zniszczony, a nie ma pieca; nad sołkiem²Sołek to budynek lub cz. budynku służąca do przechowywania zboża i przedmiotów wartościowych (Słownik staropolski, t. 8, s. 333) (in reservaculo alias na soltem) dach zły, stodoła w części dobra, spichlerz (horreum) zły (CP 111, 3).

1501 sołtys ma 2 ł., 4 kmiecie [imiona →niżej: mieszkańcy] posiadają każdy po 1 półł; sołtys oraz każdy z kmieci płaci po 1 wiard., 15 jaj, 2 koguty, ćw. owsa; wd. Jakubowa ma krowę z 2 cielakami i 5 in. krów; 4 zagr. [imiona →niżej: Mieszkańcy], którzy nie mają zagród, od czasu regensa Grylewskiego płacą po 4 gr czynszu; są 2 karczmarze [imiona →niżej: Mieszkańcy], którzy płacą po 18 gr oraz mają przez 1 dzień pomagać kmieciom w pracy; jest 11 ł. opust. (CP 111, 25).

1509 w S. 4 półł. os., z każdego płacą po 1/2 grz., 1 ćw. owsa, 2 koguty i 15 jaj; 22 ł. [recte: półł.!] opust., które nie są uprawiane i wyrosły na nich wielkie dęby; 2 ł. soł., opust. od zeszłego roku, kiedy sołtys po sprzedaniu bydła odszedł i służy u [Jana] Turka [Łąckiego] w →Parzęczewie; 1 zagr. płaci 10 gr, 2 karczmarze płacą po 18 gr, uprawiają od dawna płosę roli, mają też pracować na folw. regensa, wymłócić miarę [zboża] i zwozić siano; lasy są niemałe ze szlachetnymi dębami (ingencia robora) zdatnymi do budowy, lecz z powodu wycinki drzew darowanych przez kapitułę widoczne są długie polany [wyrębiska] (planicies); w lesie po obu stronach [wsi] służba kanoników wycinała drzewa na opał, i to nie te, które wskazywał włodarz; mały folw. uprawiają kmiecie, można na nim wysiać 6 ćw. [ziarna], z łąk regensa można zebrać 3 stogi [siana]; dwór regensa wymaga naprawy, są w nim dwie dobre izby: biała i czarna; w świetlicy (pallacium) kapie i dach wymaga naprawy; wolarnia (bubuletum) jest stara, lecz dobra, stajnia mała, sołek na przygotowywanie nabiału (lacticinia) i suszenie serów potrzebuje naprawy dachu, spichlerza (horeum) nie ma (CP 111, 37v-38).

1516 regens [Jan] Sławiński [archid. pszcz.]; 4 półł. os. [imiona kmieci →niżej: mieszkańcy], kmiecie płacą z każdego półł. po 1 wiard., 2 kapłony, 15 jaj i ćw. owsa; 23 półł. opust. od wielu lat., tak że połowa ról zarosła lasem i zaroślami; są 2 karczmy, karczmarze płacą regensowi po 18 gr; 2 zagrodnicy i 2 wd. zagrodniczki płacą po 4 gr; 4 półł. soł., na których siedzi sołtys (CP 111, 74v-75).

1520 regens Jan Sławiński archid. [pszcz.]; 6 półł. os. [imiona kmieci →niżej: mieszkańcy], z każdego płacą po 1 wiard., 2 kapłony, 15 jaj, 1 ćw. owsa; 4 zagr. płacących regensowi po 4 gr; kmiecie żalą się na szkody wyrządzone przez szlachtę idącą na wojnę pruską: sołtysowi Janowi zabrano 2 woły, 1 krowę, 1 świnię oraz całe zboże i siano; kmieciowi Piotrowi 2 woły i zboże; kmieciowi Mik. Paratowi zboże z całym sianem, Janowi Sczerek 4 świnie i maciorę; Janowi Czurt (Czneth, Czant?) 1 konia i trochę zboża; Andrzejowi Czula świnię, zboże i siano; Mac. Pisali całe zboże; zagr. Janowi synowi Marcinkowej 2 konie i wóz; Stan. Skoczkowi 1 konia, zboże i siano; Wojc. Rybultowi i Janowi Czarnocie nic nie zabrano; są 2 karczmy, ale jeden karczmarz uciekł i nie wiadomo gdzie jest, a drugiemu Mac. Kluczykowi, który płaci regensowi 18 gr, szlachta zabrała 2 woły, całe zboże i siano; w tym roku karczmarz ten otrzymał rolę w Bednarach, tam uciekł i mieszka zabrawszy z S. ogrodzenie; wymienieni kmiecie, którzy uciekli z S [imiona →niżej: mieszkańcy]: 4 z nich (w tym 1 zagr. i karczmarz) mieszka w Bednarach, 1 w Głęboczku, 1 w Rożnowie, 2 we Wronczynie; w Bednarach mieszka też zagr. z S., którego domek kmiecie z Bednar zabrali do Bednar; 4 kmieci wróciło do S.; z dworu regensa szlachta zabrała zboże i siano; we dworze nikt nie mieszka; brama, izba i komin są naprawione, izba i komin wymagają jednak poprawy; duga izba jest przegniła i wymaga naprawy, piec zniszczony, [dach] przecieka; zagroda dobra, zbudowana na nowo, wolarnia (bubuletum) zła, 2 świnie nie są nic warte, ogrodzenie stare, ale dobre, częściowo wymaga naprawy; bory są dobrze strzeżone przez rządcę i sołtysa; sąsiedzi nie wyrządzali szkód (CP 111, 103-104v).

1521 zeznania świadków w sprawie remontu dworu regensa Jana Sławińskiego [archid. pszcz.] w S.: pierwszy świadek Jan stary sołtys z S., zapytany, co wie o remoncie dworu [nakazanym] po wizytacji przez kan. Tomasza Goczałkowskiego, odpowiada, że regens Sławiński naprawił dach domu, który wymaga jednak naprawy przy kominie, gdyż został uszkodzony przez wiatr; szopy także zostały naprawione i zadaszone strzechą, ale ich dach został uszkodzony przez wiatr; spichlerz (oreum) został dobrze wybudowany i zadaszony, płot przy dworze został dobrze postawiony, lecz następnie został zniszczony i spalony przez szlachtę idącą na wojnę; ściany dworu zawaliły się zimą ok. zapustów, bo nikt we dworze nie mieszkał i nie stróżował; wszystkie części domu i komory szlachta spaliła, a piec zniszczyła w czasie wyprawy wojennej; drugi śwd. Wojciech Rybak kmieć z S. potwierdza zeznania sołtysa dotyczące renowacji dworu, szop, spichlerza, twierdzi też, że szlachta idąca na wyprawę wojenną w kierunku Wągrowca zniszczyła i spaliła ogrodzenie dworu; trzeci śwd. Łukasz Pisala kmieć z S. potwierdza zeznania poprzednich świadków i dodaje, że dwór miał dobry piec i okna w izbie oraz wrota w bramie, zostały one jednak wraz z ogrodzeniem zniszczone przez szlachtę; czwarty śwd. pracowity Jan Czircka kmieć z S. potwierdza poprzednie zeznania (CP 111, 106v-107).

1525 wizytacja wsi S., którą oddaje regens Gorzycki [tj. Piotr Rydzyński] a przejmuje regens [Jan] Wolski: pr. do 1/2 stawu (stagnum) na gran. S. z Kołatą rości sobie Kołacki, nie zezwala on łowić rybakom, którzy wydzierżawili staw od regensa i nie pozwolił im rozstawić wierszy [rodzaj sieci]; Kołacki zajął też cz. boru k. gran. wsi Zielonka, przy końcu jeziora, zajął także 2 barcie z pszczołami, czemu, jak mówią kmiecie, nikt się nie sprzeciwił; w lesie tym Przecławski z Wronczyna wyciął 10 sosen; wspomn. straszny pożar lasów we wtorek po niedzieli Reminiscere [po 14 III 1525], który oszczędził jednak wielkie bory przy gran. z Zielonką; Fałkowski wyciął 25 wielkich sosen i ma też w zwyczaju łapać w lesie kapitulnym sarny, zające i in. zwierzynę przy pomocy sideł bez wiedzy i zgody regensa; dz. Dąbrowy wycina drzewa gdzie mu się podoba, mówiąc, że czyni to w swych borach; wspomn. struga (rivulus) między Wronczynem a S., las zw. Dąbi Ostrów, w którym wycięto pewne dęby na podwaliny (pro podeszwy) domu na folwarku (CP 111, 65v-66v).

1527 regens kan. [Jan] Wolski; dwór i zagroda (obora) są dobrze ogrodzone przez obecnego regensa; brama dobra z drewna okuta żelazem; we dworze jest dobra izba, przed nią świetlica (palacium) a przy niej komora, wszystko wybudowane od nowa z dębu przez obecnego regensa, ale źle przykryte dachem, tak, że woda cieknie na ściany; nad izbą jest skrytka (reservaculum) [sołek] z drewna okutego żelazem (ex asseribus ferratis) na zboże i sery; spichlerz jest mały, ale dobry, postawiony z bali dębowych jeszcze przez [Jana] Sławińskiego; dach wymaga w kilku miejscach naprawy; wolarnia (bubuletum) naprawiona przez obecnego regensa; [osobnego budynku] stajni (stabulum) nie ma, mieści się ona w świetlicy [dworu]; nowy regens wykopał studnię, bo stara była zniszczona; zabudowania starego dworu, tj. izby, sieni, komory i in. izby, uległy zniszczeniu, co zaczęło się, gdy regensem był [Jan] Sławiński, a dokonało, gdy regensem był kantor [Anzelm Łukowski]; mówią że we wsi dawniej było 30 ł., teraz jest 6 kmieci [imiona →niżej: mieszkańcy], każdy z nich siedzi na półł., płaci kapitule po 1 wiard. czynszu, a regensowi po 2 kapłony, 15 jaj i ćw. owsa; pozostałe łany opust. rządca wynajmuje kmieciom pod uprawę, ale w większej cz. są zarośnięte przez zarośla i dęby; 3 kmiecie uprawiają po półł. i dają z każdego po 1/2 grz., pozostałe [półłanki] są nieuprawiane; sołectwo ma 2 ł., ale sołtysa nie ma, łany te uprawiane są przez kmieci dla regensa; nie ma ani czeladzi, ani ratajów (coloni), przez co kmiecie są nadmiernie obciążeni; regensowi służy rządca i kobieta, która dogląda świń; bory i lasy są dobrze strzeżone przez rządcę i nie ponoszą szkód; są 2 karczmy, ale tylko w jednej warzą piwo i z niej karczmarz płaci regensowi 18 gr czynszu; drugą karczmę trzyma rządca i płaci [18 gr?]; zagrody są 4, z tego jedna os., [zagr.] daje z niej robociznę dla dworu i nic nie płaci; z in. [zagrody] tegoż roku przed zapustami uciekł zagrodnik i przebywa na przedmieściu Ś. Marcina pod Poznaniem; są 2 jez., na których regens pozwolił karczmarzowi łowić za czynsz 6 wiard. i dostawę ryb dla dworu raz w tygodniu; jest pasieka, w której dawniej, jak mówią, było ok. 11 barci, a staraniem obecnego regensa tego roku było ich znowu 11; lasy w niektórych miejscach zajęli panowie Chwałkowski i Kołacki, choć granice były dobrze oznaczone; należy w sprawie tego gwałtu podjąć kroki prawne; z łąk można uzyskać 3 stogi siana; kmiecie skarżą się na gwałty ze strony szlachty; od regensa ani rządcy nie doznają ucisku, poza tym, że jeżdżą do Poznania i wsi Góra z sianem, strzechą i in. lekkimi rzeczami (cum aliis levibus rebus), każe się im też orać sołectwo, czego nigdy nie robili, poza orką na folwarku (CP 111, 109v-110).

1531 regens [Jan] Wolski; 6 półł. os. [imiona kmieci →niżej: mieszkańcy], z każdego płacą po 1 wiard. czynszu dla kapituły, a dla regensa dają 2 kapłony, 15 jaj i 1 ćw. owsa; 6 półł. opust. uprawianych jest za czynsz: Piotr Płosa daje 6 gr, a Wawrz. Pesala orze dla regensa; opust. półł. Roszkowski, pozostałe półłanki zarosły okazałym lasem; folw. leży odłogiem; sołectwo ma 2 ł. i jest opust., a na niektórych płosach porosły dęby; te 2 ł. dają 2 ćw. żyta na zimę, w budynkach nikt nie mieszka; lasy są dobrze strzeżone przez włodarza, a kmiecie mówią, że jest w nich pasieka, w której dawniej było 10 barci, teraz pszczoły są w 2, ale te nie są nic warte, bo pszczoły są chore; są 2 karczmy, tylko w jednej szynkują, z każdej płacą po 18 gr regensowi; jest 1 zagr., który skarży się na regensa, że każe mu młócić za 6 gr, a zawsze młócili owies z zagrody; 3 zagrody opust., na jednej jest domek (stuba), który wymaga zasiedlenia; niewielkie łąki dają 1 średni stóg siana; są 2 jeziora, z których jedno ma 4 tonie, ale Kołacki czyni na nim wiele przeszkód; mniejsze jezioro ma 2 tonie; niewód na nim wydzierżawia się za 1 grz.; dwór jest dobrze ogrodzony, ale płot wymaga naprawy; jest izba biała, a przy niej świetlica (w której połowie trzyma się konie, bo nie ma stajni), komora przy sieni, na piętrze nad izbą jest dobry schowek (promptuarium) na ziarno; spichlerz (horreum) dość dobry i napełniony plonami, wolarnia dość dobra, dwie szopy kryte strzechą, a od środka darnicami, szachulcowy dom dla czeladzi; włodarz zawsze dogląda dworu; kmiecie skarżą się na regensa, że każe im orać role soł., czego nigdy nie robili oni, tylko rataj (colonus) lub czeladź dworska; czasami regens wspierał ich w uprawie tych ról, lecz niewiele; kmiecie narzekają też, że często każe im się wozić dworskie żyto do młyna, a młynarz kilkakrotnie nie mielił, ponadto mówią, że tego roku wiele pracowali [dla regensa], w szczególności zżęli i powiązali w snopy cały owies; proszą, by nie musieli pracować do zachodu słońca, jak każą im rządcy, którzy często każą im też wozić do Poznania siano i strzechę; kmiecie skarżą się na Chwałkowskiego, który zabiera im bydło z pastwisk; kmiecie żalą się na regensa, który nie pozwolił im wykupić dzies.; zagr. Gulan na swej roli osadził [in.] kmiecia, który domaga się krowy, jaką obiecał mu regens; [na marginesie dopisane] kap. poleca regensowi, by pod karą 20 grz. wybudował stajnię dla 4 koni, odnowił granice, zasiedlił sołectwo kmieciem (CP 111, 119-120).

1563 pobór od 3 ł., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 239v); 1577 pobór z S. wsi kap. pozn. [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 725v); 1580 pobór od 4 półł., 3 zagr., 1/2 [zagr.?] opust., od małej roli karczm. 6 gr (ŹD 41).

1445 kmiecie, 1500 sołtys Łukasz →wyżej; 1501 sołtys, kmiecie Mac. Pesala, Wawrz. Tłuczek, Andrzej Sczytek, Mac. Tłuczek, wd. Jakubowa i jej 2 dzieci, jej mąż zm. w czasie Wielkiego Postu; zagrodnicy Tomek, wd. Jadwiga, Paweł Parat, Marcin Gronostaj; karczmarze: Stan. Skoczek, Piotr Szloch vel Oszust; nazwy łanów opust.: Biskup, Słaby, Marek, Kocurek? (Cazurek), Głyszewski, Jurzyński, Sczyrkowski, obok dworu czyli zły, Kozłowski, Smołubykowski, Tomek nad Kopczewskim; nazwy półłanków: Trczykowski, Tuliński, Mieczkowski, Hisczyński, Paratowski (siedzi na nim Parat), Szczyrkowski, Jamliński, Mielikotowski (siedzi na nim wd.), Pszczykowski, Widurzyński, Barzyanowski; sprawy mieszkańców: wspomn. [zagr.] Tomek wziął z ż. [w posagu] 4 klacze (iumenta), 2 konie i 2 krowy; uciekł za rządów regensa Krotoskiego, biorąc tylko 1 konia, a zostawiając 2 krowy i 1 klacz (zwierzęta te zwrócone zostały do Trojanowa za regensa Górskiego), 1 krowę (która teraz jest we dworze), klacz (która była ślepa i zdechła), jałowicę i źrebię (które pozostały w Trojanowie); Parat osadzony został jako zagr., lecz uciekła mu żona, [on sam więc odszedł], a na swoje miejsce osadził Jana Czarnotę i dał mu 2 konie wartości 7 wiard. [każdy?], 2 woły (które zostały sprzedane przez tegoż Jana za 4 grz. bez 6 gr), 1 krowę (sprzedaną za 1 grz. i 3 gr), 3 ćw. żyta, korzec pszenicy, korzec jęczmienia, żelazo płużne, wóz, kosę i inne potrzebne rzeczy; w ubiegłym roku za rządów [regensa Jana] Krotoskiego wspomn. Jan uciekł, bo nie pozwolono mu wycinać drzew na opał; zużył wszystko, co dostał, zabrał ze sobą 2 konie, pozostawił tylko młodego byczka (juniec), który jest we dworze z krową, oraz źrebaka, którego zjadł wilk; pozostawioną przez niego rolę wziął pod uprawę rządca (procurator) Stanisław; teraz [Jan] Czarnota mieszka k. Kobylina; karczmarz Skoczek skarży się na rządcę [Stanisława], że zabrał mu konia z powodu nie uiszczenia przez Skoczka poradlnego, chociaż Skoczek dał pieniądze, ale nie wziął pokwitowania; teraz ma zapłacić 9 gr młynarzowi w Głęboczku, wykupując konia od poborców; tenże Skoczek żali się też na sołtysa, że raz pchnął go nożem, przez co Skoczek nie mógł pracować przez 10 tygodni; sołtys zniszczył mu 2 ćw. owsa i kwartę piwa, przychodził do niego [do karczmy] z 2 przyjaciółmi, pił i nigdy nie płacił; Szloch [karczmarz] żali się na sołtysa, że we dworze publicznie uderzył go kijem i wytargał za włosy wobec rządcy, chociaż [Szloch] był niewinny; sołtys wypasał swoimi końmi zasiewy ludzi [z S.], groził śmiercią i zapowiadał, że nie ustąpi z sołectwa, dopóki nie zabije jednego lub dwóch ludzi; ludzie wolą uciec, jeśli będzie on zajmował sołectwo; Stanisław [rządca] sprzedawał przegniłe drewno, ale nigdy nie sprzedawał rzadkich dębów, co poświadczają wszyscy kmiecie; Stanisław sprzedawał kmieciom opust. łany: Mac. Tłuczkowi za 6 gr, Wawrz. Tłuczkowi za 6 gr i [Mac.] Pesali za 6 gr (CP 111, 25).

1509 włodarz, wd. Jakubowa Pessalina [wd. po Jakubie Pesali], której mąż zm. przed 3 laty w czasie Wielkiego Postu, ma dwoje dzieci, chłopca i dziewczynę, które do tej pory służą we wsi, ma też 2 krowy; in. wd. Jadwiga Marcinowa ma syna u siebie; Jadwiga Gronostajowa [wd. po Marcinie Gronostaju?] ma syna w wieku lat 14, siedzi [z nim] na zagrodzie swego zięcia Tomasza, który 2 lata temu (za rządów dziekana)³Tj. gdy regensem w S. był dziekan Jan Łukowski przeniósł się do Wronczyna; wd. nic nie uprawia i nic nie płaci; zagr. Paweł Parat, karczmarze Piotr i Stan. Skoczek; sołtys przeniósł się do Parzęczewa (CP 111, 37v-38); 1516 kmiecie Mac. Pesala, Andrzej Gula, Wojciech Rybalt i włodarz Maciej, karczmarze Stan. Skoczek i Andrzej Szyjek, zagrodnicy Mik. Parat i Jan Sirek (Srzirek), wdowy i zagrodniczki Jadwiga Marcinowa i Jadwiga Słotewa; Marcinowa prosi, by do zimy naprawiono jej dom, bo nie będzie miała gdzie mieszkać, a regens poleca naprawić go; sołtys Jan Skonicki (CP 111, 74); 1520 kmiecie Piotr, Andrzej Czula, Marcin Pisala, Jan Czneth (Czurth, Czant?), Mik. Parat, Jan Sczark, zagrodnicy Jan Czarnota, Wojc. Ropult, Stan. Szonek, Jan syn zm. kmiecia Marcina, karczmarz Mac. Kluczyk uciekł z S.; zbiegli mieszkańcy: do Bednar Mac. Kluczyk karczmarz, zagr. Jan, kmieć Piotr, Mac. Pisala, do Głęboczka Jan Czant (Czet, Czurt?), do Rożnowa Mik. Pusoth, do Wronczyna sołtys Jan i Andrzej Czulan; czterech z nich wróciło do S. (CP 111, 103-104v); 1521 Jan stary sołtys z S., kmiecie Wojc. Rybak, Łukasz Pisala, Jan Czircka (CP 111, 106v-107); 1527 kmiecie Andrzej Kobiałka, Andrzej Gulan, Jan Sczerek, Stan. Skrzypek, Piotr Nielikot, włodarz Jan, karczmarz Maciej (CP 111, 109v-110); 1531 kmiecie Wawrz. Klatka (Clatvka), Wawrz. Pesala (karczmarz), Jan Szyrek, Stan. Skrzypek, Jan, Piotr Płosa, Mac. Klutek, włodarz Piotr, karczmarze Klat i Łukasz, zagr. Andrzej Gulan, półł. zw. Roszkowski (CP 111, 119-120).

4. 1339 bp pozn. Jan zaświadcza, że Wincenty [z Bnina] dziekan gnieźn. i kan. pozn. sprzedał Mikołajowi ze Szrapek [k. Środy, pow. pyzdr.] i jego zięciowi (gener) Jakubowi sołectwo w S. celem lokacji na pr. średzkim; sołectwo obejmuje 4 ł., każdy z sołtysów dostaje po 2 ł. oraz [obaj razem] 1 karczmę, druga zaś karczma zachowana jest dla właściciela wsi; sołtysi otrzymują także pr. posiadania kowala (faber), szewca, piekarza i jatki rzeźniczej, 1/3 kar sąd., pr. do polowania na ptaki, dziką zwierzynę i zające; jeśli założą w tym celu sieci (structurae capreolorum), panu wsi przypadnie połowa [złowionej zwierzyny]⁴Nie jest jasne, czy dot. to sieci używanych do polowań czy sieci do połowów; otrzymują także pr. do połowu siecią zw. słępnica (slampnicza) w jez. Malge [prawdop. obecne Jez. Kołatkowskie lub Jez. Stęszewskie] i na in. jez. położonym w sąsiedztwie; w tym celu mają pr. do zbudowania jazu (structura) między jazami w kierunku Wronczyna; mają służyć właścicielowi wsi na koniu; mieszkańcy wsi mają 8 lat wolnizny począwszy od dnia ś. Marcina [11 XI], a przez 4 lata nie będą płacić dzies.; po zakończeniu wolnizny dawać będą z każdego łanu [tytułem czynszu i dzies.?] po 2 ćw. (mensura) pszenicy, 5 ćw. żyta i 5 ćw. owsa oraz 1 wiard.; czynsz ten [pieniądze i zboże] odwieźć mają do Poznania; 4 ł. dziekan rezerwuje sobie na folwark (Wp. 2 nr 1194).

1500 sołtys Łukasz, 1501 sołtys, 1509 sołtys uciekł do Parzęczewa, 1516 sołtys Jan Skonicki, 1520 sołtys Jan uciekł do Wronczyna, 1521 stary sołtys Jan, 1527, 1531 sołectwo →p. 3: Wizytacje.

5. 1511-23 w S. z folw. nic nie dają plebanowi we Wronczynie, kmiecie płacą meszne po 2 korce żyta i 2 korce owsa z łanu, zagrodnicy i karczmarze dają po 1 gr lub korzec owsa tytułem mesznego, sołtysi płacą jak kmiecie (LBG 1, 64).

6. 1431 pożar →p. 3; 1520-21 zeznania w sprawie szkód wyrządzonych przez szlachtę idącą na wojnę →p. 3.