BIAŁAWODA

(1408 Bala woda, Byalawoda, Balawoda, Byala Vodą), dziś Białowoda, 10 km na NW od Nowego Sącza.

1. 1522-30 B. w pow. czchow. i stwie sądec. (GS 1 s. 290; MS 4, 5615); 1536 pow. sądec. (RP; ŹD s. 137); 1581 par. Tęgoborze (ŹD s. 137).

2. 1421 pole zw. Łąkta, las zw. Dąbrowa → p. 3; 1493 pole zw. Łąkta pod górą zw. Kawiory, czyli pod lasem zw. Chrostowa, rz. Świdnik → p. 3.

3. Własn. szlach. 1408 Czochna wd. po Chebdzie z Tropsztyna ma dać Ottonowi z Tworkowej i Mirosławowi z Nieszkowic wwiązanie do kmieci w B., płacących 6 grz. rocznego czynszu (ZK 5 s. 105); 1409 taż ma dać wwiązanie Ottonowi z Tworkowej w 40 grz. i Mirosławowi z Deszna [pow. ksiąski] w 13 grz. do kmieci osiadłych w B.; Ottonowi do 4, a Mirosławowi do 1 grz. i 6 gr rocznego czynszu (ZK 5 s. 112); Otto z Tworkowej oddala roszczenia dzieci Czochny wd. po Chebdzie z Tropsztyna o bezprawne wwiązanie się do wsi B. (ZK 5 s. 202); 1411 Czochna ma dać Ottonowi wwiązanie w 100 grz. do 10 grz. rocznego czynszu w B., a także do 1 grz. czynszu osiadłego kmiecia w B. oraz do kmiecia w Juście (ZK 5 s. 249); Czochna Chebdzina ma dać Ottonowi wwiązanie do łanu osiadłego w B., który posiada szewc (ZK 5 s. 252); taż poręczając za dzieci zastawia za 113 grz. Ottonowi z Tworkowej wieś B. i 2 kmieci w Juście z wyjątkiem dworu i ról dworskich w B. (ZK 5 s. 275); 1412 Otto ustępuje 100 grz. Mikołajowi z Wielogłów, które ma na posiadłości B. z zastawu Czochny i jej dzieci (ZK 5 s. 300); 1414 tenże Mikołaj zastawia za 60 grz. Mścisławowi z Potoku wieś B. (ZK 5 s. 426); 1415 Paszko Chebda z Tęgoborza zastawia za 50 grz. Grzegorzowi z Lichwina 1/2 B., tj. tę cz. gdzie stoi dwór. W miejsce opust. roli w tej cz. B. wyznacza Grzegorzowi kmiecia zw. Klisz w drugiej cz. B., płacącego rocznie 1 grz. czynszu (ZCz. 2 s. 121); Klara z B. ż. Grzegorza (ZB 1a s. 38); 1416 Paweł z Tęgoborza zastawia za 120 grz. Wierzbięcie z Żelichowa [pow. wiśl.] wieś B. (ZCz. 2 s. 189); 1417 Mik. Kowalowski zastawia Wierzbięcie Rampala kmiecia w B. (ZB 1a s. 120); 1417-20 Wierzbięta Rampala (ZB 1a s. 112; ZCz. 2 s. 261, 345); 1421 Paweł z Tęgoborza z Wierzbiętą z B. o pole zw. Łąkta i las zw. Dąbrowa (ZCz. 2 s. 368); Andrzej Chebda ustępuje br. przyrodniemu Pawłowi i siostrze Annie, ż. Wierzbięty z Żelichowa, z sum pieniężnych po ojcu i matce, które miał na B., Tęgoborzu, Świdniku, Płaśnej i Juście (apud s. Jodocum) (ZCz. 2 s. 364); 1422-30 Anna wd. po Wierzbięcie z B. (ZB 1a s. 258; ZK 7 s. 309; GK 2 s. 514; ZCz. 3 s. 62); 1428 Anna z Tęgoborza ż. Zbigniewa z Rybia „se eliberavit super B.” Janowi z Wielopola (ZCz. 3 s. 42); taż oddala roszczenia br. Andrzeja z Tropia o pieniądze po ojcu i matce na wsiach B., Tęgoborze, Świdnik i Płaśna (ZK 8 s. 436); 1443 Zbigniew z Rybia uzyskuje sądownie na Franciszku z Sąspowa 2 dok. sądowe i 2 pozwy swej ż. w sprawie B. i Świdnika (ZK 12 s. 94-5); tenże Franciszek zwraca na ręce Zbigniewa z Rybia, działającego w imieniu ż., 2 dok. sądowe w sprawie B., Świdnika, Tęgoborza i Płaśnej (ZK 12 s. 111); 1444 tenże Zbigniew ustępuje Mikołajowi z Sąspowa posiadłości B., Świdnik i Just (in monte sancti Joszth; ZK 12 s. 245); 1449 Mikołaj (ZCz. 4 s. 28); 1469 Jan i Jerzy (ZCz. 4 s. 383); Jan, ręcząc za młodszego br. Jerzego, zastawia za 400 grz. Rafałowi z Dalewic całe dziedz. B. (ZCz. 4 s. 407); 1470 br. Jan i Jerzy, ss. zm. Mik. Sąspowskiego z B., ręcząc za młodszych br. niedzielnych Krystyna i Mikołaja, zeznają, że ci ustąpili ich starszemu br. Mikołajowi z części, które mieli w B. (ZCz. 4 s. 434); 1486 Mikołaj z Tęgoborza, jeśli nie da 40 grz. Janowi z Lipia mężowi jego c. Anny, to da mu wwiązanie do B. (ZCz. 5 s. 93); 1488 tenże Mikołaj ma dać Mikołajowi i Krzysztofowi z Sąspowa za dług 24 grz. wwiązanie w 100 grz. do B. (ZCz. 5 s. 153); Jerzy, Krzysztof i Mikołaj [wójtowie] z Brzostku [pow. pilzn.] i B. (ZK 153 s. 16); 1493 Mikołaj z Tęgoborza zastawia za 100 grz. Bernardowi z Sadowej swoją wieś B. za posag c. Katarzyny (ZCz. 5 s. 311); tenże Mikołaj daje Janowi Kępińskiemu ze Zbyszyc pole zw. Łąkta (Lancta) pod górą zw. Kawiory [dziś cz. B., UN 9 s. 150], czyli pod lasem Chrostowa, tj. całą płaszczyznę nie obejmującą wierzchołka góry, gdzie od dawna orano oraz lasy za rz. Świdnik z obu jej brzegami, od drogi prowadzącej przez tę rzekę do granic Nieznamirowic [dziś Znamirowice], w zamian za 1/2 jeziora między rolami Tęgoborskiego a polami Kępińskiego. Jan może wykarczować lasy na własne potrzeby (ZCz. 5 s. 298); 1507 Bernard z Sadowej i B. przenosi zapis 200 grz. posagu i wiana ż. Katarzyny, c. Mik. Tęgoborskiego, z Sadowej na B. (ZCz. 7 s. 249); Bernard Zagórski z B. br. Stan. Zagórskiego z Sadowej (ZCz. 1 s. 264-5); Katarzyna ż. Bern. Zagórskiego dzierżawcy z B. (ZCz. 7 s. 271); 1522 Krzysztof z Szydłowca wwda i star. krak., kanclerz Królestwa, poświadcza, że Jan Jordan z Zakliczyna zastawił Kasprowi Podłęskiemu dziekanowi kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie i kanonikowi krak. oraz jego br. szl. Stan. Podłęskiemu za dług 244 fl. po zm. Mik. Jordanie z Zakliczyna dobra B. i 1/2 Tęgoborza w pow. czchow. i stwie sądec. (GS 1 s. 290-9; GK 36 s. 406); 1529 folwark (LR s. 283); 1530 Zygmunt Stary zezwala Hermolausowi Jordanowi z Zakliczyna dz. Tęgoborza zapisać 500 fl. jakiejkolwiek osobie duchownej na czynszu rocznym w Tęgoborzu i B. w pow. czchow. (MS 4, 5615); 1536 pobór z 1 1/2 ł. (RP).

5. 1529 dzies. snop. z ról folw. wart. 3 grz. plebanowi w Tęgoborzu, z reszty wsi łącznie z Tęgoborzem, Justem i Świdnikiem wart. 20 grz. bpowi krak. (LR s. 283, 44).

6. 1514-20 Mik. Białowodzki wójt w Brzostku [pow. pilzn.] (SP 9, 1461, 1502).

Uw. W r. 1331 Piotr z Alvernii kolektor świętop. kwitował odbiór dzies. papieskiej od kilku plebanów z dek. sądec., m. in. 2 1/2 sk. od Jana pleb. „de Albo fluvio”, a także świętop. „pro ambabus ecclesiis in Albo fluvio et in Sedliscz XV scot.” (MV 1 s. 321). Nazwę Albus fluvius uważa się niesłusznie bądź za nie zidentyfikowaną, bądź też łączy się ją z B., w której nigdy nie było kościoła. Porównanie ww. danych z rachunkami świętop. z lat następnych dowodzi, że Albus fluvius to pierwotna nazwa wsi Wilczyska, położonej nad rz. Białą (Dunajecką). Parafię w tej wsi wydzielono z par. Siedliska i przez pewien czas obie parafie płaciły łącznie 15 sk. świętop., a później nastąpił podział tej opłaty (por. MV 1 s. 370 i 395; 2 wg ind.).