STUBOWO

1306 Stubow, Stubaw (PrU 1/2 nr 849), 1349 Stubbow (Wp. 2 nr 1284), 1448 or. Stubowo (PG 3, 35), 1471 Stubewo (AR 1175), 1532 Stybow (MS 4 nr 16277), 1533 Marschubow! [tzn. Marz + Sthubow] (PG 77 k. 137-138, 371-373), 1535 Sthobowo, Sthubowo, Stabowa (PG 78 k. 35, 115, 181), 1540 Stibow (PG 82, 316-318), 1558 Stibowo (WG 1 nr 76), 1563 Sthybowa (ASK I 5, 200v), 1563 Sthube (ASK I 5, 202), 1577 Stybowo (PG 21, 794), 1944 Stibbe, obecnie Zdbowo, 4,5 km na NE od Tuczna.

1. 1349 par. S. w archidiakonacie [zanoteckim], między Notecią a Drawą, podległym bpowi pozn. (Wp. 2 nr 1284).

1522 pow. pozn. (PG 71, 48v); 1563 pow. wał. (ASK I 5, 200).

2. 1306 [droga] ze wsi →Stralenberg do S. (PrU 1/2 nr 849); 1331 m. Tuczno graniczy z wsiami S. i Stralenberg (Schultz 97-98); 1607 S. graniczy z Tucznem (Schultz 97; AAP, Sententiae III 241v).

3. Własn. rycerska (lenna). 1337 wieś S. ma 64 ł. (w tym 4 ł. pleb. – dos) w ziemi Tentzick [Tuczno] Lud[wika] Wedla; mieszkaniec zw. Roltz płaci 10 [czego?] i daje po 3 korce (modius) czynszu (pactus; Golmert 28; Raumer 105).

1349 w S. jest 60 ł., w tym 10 ł. opust. (Wp. 2 nr 1284).

1448 Jan Wedel (Wedelski) z Marcinkowic, miecznik pozn. [1444-61 (UDR 1/1, 143)] zapisuje ż. Annie po 2500 grz. posagu i wiana na dobrach Tuczno, w tym m. in. na wsi S. (PG 3, 35; AR 2 nr 1175); 1448 taż →wyżej; 1471 taż Anna1W PG 6, 136v-137, wymieniona została ta sama wd. po Janie Wedelskim mieczniku pozn., posiadaczka takiej samej oprawy, jednakże o imieniu Katarzyna; zapiskę tę, z powodu przemieszania kart w księdze w czasie oprawy, datowano dotąd błędnie na 1462, powstała ona jednak na pewno później, gdyż wymieniono w niej dwóch Janów z Danaborza jako ss. zm. Włodka, a wiadomo, że Włodek został stracony dopiero w maju 1467 (DA lib. XII 184-185) jako wd. oblatuje swój dok. oprawny z 1448 w księgach radzieckich m. Poznania i kwituje odbiór sumy 5200 grz. od Andrzeja syna Piotra Szamotulskiego, który kupił wspomn. oprawę (AR 2 nr 1175); 1472 król Kazimierz zatwierdza sprzedaż wspomn. oprawy (MS 1 nr 899).

1472-73 sąd komisarzy delegowanych przez króla Kazimierza pod przewodnictwem Andrzeja [z Bnina] bpa pozn. na podstawie wspomn. wyżej transakcji dokonanej przez Annę ze wspomn. Piotrem z Szamotuł wystawia dwukrotnie (kwiecień 1472 i luty 1473) pozwy wzywające posiadaczy dóbr objętych oprawą tejże Anny, obejmującą 1/4 m. Tuczno i 1/4 dóbr tuczyńskich, w tym 1/4 S., do zapłacenia 300 grz. Piotrowi z Szamotuł w ciągu 8 tygodni; Marek (Marczych, Markusz, Marcus) Wedel [wymieniony w osobnym akcie] oraz Jan alias Hanik, Dawid i Sulisław [= Sulesz] Wedlowie mają zapłacić każdy po 75 grz. (PZ 19 k. 149, 157-158).

1532 Mac. Wedel Tuczyński daje synom Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi swoje dobra Tuczno z wsiami, m. in. z S. (Acta Tomiciana, t. 14, nr 30; MS 4 nr 16277, reg.); 1533-35 tenże Maciej w sporze z Jerzym Wedelskim2O Jerzym Wedlu (Wedelskim) →Stralenberg, przyp. 9 dworzaninem (aulicus) Albrechta ks. pruskiego: 1533 Albrecht w liście do króla Zygmunta [St.] skarży się, że Mac. Tuczyński niesłusznie zajął dobra Jerzego, tj. cz. Tuczna, wieś Stralenberg, 1/2 Mielęcina, części we wsiach Marcinkowice, S.3W zapisce dwie nazwy, Marcinkowice i Stubow, podano w formie zbitki: Marschubow, Lubsdorf i Knakendorf, ponieważ nie miał on obowiązku (non deberet) brania udziału w wyprawie przeciw Zakonowi Krzyż.; Mac. Tuczyński odmawia wydania wspomn. dóbr, ponieważ otrzymał je jako nadanie od króla4Mac. Tuczyński powołał się tu na nadanie króla Zygmunta z 1521, obejmujące m. in. dobra braci Jakuba i Wincentego (zapewne chodzi o Wiwianca) Wedlów z Frydlandu, którzy nie stawili się na posp. ruszenie (MS 4 nr 3738) (PG 77 k. 137, 371v); 1535 sąd grodzki w Poznaniu postanawia oddać Jerzemu Wedelskiemu wspomn. wyżej dobra (oraz poprzednio nie wymienioną wieś Marta), a star. gen. Wlkp. ten wyrok potwierdza (PG 78 k. 35, 135v); 1535 w związku z wwiązaniem Jerzego Wedelskiego we wspomn. dobra Mac. Tuczyński pozywa go o przedstawienie przywilejów dot. jego praw do ich wykupu (iura et privilegia sua reemptionalia), lecz Maciej na wyznaczony termin się nie stawia (PG 76 k. 115, 181); 1540 tegoż Jerzy Wedelski pozywa o to, że nie dopuścił do zaorania 1 ł. w S.; łan ten należy do Wedelskiego, bo został przez niego kupiony od sołtysa Jerzego Heine razem z dworem [?]; [szczegółowy przebieg sporu i treść wyroku sąd. →Tuczno] (PG 82, 316-318).

1532 Jan, 1532-62 Stanisław i Krzysztof Tuczyńscy ss. Macieja: 1532 ciż →wyżej; 1562 ciż Stanisław i Krzysztof dzielą między siebie dobra Tuczno: każdy z nich ma w S. 1 mana, Stanisław – Piotra Bolta, a Krzysztof – Krzysztofa Bolta; obaj Boltowie posiadają również części w →Dykowie (PG 106 k. 555v, 556); 1577 tenże Krzysztof Tuczyński wspomn. jako zm. →niżej.

1562 – 1606/07 Boltowie manowie [lennicy] Tuczyńskich w S.5Manowie o nazwisku Bolt występowali w XVI w. we wsi →Stralenberg (gdzie byli znani od pocz. XIV w.), w S. i w Dykowie: 1562 Krzysztof i Piotr →wyżej; 1579 Ridinger i Krzysztof, pani Krzysztofowa →niżej; 1606-07 Krzysztof Bolt mający [ok.] 60 l. wasal Tuczyńskich składa zeznania o dawnym uposażeniu kościoła →p. 5.

1563-91 Rudiger (Redinger, Reginger, Ridiger, w tekstach niem. Reiner) Wedelski posiada części dóbr Tuczno6Rudiger był synem Jerzego Wedelskiego starszego z Neuwedel (obecnie Drawno), z którym w pierwszej połowie XVI w. Mac. Tuczyński prowadził długotrwały spór o cz. dóbr Tuczno, →wyżej, w tym m. in. części S. [w 1597 wspomn. jako zm. (WG 8, 517)]: 1563, 1577, 1579, 1589, 1591 pobór →niżej; 1606-07 zeznania o wcześniejszej działalności Rudigera w S. →p. 5.

1577 Stan. Tuczyński [młodszy] syn zm. Krzysztofa zapisuje ż. Dorocie Wedelskiej, c. Jerzego Wedla młodszego z Frydlandu, po 10000 fl. posagu i wiana na dobrach Tuczno, w tym m. in. na wsi S. (PG 21, 794).

1589, 1591 woźny na podstawie dokonanych 4 wizji lokalnych zeznaje o szkodach wynikłych z powodu pożarów w S.: w lipcu 1589 widział w S. 2 spalone domy kmiece, 1 zagrodniczy i budynki folw.; w listopadzie 1589 widział w części Stan. Tuczyńskiego młodszego 7 spalonych domów kmiecych i 3 zagrodnicze, a w części Rudigera Wedelskiego 4 spalone domy kmiece i 3 zagrodnicze; w 1591 widział w części Rudigera Wedelskiego 4 spalone domy kmiece i 2 zagrodnicze7Zachodzi podejrzenie, że w kolejnych wizjach opisywano parokrotnie te same domy spalone w S (WG 4 k. 98-99, 184v).

1563 Redinger Wedelski płaci od 9 ł., Krzysztof Tuczyński od 11 ł. i od 1 zagr., Stan. Tuczyński od 7 ł. (ASK I 5, 200-200v); 1577 Stan. Tuczyński młodszy [wnuk Macieja] płaci od 11 półł., a Reginger Wedelski od 7 ł. całych i 2 zagr. (ASK I 5, 762-762v); 1579 Stan. Tuczyński starszy [syn Macieja] płaci od 2 manów Ridingera i Krzysztofa Boltów, Stan. Tuczyński młodszy płaci od 11 półśl. i z cz. pani Krzysztofowej Boltowej od 2 półśl., Reginger Wedelski płaci od 3 śl. całych i od 2 zagr. (ASK I 3, 688-689v).

1558 obdukcja ran Szymona Hermena z S., poddanego pana Wedelskiego (WG 1, 76); 1606-07 „spustoszeni” kmiecie w S. →p. 5.

4. A. 1540 Jerzy Heine sołtys w S. →p. 3.

5. 1284 par. S. (Wp. 2 nr 1284); 1606-07 zeznania o organizacji parafii Tuczno przed objęciem jej przez innowierców: Joachim Poltzin [rodem z Połczyna?] wikariusz z Tuczna przyjeżdżał do S. i odprawiał msze, a wieśniacy i manowie z S. płacili po 1 korcu żyta plebanowi w Tucznie; Krzysztof Bolt [→p. 3] uprawia 8 ł. i z nich płacił meszne ministrowi luterskiemu we wsi →Stralenberg; obecnie kmieci w S. nie ma, a Ernest Wedelski [syn Rudigera], który ich „spustoszeł” [wypędził?], zamienił ich role na folw.; w S. znajdują się 4 sztuki roli plebańskiej zw. „kawle” (2 na dobrej roli, a 2 piaszczyste), które leżą pusto; zeznanie o 12 śl. uprawianych przez Wedelskiego potwierdza 3 świadków, mieszczan z Tuczna (DepTest. XIV 147); 1607 Krzysztof Zadow pleb. w Tucznie sprawuje opiekę nad kościołami filialnymi, w tym m. in. nad S. (ACC 135, 212v).

6. 1509 Mik. Stubow [czy z naszego S.?] wikariusz w Falkenburgu [w Nowej Marchii; obecnie Złocieniec] (AC 2 nr 1628).

1 W PG 6, 136v-137, wymieniona została ta sama wd. po Janie Wedelskim mieczniku pozn., posiadaczka takiej samej oprawy, jednakże o imieniu Katarzyna; zapiskę tę, z powodu przemieszania kart w księdze w czasie oprawy, datowano dotąd błędnie na 1462, powstała ona jednak na pewno później, gdyż wymieniono w niej dwóch Janów z Danaborza jako ss. zm. Włodka, a wiadomo, że Włodek został stracony dopiero w maju 1467 (DA lib. XII 184-185).

2 O Jerzym Wedlu (Wedelskim) →Stralenberg, przyp. 9.

3 W zapisce dwie nazwy, Marcinkowice i Stubow, podano w formie zbitki: Marschubow.

4 Mac. Tuczyński powołał się tu na nadanie króla Zygmunta z 1521, obejmujące m. in. dobra braci Jakuba i Wincentego (zapewne chodzi o Wiwianca) Wedlów z Frydlandu, którzy nie stawili się na posp. ruszenie (MS 4 nr 3738).

5 Manowie o nazwisku Bolt występowali w XVI w. we wsi →Stralenberg (gdzie byli znani od pocz. XIV w.), w S. i w Dykowie.

6 Rudiger był synem Jerzego Wedelskiego starszego z Neuwedel (obecnie Drawno), z którym w pierwszej połowie XVI w. Mac. Tuczyński prowadził długotrwały spór o cz. dóbr Tuczno, →wyżej.

7 Zachodzi podejrzenie, że w kolejnych wizjach opisywano parokrotnie te same domy spalone w S.